Öz
Türk Dil Kurumu, 1932 yılında kurulduktan hemen sonra 1933-1959 yılları arasında -iki farklı dönemde- Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığıyla ilgili yurt genelinde kapsamlı derleme faaliyetleri yürütmüştür. Bu derlemelerin sonucunda 1962-1982 yılları arasında 230.000 civarında söz varlığı ögesini içeren 12 ciltlik Derleme Sözlüğü yayımlanmıştır. Türk Dil Kurumu haricinde bireysel gayretlerle de önemli derleme çalışmaları yapılmıştır. Ancak hiçbiri Derleme Sözlüğü’nün büyüklüğüne erişememiştir. Derleme Sözlüğü, tamamlandığı tarihten bu yana Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığı hususunda ana kaynak olma özelliğini hâlâ korumaktadır. Bu sebeple yapılan derlemelerde genelde Derleme Sözlüğü’yle karşılaştırılma yoluna gidilmiştir. Söz konusu karşılaştırmalar sonucunda Derleme Sözlüğü’ne katkı mahiyetinde yeni bir çalışma türü ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada söz konusu katkı çalışmalarıyla ilgili açıklamalı bir bibliyografya hazırlamak amaçlanmıştır. Tespit edilebildiği kadarıyla 1994 yılından 2022 yılına kadar 108 yayın bulunmaktadır. İlgili yayınlardaki derlemeler Türkiye sınırları içinde 50 farklı ilden, Türkiye dışında Gümülcine ve Ahıska bölgesinden yapılmıştır. Yayınların toplamında Derleme Sözlüğü’nde daha önce yer almayan 12.641, Derleme Sözlüğü’nde bulunmasına rağmen anlam açısından farklılık arz eden 4.091 söz varlığı ögesi olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Derleme Sözlüğü’ne Katkı Türkiye Türkçesi Ağızları Söz Varlığı
Kaynakça
- Demir, N. (1999). Ağız sözlükçülüğü. Kebikeç, S 7-8: 67-75.
- Erdoğan, S. (2022). Türkiye’de “derleme sözlüğü” ile ilgili yapılan çalışmalar üzerine bir bibliyografya denemesi (1990-2021). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 211-226.
- Gülensoy, T.- Alkaya, E. (2003). Türkiye Türkçesi ağızları bibliyografyası. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Korkmaz, Z. (2000). Türkiye’de ağız sözlükleri. Türk Dili, (583), 7-14.
- Türk Dil Kurumu (1939). Türkiye’de halk ağzından söz derleme dergisi. C I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de halk ağzından derleme sözlüğü C I-II-III-IV-V-VI. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 7 Sayı: 3 |
