MİLLET KÜTÜPHANESİ NUMARA 24/5’TE YER ALAN NAMAZ KONULU RİSALE ÜZERİNDE BİR DİL İNCELEMESİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 241 - 341, 30.12.2022

Ömer Güven

https://doi.org/10.30568/tullis.1209558

Cited By: 1

Öz

Türk dili tarihinde önemli bir yere sahip olan Eski Anadolu Türkçesi döneminde telif ve tercüme pek çok eser kaleme alınmıştır. Bu dönemde kaleme alınan eserler genellikle dinî içeriklidir. Kur’ân, hadis, siyer tercümeleri, fıkıh metinleri, kısasü’l-enbiyâlar, tezkiretü’l-evliyâlar gibi çeşitli türlerde eserler kaleme alınmıştır. Bu dinî muhtevalı türlere ilave olarak bir tür teşkil edememiş müstakil bir konuda yazılmış dinî muhtevalı eserler de görülmektedir.
Üzerinde çalışılan eser de böyle değerlendirilecek bir metindir. Mensur olarak kaleme alınmış olan eserde namaz konusu ele alınmıştır. Genel olarak namaz kılanların elde edecekleri mükafatlar ile namazı terk edenlerin karşılaşacakları akıbetler eserde ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Konu ele alınırken çeşitli örnekler verilmiş ve bazı kıssalardan da alıntılar yapılmıştır. Ayrıca metnin içinde besmelenin de tefsiri yapılmıştır. Fatih Millet Kütüphanesi 34 Ae Şeriyye 24/5’te yer alan eserin ilk olarak transkripsiyonlu metni oluşturulmuştur. Ardından eserin dizinli sözlüğü hazırlanmıştır. Daha sonra metinden alınan örneklerle eserin gramer özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Oldukça sade bir dille yazılmış olan eser genel olarak Eski Anadolu Türkçesi özellikleri barındırmaktadır. Geç dönemde istinsah edildiği izlenimi veren eserde yer yer Osmanlı Türkçesine geçiş özellikleri de bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eski Anadolu Türkçesi, namaz;, dil incelemesi

