Eğitimde Tartışmalı Konulara Yönelik Sistematik Bir Literatür Taraması

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 121 - 136, 30.12.2024

Mert Mustafa Ak , Genç Osman İlhan

https://doi.org/10.52797/tujped.1595258

Öz

Eğitim dünyası; eğitimciler, politika yapıcılar, ebeveynler ve akademisyenler arasında hararetli tartışmalara yol açan tartışmalı konularla doludur. Müfredat içeriğinden pedagojik yaklaşımlara kadar uzanan bu konular sadece toplumsal değerleri yansıtmakla kalmamakta aynı zamanda dünya çapında eğitim sistemlerinin geleceğini de etkilemektedir. Eğitimde tartışmalı konuları ele alan mevcut tezleri ve akademik makaleleri gözden geçirme ve değerlendirme hedefiyle bu konudaki akademik söylemin incelenerek ortak temaların, metodolojik yaklaşımların ve eğitim ortamlarında tartışmalı konularla ilgilenmenin sonuçlarının belirlenmeye çalışıldığı bu araştırma nitel araştırma deseninde tasarlanmış ve verilerin toplanmasında doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında sırasıyla 2008-2022 yılları aralığında yayımlanmış 80 adet Türkçe lisansüstü tez, 2007-2022 yılları aralığında yayımlanmış 82 adet Türkçe makale ve 1981-2022 yılları aralığında yayımlanmış 90 adet yabancı makale YökTez ve Google Scholar veri tabanları aracılığıyla incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda eğitimde tartışmalı konulara dair; hem yurt içinde hem de yurt dışında çalışılan konuların daha çok sosyobilimsel konular olduğu, özellikle yurt içinde güncel tartışmalı konulara ilişkin çalışmalardan kaçınıldığı, yurt dışında Türkiye’deki mevcut siyasi, sosyal ve kültürel ortamın henüz hazır olmadığı bazı tartışmalı konulara çalışmalarda yer verildiği ancak bunların sayısının da yeterli düzeyde olmadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

eğitim, tartışmalı konular, sosyobilimsel konular

A Systematic Literature Review on Controversial Issues in Education

Öz

The world of education is full of controversial issues that generate heated debates among educators, policy makers, parents and academics. Ranging from curriculum content to pedagogical approaches, these issues not only reflect societal values but also affect the future of education systems worldwide. With the aim of reviewing and evaluating existing theses and academic articles dealing with controversial issues in education, this research, which aims to examine the academic discourse on this issue and to identify common themes, methodological approaches and the consequences of dealing with controversial issues in educational settings, was designed in a qualitative research design and document analysis was used to collect data. Within the scope of the research, 80 Turkish graduate theses published between the years 2008-2022, 82 Turkish articles published between the years 2007-2022, and 90 foreign articles published between the years 1981-2022 were examined through YökTez and Google Scholar databases. As a result of this analysis, it can be said that the topics studied both in Turkey and abroad regarding controversial issues in education are mostly socioscientific issues, studies on current controversial issues are avoided especially in Turkey, and some controversial issues that the current political, social and cultural environment in Turkey is not yet ready for are included in studies abroad, but the number of these studies is not sufficient.

