İSMET ÖZEL'İN AMENTÜ VE MÜNACAAT ŞİİRLERİNDE YAŞAMAK VE VAROLMAK BAĞLAMINDA VAROLUŞÇULUK

Yıl 2021, , 102 - 133, 31.08.2021

Yakup Gelir

https://doi.org/10.30568/tullis.912818

Öz

Yaşamak ve var olmak arasındaki ilinti ve birbirinin yerine kullanılabilecek kavramlar gibi görünseler de düşünsel arka planları, tarihsel süreçleri, gündelik hayatla ve özellikle varoluşçulukla ilişkileri irdelendiğinde ikisinin farklı olduğu görülür. Kavramların metinlerde ayrı konumlandırılmasını sağlayan bu farklılığın en önemli sebebi varoluşçuluktur. Sunduğu perspektifle varoluşçuluk, bu kavramların olduğu metinlerin arka planının iyi irdelenmesini, ilişkili oldukları kavramların ne olduğunu ve mahiyetini açımlayarak, metinlerdeki estetik ve katmanlı yapıyı ortaya çıkarmaya odaklanır.
Bu kavramlar arasındaki ilişkinin kesiştiği varoluşçuluğun konumu, başta felsefi, edebi sonrasında diğer metinlerde imgesel söyleyiş, çağrışım, yayılan ve derinleşen anlam katmanlarıyla göze çarpar. Bu metinlerin yazarlarıyla ilgili olarak birçok kişiden söz etmek mümkün. Fakat edebi sahada bu anlamda öne çıkan isimlerden biri İsmet Özel’dir. Şiir serüveninde bireyin varoluşunu sorgulayan söylemin yerleşikliği, Özel’i bu anlamda farklı kılar. Çünkü Özel’in söyleminde yaşam ile varolmak varoluş düzleminde farklı anlamlar ihtiva ederler. Yaşam, genel algı içerisinde ilk insandan günümüze değin kuralları olan, gündelik yaşamla ilintili olarak görünürken; varolmak, devinimle alakalı, öznenin eylemlerine yaslanan, tercihte bulunabilen, bireyin kimliğine vurgu yapan, özetle varoluşçulukla ilintili; bunlara ilaveten İslam geleneğine sıkça atıfta bulunan, söylemini bu kültürün üzerine inşa eden bir özelliktedir.
Bu çalışmada Özel’in Amentü ve Münacaat metinlerinden yola çıkılarak yaşamak ve varolmak kavramları bağlamında varoluşçuluk tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İsmet Özel, varoluşçuluk, varolmak, yaşamak, şiir

