KAŞ BARAK TÜRKMENLERİ AĞZINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜNE KATKILAR

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 23 - 49, 30.04.2023

Savaş Şahin

https://doi.org/10.30568/tullis.1263436

Öz

Türkiye Türkçesi ağızlar bakımından oldukça zengindir. Tarihsel süreç içerisinde Türk boyları Anadolu’ya milattan önceki dönemlerden itibaren gelmeye başlamışlardır. 11. yüzyıldan sonra büyük kitleler halinde Anadolu’ya göçen Oğuz soylular da Anadolu’da Oğuzcaya dayalı bir ağız kullanmışlardır. Anadolu’da yaşayan Oğuzların da ağızlarını ses, şekil, söz varlığı bakımından inceleyen, sınıflandıran değerli çalışmalar yapılmış bu çalışmalar yoluyla Türkmen ağızlarının dil özelliklerini belirlenerek söz varlığı tespit edilerek hem bu ağızların yaşatılması amaçlanmış hem de Türkçenin zengin söz varlığı kayıt altına alınmıştır. Barak Türkmenleri de Oğuz ağzına dayalı bir ağız kullanmaktadır. Ülkemizin çeşitli bölgelerinde dağınık olarak yaşamakta olan Barak Türkmenlerinin bir kısmı da Antalya’nın Kaş ilçesinde bulunan köylerde hayatlarını sürdürmektedirler. Barak Türkmenleriyle ilgili karşılaştırmalı bir dil çalışması yapılmamıştır. Çeşitli sebeplerle Antalya’nın Kaş ilçesine göç eden Barakların ağızları da yaşadıkları bölgedeki Türkmenlerden etkilenmiş olmalıdır. Yapılacak bu çalışmanın amacı Barak Ovasında yaşayan Barak Türkmenlerinin ağızlarındaki söz varlığı bölgeden yaptığımız derlemeler sonucunda bir araya getirilmiş bu söz varlığı çeşitli tematik ve dil bilgisel kategorilere ayrılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Barak Türkmenleri, Söz Varlığı, Derleme Sözlüğü, Antalya ağzı

Kaynakça

• AKSAN, D. (1996). Türkçenin Söz Varlığı, Ankara: Engin Yayınevi.
• BİCİK, M. (1997). Baraklar. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, (107), s. 81-90.
• BÖLÜK R., Erdem M. D. (2021). Antalya Kaş Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar, Tarih Okulu Dergisi, Haziran, Yıl:14, Sayı: L II, s. 2044-2063.
• BULUT, S. (2020). Alanya (Antalya) Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar, The Journal of Academic Social Science Yıl: 8, Sayı: 111, s. 117-144.
• DEMİR, N. (1999). Ağız Sözlükçülüğü, Kebikeç, 7(8), s.67-75.
• ERDEM, M. D., BÖLÜK R. (2011a). Kaş (Antalya) Ağzı Ses Özellikleri Üzerine, Turkish Studies, 6(1), Prof. Dr. Gürer Gülsevin Armağanı, s.411-452.
• ERDEM, M. D., BÖLÜK R. (2011b). Kaş (Antalya) Ağzı Şekil Özellikleri Üzerine, Diyalektolog, Yaz, 2, s.29-40.
• ERDEM, M. D., BÖLÜK R. (2012). Antalya ve Yöresi Ağızları, Ankara: Gazi Kitabevi.
• EFE, K. (2020). Ankara Güdül Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(49), s.786-827.
• ERSOY, R. (2005). Barak Türkmenlerinin Sözlü ve Yazılı (resmi) Tarihlerine Mukayeseli Bir Yaklaşım Denemesi, Millî Folklor, (65), 84-93.
• GENÇ, E. (2021). Barak Türkmenlerinde Halk Oyunları, Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (5), 235-259.
• KARAHAN, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara: TDK Yayınları.
• KARAHAN, L. (2022). Türkiye Türkçesi Ağız Gruplarının Sınırları Ü<erine Düşünceler-1, Geçmişten Günümüze Yazılmayan Türkçe, Elginkan Vakfı 5. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kurultayı Bildirileri, (Haz. Şükrü Haluk Akalın, Emine Gürsoy Naskali), Elginkan Vakfı, s.39-49.
• KUTLU, M. (1992). Yaşayan Bir Alt Kültür Geleneği: Anadolu Göçer Kültürü. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Bildirileri, Cilt 1, 59-73. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• ŞAHİN, İ. (2022). Barak Adı ve Enotoponimlerden Hareketle Barakların Ana Yurdu Meselesi, Dil Araştırmaları, s.53-66.
• TANYOL, C. (2014). Baraklarda Örf ve Adet Araştırmaları, Sosyoloji Dergisi, 2(9), s. 67-96.
• TAŞĞIN, A. (2020). Yürümekle Seferde Kalmak, Sofrayla Yörük Olmak: Türkistan Horasan Azerbaycan Anadolu ve Balkan İrfanı ve Yörükler, Yörük Araştırmaları-2, (Ed. Fatih Uslu, Canan Kökus), s.85-98, Konya: Palet Yayınları.
• USLU, F. (2020). Yörük Çobanları ve Kişisel Eşyaları, Yörük Araştırmaları-2, (Ed. Fatih Uslu, Canan Kökus), s.99-110, Konya: Palet Yayınları.
• YILDIZ, A. (2012). Teke Yöresinde Barak Kilimleri, Arış Dergisi, (8), 148-159. ZEYREK, G. (2009). Barak Türkmenleri, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.