Dede Korkut Kitabı’nın Dresden Nüshasındaki Metin Dışı Kayıtlar Arasında Yer Alan Hadislerle Şihâbu’l- Ahbâr’daki Hadislerin Mukayesesi

Yıl 2023, Sayı: 77, 117 - 125, 26.05.2023

Dilaver Düzgün Muhammet Emin Altınışık

https://doi.org/10.5152/JTRI.2023.23087

Öz

Türk kültür ve medeniyetine dair zengin bir içeriğe sahip olan Dede Korkut Kitabı’nın Dresden nüshası, metin dışı kayıtlarıyla da yazıldığı ve okunduğu dönemle ilgili önemli bilgiler barındırmaktadır. Bunlardan bir tanesi de kayıtların büyük çoğunluğunu oluşturan hadis-i şeriflerdir. Bilindiği üzere Peygamber sözü olan hadisler Müslümanların sadece dinî hayatını değil sanatta, edebiyatta, gündelik ve kültürel hayatta yaşamın bütün yönlerini etkileyen bir fonksiyona sahiptir. Bu açıdan Dede Korkut Kitabı’nın Dresden nüshasında yer alan hadisler de eserin içinden çıktığı kültür ve medeniyetin dinî-toplumsal değerlerinin bir tezahürü olarak okunabilir. Bu bakış açısının hâkim olduğu bu makalede Dede Korkut Kitabı’nın Dresden nüshasının metin dışı kayıtları ile ilgili yapılan araştırmalara değinilerek nüshanın 2a varağındaki hadislerin kaynağı tespit edilecektir. Dresden nüshasındaki hadislerin konu ve tasnif bakımından Kuzâî’nin Şihâbu’l-Ahbâr isimli eseri ile benzerlik göstermesinden dolayı da Şihâb’ın Türk kültüründeki yeri ele alınacak ve Dresden nüshasındaki hadisler, Şihabu’l-Ahbâr nüshaları ile karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Dresden Nüshası, Hadis, Metin Dışı Kayıtlar

Comparison of the Hadiths Among the Non-Textual Records in the Dresden Edition of the Book of Dede Korkut and the Hadiths in Shahâbu’l-Ahbâr

Öz

The Dresden copy of The Book of Dede Korkut, which has a rich content related to Turkish culture and civilization, also contains important information about the period when it was written and read with non-textual records. One of these information is the hadith-i sharifs, which constitute the majority of the records. As it is known, the hadiths, which are the words of the Prophet, have a function that affects not only the religious life of Muslims but also all aspects of life in art, literature, daily and cultural life. In this respect, the hadiths in the Dresden copy of The Book of Dede Korkut can also be read as a manifestation of the religious-social values of the culture and civilization from which the work emerged. In this article, in which this point of view is dominant, the source of the hadiths in leaf 2a of the copy will be determined by referring to the researches made on the extra-textual records of the Dresden copy of the Dede Korkut Book. Because the hadith texts in the Dresden copy are similar to Kuzâî's work named Şihâbu'l-Ahbâr in terms of subject and classification, the place of Shihab in Turkish culture will be discussed and the hadiths in the Dresden copy will be compared with the copies of Shihabu'l-Ahbâr.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah. Müsnedü Ahmed b. Hanbel III. 1992.
• Bilgin, O. (1995). “Fevaid Kaydı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (12, 501). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Cemşidov, Ş. A. (1990). Kitab-ı Dede Korkud. (Türkiye Türkçesine Aktaran: Üçler Bulduk). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ebû Abdullah Muhammed İbn Battûta Tancî. İbn Battûta Seyahatnamesi I (Çev. A. Sait Aykut). 2004. Yapı Kredi Yayınları.
• Efendioğlu, M. (2010). “Şihabu’l-Ahbar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (39, 143–144). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ergin, M. (2014). Dede Korkut Kitabı-1. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gökyay, O. Ş. (2004). Dedem Korkudun Kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• İbn Asâkir, Târîhu Medîneti Dımaşk. 1995. Dâru’l-fikr Yayınevi.
• Kaçalin, M. S. (2017). Oğuzların Diliyle Dedem Korkudun Kitabı. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kadıoğlu, İ. (2022). Dede Korkut Kitabı’nın Dresden nüshasının metin dışı kayıtları ve başlıkların yeniden incelenmesi. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 73, 21–55.
• Kara, M. (1999). XIV. ve XV: Yüzyıllarda Osmanlı Toplumunu Besleyen Türkçe Kitaplar. İslâmî Araştırmalar, XII, 2, 130–148.
• Nebiyeva, Ü. (2008). Oğuz Epik Düşüncesinin Kaynağı Olarak Kitab-ı Dede Korkut’un Dresden Nüshası. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 36, 173–186.
• Öztelli, C. (1969). Dedem Korkut Üzerine Yeni bazı Düşünce ve Görüşler. Türk Folklor Araştırmaları, 12, 240, 5331–5336.
• Rossi, E. (1999). Dede Korkut Kitabı Üzerine Araştırma. Erdem. (Çev. Mahmut H. Şakiroğlu). 12, 34, 183–276.
• Sertkaya, O. F. (2018). Dede Korkut Kitabı’nın Dresden Nüshasının Türkçe, Latince, Farsça ve Arapça Metin Dışı Kayıtları. Türkologiya, 3, 52–67.
• Yardım, A. (1983). Kuzâî’nin “Şihâbu’l-Ahbâr” Adlı Hadis Kitabı Türk-İslam Kültürü Üzerindeki Tesirleri. Kubbealtı Akademi Mecmûası, 12(1), 65–76.
• Yardım, A. (1999). Şihâbü’l-Ahbâr Tercümesi. Damla Yayınevi.
• Beyazıt Yazma Eser Kütüphanesi 1052.
• Hasan Paşa Yazma Eser Kütüphanesi 19 Hk 869.
• Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi 632.
• Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Aşir Efendi Koleksiyonu 69.
• Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Aşir Efendi Koleksiyonu 71.
• Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Carullah Efendi Koleksiyonu 140.
• Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Esad Efendi Koleksiyonu 3782.
• Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Reşid Efendi Koleksiyonu 991.
• Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi III. Ahmet Koleksiyonu A370.