Kaynakça

• Akar, Y. (2020). İsmet Özel’in Amentü Şiiri Üzerine Sembolik Bir Okuma. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 24 (24), 231-266.
• Aktaş, H. (2000). İsmet Özel’in Amentüsü Metinbilimsel Bir Çözümleme. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Altay, A. (2015). Folklor ve Metinlerarasılık Bağlamında İsmet Özel’in Bir Yusuf Masalı Adlı Eserinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Bezirci, A. (2017). Önsöz. Varoluşçuluk. İstabul: Say Yayınları.
• Camus, A. (2000). Başkaldıran İnsan. (Çev. Yücel, T.), 3. Basım, İstanbul: Can Yayınları.
• Coşkun, S. (2013). İnsansal Varoluş ve Özün Belirlenimi Olarak Yabancılaşma ve Özgürleşme. Kaygı, 20, 112.
• Çağman, E. (2017). İsmet Özel’in Şehir İmgeleminde Bazı Varoluşçu Unsurlar. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Beşeri-Sosyal Bilimler Dergisi, 7-20.
• Demiray, Ö. (2020). André Gide: Batak Üzerine, birikimdergisi. https://birikimdergisi.com/guncel/9950/andre-gide-batak-uzerine
• Dursun, Ç. (2004). Hegel'de Kendilik Bilinci ve Öteki İçindeki Yolculuk. Doğu-Batı Düşünce Dergisi, 7(28), 181-196.
• Etil, H. (2019). Carl Schmıtt’in Partizan Teorisi Çerçevesinde İsmet Özel Şiiri’nin Sosyo-Politik Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hegel, G. W. F. (1986). Tinin Görüngübilimi. (Çev., Yardımlı, A.), İstanbul: İdea Yayınları.
• Horkheimer, M. (2016). Akıl Tutulması. (Çev. Koçak, O.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Goethe, J. W. (2011). Genç Werther’in Acıları. (Çev. Özmen, M.), Ankara: Nilüfer Yayıncılık.
• Jaspers, K. (2000). Felsefe Nedir?. (Çev. Eyüboğlu, İ. Z.), İstanbul: Say Yayınları.
• Karadeniz, O. (1995). Fâcir. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 71-72.
• Kaya, A. (2014). İsmet Özel Hayatı, Şiiri ve Poetikası. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Kaytan, H. (2019). İsmet Özel ve Varoluşçuluk. https://flaps.club/ismet-ozel-ve-varolusculuk/ (Erişim Tarihi: 23.03.2021)
• Kotan, C. (2016). İsmet Özel’de İslamcılık Düşüncesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakary Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Kösebalaban, S. (2017). Varoluşçuluk da Neymiş?. Genç Aylık Gençlik Dergisi. https://gencdergisi.com/11264-varolusculuk-da-neymis.html (Erişim Tarihi: 24.03.2021)
• Kösebalaban, S. (2017). Varoluşçuluk da Neymiş?. Genç Aylık Gençlik Dergisi. https://gencdergisi.com/11264-varolusculuk-da-neymis.html (Erişim Tarihi: 24.03.2021)
• Kur’an-ı Kerim Meali (2010). “Yunus Süresi 10/90; Yasin Süresi 36/25; Şûrâ Süresi 42/25” (Haz. Halil Altuntaş, Muzaffer Şahin), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Oğuz, C. (1992). Değişim Sürecinde Türk Toplumu ve İsmet Özel’de Ulusal Kimlik Arayışı. (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özel, İ. (1991). Bakanlar ve Görenler. 3. Baskı, İstanbul: Çıdam Yayınları.
• Özel, İ. (2000). Bir Yusuf Masalı. 3. Baskı, İstanbul: Şule Yayınları.
• Özel, İ. (1992). Erbain Kırk Yılın Şiirleri. 4. Baskı. İstanbul. Çıdam Yayınları.
• Özel, İ. (1997). Neyi Kaybettiğini Hatırla. 3. Baskı. İstanbul: Şule Yayınları.
• Özel, İ. (1997). Waldo Sen Neden Burada Değilsin. 6. Baskı. İstanbul: Şule Yayınları.
• Özel, İ. (1992). Tahrir Vazifeleri 1. Istanbul: Çıdam Yayınları.
• Özel, İ. (1992). Tahrir Vazifeleri 3. İstanbul: Çıdam Yayınları.
• Özel, İ. (1992). Tahrir Vazifeleri 4. İstanbul: Çıdam Yayınları.
• Pekdemir, H. (2020). İsmet Özel: “Fark”ı İstemek. Birikim. https://birikimdergisi.com/guncel/10307/ismet-ozel-farki-istemek
• Sartre, J. P. (2017). Varoluşçuluk. (Bezirci, A.), İstanbul: Say Yayınları.
• Sizgen, B. A. (2013). Yusuf’un Masalın İnsanlığın Masası Olarak Okumak. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 1 (2), 15-26.
• Şahin, İ. (2013). İsmet Özel Şiiri: Bir İnşa Süreci. Kurgan Edebiyat. S. 13, 3-9.
• Şahin, S. (2010). İsmet Özel’de Teknik, Medeniyet ve Yabancılaşma Kavramları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Tüzer, İ. (2007). İsmet Özel'in Şiirleri Üzerine Bir İnceleme" (Doktora Tezi), Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Tarkovski, A. A.(1983). Nostalghia. https://www.filmmodu.org/nostalghia
• Uçman Altınışık, I. (2012). Osmanlı’da Zaman-Mekan Kavrayışının Değişimi; Edebi Metinler Üzerinden Bir İrdeleme. Turkish Studies- İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, 3059-3091, ANKARA/TURKEY.
• Yavuz, Y. Ş. (1991). Âmentü. Türkiye Diyanet Vakfi İslam Ansiklopedisi, 3. Cilt, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 28-30.