Anahtar Kelimeler

education, controversial issues, socioscientific issues

Kaynakça

• Aydın, G. Ş., Sarıbaş, D., Özalp, D., Yılmaz, Ş. (2021). Biyoloji öğretmenlerinin sosyo-bilimsel konuların öğretimine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 161-181. https://doi.org/10.17860/mersinefd.827736
• Bastık, U., & Parlak, F. (2018). Tartişmali konular arasinda yer alan “din” konusunun 4, 5, 6 ve 7. Sinif sosyal bilgiler ders kitaplarinda incelenmesi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 3(5), 172-191.
• Cenk, A. (2020). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sosyobilimsel konularda argümantasyon becerilerinin incelenmesi: Konu bağlamının etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Güler, Z. (2020). Öğretmen adaylarının epistemolojik inançları ve bazı sosyobilimsel konulardaki yazılı argümantasyon becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Hand, M., & Levinson, R. (2012). Discussing controversial issues in the classroom. Educational Philosophy and Theory, 44(6), 614-629. https://doi.org/10.1111/j.1469-5812.2010.00732.x
• Herman, B. C., Zeidler, D. L., & Newton, M. S. (2018). Students' emotive reasoning through SSI and science education. Science Education, 102(6), 1151-1175. https://doi.org/10.1002/sce.21458
• Hess, D. E. (2009). Controversy in the classroom: The democratic power of discussion. New York: Routledge.
• Hess, D.E., & McAvoy, P. (2014). The Political Classroom: Evidence and Ethics in Democratic Education (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315738871
• Ho, L. C., McAvoy, P., Hess, D., & Gibbs, B. (2017). Teaching and learning about controversial issues and topics in the social studies: A review of the research. The Wiley handbook of social studies research, 319-335.
• Karamanlı, E. (2019). Sosyobilimsel konularda sınıf içi destekli blog uygulamaları ile ortaokul öğrencilerinin argümantasyon düzeylerinin ve informal akıl yürütme örüntülerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Karışan, D., & Türksever, F. (2017). Bilim uygulamalari dersinin sosyobilimsel konular bağlamında öğretilmesinin öğrencilerin bilim-toplum sorunlarına duyarlılıklarına etkisinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(-ERTE Özel Sayısı), 363-387. https://doi.org/10.12780/usaksosbil.373872
• Kello, K. (2016). Sensitive and controversial issues in the classroom: Teaching history in a divided society. Teachers and Teaching, 22(1), 35-53. https://doi.org/10.1080/13540602.2015.1023027
• Kilinc, A., & Sönmez, A. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının gdo’lu besinler konusunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri: Bazı psikometrik faktörlerin muhtemel etkileri. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 6(2), 49-76.
• Ocak, A. (2022). 'Plastik atıklar, yayla turizmi ve HES' sosyobilimsel konularına yönelik informal muhakeme desenleri ve argüman kalitesi: Sınıflararası bir karşılaştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon.
• Oulton, C., Dillon, J., & Grace, M. M. (2004). Reconceptualizing the teaching of controversial issues. International Journal of Science Education, 26(4), 411–423. https://doi.org/10.1080/0950069032000072746
• Sadler, T. D., Barab, S. A., & Scott, B. (2007). What do students gain by engaging in socioscientific inquiry? Science Education, 91(4), 587-610. https://doi.org/10.1002/sce.20190
• Sevgi, Y., & Şahin, F. (2017). The effects of discussion the socio-scientific subject in the newspaper based on argumentation 7th grades students’ critical thinking. Journal of Human Sciences, 14(1), 156–170. Retrieved from https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/4289
• Tekgöz, S. T., & Ercan Yalman, F. (2020). Nükleer santraller hakkında fen bilgisi öğretmenlerinin görüşü: Akkuyu örneği. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 144-158. https://doi.org/10.21666/muefd.706847
• Tuskan, İ. B. (2020). Ortaokul öğrencilerinin farklı sosyobilimsel konulardaki yazılı argümanlarında gösterim kullanımları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Rize.
• Türköz, G., & Öztürk, N. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bazı sosyo-bilimsel konularla ilgili kararlarının çok boyutlu bakış açısı ile incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(1), 175-197.
• Varal, E., & Belge Can, H. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular bağlamında pedagojik alan bilgilerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(10), 21-42.
• Yalmancı, S., & Gözüm, A. İ. C. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarinin gdo sosyo-bilimsel konusuna yönelik araştirma davranişlarinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 499-515.
• Yavuz Topaloğlu, M. &. Balkan Kıyıcı, F. (2018). Okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklerin öğrencilerin sosyobilimsel konulara ilişkin görüşlerine etkisi: Organ Bağışı ve GDO, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 36-50. https://doi.org/10.19160/ijer.350189
• Yerlikaya, A., & Güneş, M. (2020). Araştırma-sorgulama temelli öğrenim ortamında sosyobilimsel konularda yapılan öğrenme amaçlı yazmalar. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 328-359.
• Yüca, O. Ş. (2019). Yerel sosyobilimsel konularla ilgili kavram karikatürü uygulamalarında öğrencilerin argümanlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Rize.