Kaynakça

• AKKUŞ, M. (1995). Kitab-ı Gunya, Ankara: TDK Yayınları.
• AKSOY, Ö. (2018). İlhamî Baba Jepçevî’nin Türkçe Namaz Risalesi: Tuhfetü’lMusallin ve Zübdetü’l-Haşiin, ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: III, Sayı: 6, s. 169-191.
• APAYDIN, H. Y. (1999). Namaz, İlmihal I, İstanbul: TDV Yayınları, 217-378.
• ARAT, R. R. (1987). Türkçe Metinlerde e/i Meselesi, Ankara: Makaleler, Cilt: I, 334-341.
• BALCI, İ. (2017). Hz. Peygamber ve Namaz, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 196.
• BAYRAKTAR, N. (2008). Ebu’l-Fazl Musa bin Hacı Hüseyn el-İznikî Kasasü’lEnbiya Tercümesi (Metin-Dizin), Ankara: Ebabil Yayıncılık.
• BİLGİN, A. (1998). Nazmü’l-Hilâfiyat Tercümesi Giriş-Metin-Dil Özellikleri, Ankara: TDK Yayınları.
• CEMİLOĞLU, İ. (1994). 14. Yüzyıla Ait Bir Kısas-ı Enbiya Nüshası Üzerinde Sentaks İncelemesi, Ankara: TDK Yayınları.
• ÇAĞATAY, S. (1977). Türk Lehçeleri Örnekleri, Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları.
• DEMİRCİ, Y. (2017). Kıssa-i Mûsâ (İnceleme-metin-tercüme-dizin), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi.
• DEVELİ, H. (1998). Ağız Özellikleri Taşıyan Bir Eski Türkiye Türkçesi Metni: Fatiha Suresi, İlmî Araştırmalar, Sayı: 6, 63-81.
• DOĞAN, A. F. (2013). Tasavvuf Ehlinin Namaz Hakkındaki Görüşleri ve İki Örnek, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 1, 69-95.
• DÖNMEZ, İ. K. (1997). Namaz, İstanbul: İslam’da İnanç, İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, C. III, TDV Yayınları, 427-446.
• DUMAN, M. (1999). Klasik Osmanlı Türkçesi Döneminde e/i Meselesine Dair, İlmî Araştırmalar Dergisi, S. 7, 65-103. el-Karadâvî, Y. (1974). İbadet, (çev. Hüsameddin Cemal), İstanbul: Çağır Yayınları.
• EMRE, A. C. (1946). Türkçede Bulanık e (é) Fonemi, Türk Dili Belleten, seri III/6-7, 487-497.
• ERDEM M. D. ve Gül, M. (2006). Kapalı e Sesi Bağlamında Eski Anadolu Türkçesi Anadolu Ağızları İlişkisi, Karadeniz Araştırmaları, Sayı: 11 (Güz), 111-148.
• ERGİN, M. (2006). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları.
• GÜLSEVİN, G. (2007). Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• GÜLSEVİN, G. ve Boz, E. (2013). Eski Anadolu Türkçesi, 3. baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
• GÜVEN, Ö. ve Keskin, B. (2017). Birkaç Sure Tefsir ve Tercümesi Üzerine, The Journal of Social Sciences, 17(17), 635-673.
• KAMİLİ, F. (2006). İslâm Fıkhında Namaz İbadeti, Uludağ Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi.
• KARATAŞ, A. (2013). Hindî Mahmûd Peygamber Kıssaları Kısas-ı Enbiyâ, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: 19.
• KOCAOĞLU, T. (2003). Tarihi Türk Lehçeleri Metinlerinin Transkripsiyonlanmasında Kapalı e/i Meselesi, Türk Kültürü, S. 483-484, 266-281.
• KORKMAZ, Z. (1968). Eski Bir Kudûrî Tercümesi. XI. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler, 225-231.
• KORKMAZ, Z. (2005). Eski Anadolu Türkçesi’nde İmlâ-Fonoloji Bağlantısı Üzerine Notlar, Türk Dili Üzerine Araştırmalar I, 491-505.
• MANSUROĞLU, M. (1956). Ahmet Fakih-Çarhnâme, İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• MANSUROĞLU, M. (1958). Sultan Veled’in Türkçe Manzumeleri, İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• OKUMUŞ, M. (2004). Semantik ve Analitik Açıdan Kur’an’da ‘Salât’ Kavramı, Gazi Üniversitesi Çorum İlâhiyat Fakültesi Dergisi, III/6, 1-30.
• ÖZKAN, A. (2018). Kitâb-ı Mukaddime-i Ebu'l-Leysi's-Semerkandî Girişİnceleme-Metin-Dizinler Tıpkıbasım, Konya: Palet Yayınları.
• ÖZKAN, M. (2009). Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, 4. bs., İstanbul: Filiz Kitabevi.
• SEYHAN, T. O. (2004). Mübeyyen Der Fıkh (Giriş-Metin-Dizin-Tıpkıbasım), İstanbul: Çağrı Yayınları.
• ŞAHİN, H. (2018). Eski Anadolu Türkçesi, Ankara, Akçağ Yayınları.
• TABAKLAR, Ö. (2003). Anadolu Sahasında Yazılmış Bir Sûre Tefsiri, İlmî Araştırmalar, Sayı: 16, 97-116.
• TİMURTAŞ, F. K. (2012), Eski Türkiye Türkçesi, İstanbul: Kapı Yayınları.
• TOPARLI, R. (2017). İrşâdü’l-Mülûk ve’s-Selâtîn, 2. bs. Ankara: TDK Yayınları.
• TULUM, M. (1968). Şerhü’l-Menâr Hakkında, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi S. XVI, 133-138.
• YAŞAROĞLU, M. K. (2006). Namaz, İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, 350-357.
• YILMAZ, E. C. (1991). Ana Türkçede Kapalı e Ünlüsü, Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları, 151-165.
• YILMAZ, E., Demir N. ve Küçük, M. (2013). Kısas-ı Enbiya, Ankara: TDK Yayınları.
• YİĞİT, M. (2011). Bir İbadet Biçimi Olarak Namazın Tarihçesi, Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yayınları Genel Müdürlüğü Yayını, Cilt: 47, Sayı: 1, 19-30.
• YÜKSEK, A. (2018). Namaz İbadetinin Tarihi Süreci, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, 111-125.