Demokrasi Bağlamında Son Dönem Türk Sinemasına Bir Bakış: Tepenin Ardı ve Çoğunluk Film Örnekleri

Yıl 2018, Sayı: 30 - MEDYA ve DEMOKRASİ, 75 - 92, 25.10.2018

Semih Göncü , Şükrü Sim

https://doi.org/10.17829/turcom.468663

Öz

İletişim çalışmaları ile ilgili literatüre kısa bir göz gezdirildiğinde medya ve demokrasi bağlamında birçok çalışmanın yapıldığı görülecektir. Ne var ki sinema ile ilgili literatüre bakıldığında, sinema ve demokrasi ilişkisi henüz yeterince araştırılmamış bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Konu ile ilgili Türkçe literatürde şu ana kadar yapılmış en geniş çalışma, Oğuz Onaran, Nilgün Abisel, Levent Köker ve Eser Köker’in gerçekleştirdiği Türk Sinemasında Demokrasi Kavramının Gelişmesi(1994) isimli çalışmadır. Söz konusu çalışmada sinemada yaratılan kurmaca dünyalarda demokratik süreçlerin işleyip işlemediği araştırılmıştır. Bu alanda yeterince araştırma yapılmadığı probleminden yola çıkan bu çalışma, yakın dönem Türk sinemasını, sinema ve demokrasi çerçevesinde irdelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada son dönem Türk Sinemasında gerek akademik araştırmalarda gerekse eleştirel yazılarda ön plana çıktığını varsaydığımız Çoğunluk(Seren Yüce, 2010) ve Tepenin Ardı(Emin Alper, 2012) filmleri demokrasi bağlamında incelenecektir. Çalışmanın kuramsal çerçevesini, Onaran, Abisel, Köker ve Köker’in (1994) filmleri demokrasi bağlamında irdelemek için geliştirdikleri yaklaşım oluşturmaktadır. Filmler metin analizine tabi tutularak sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır. Her iki filmin de modern demokrasinin ön gördüğü niteliklerden uzak olduğu, ancak antik demokrasinin savunduğu niteliklere sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Sineması, Demokrasi, Demokrasi ve Sinema, Tepenin Ardı, Çoğunluk

Kaynakça

• Abisel, N. (1994). Nasıl yaşıyor nasıl düşlüyoruz? Yerli filmlerin kurmaca dünyasında demokrasi. Türk Sinemasında Demokrasi Kavramının Gelişmesi içinde (74-132). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Adesokan, A. (2009). Practising ‘democracy’ in Nigerian dilms. African Affairs, 108(433), 599-619.
• Ahıska, M. (2012). İktidar ve taşlaşma: Çoğunluk filminin düşündürdükleri. Umut Tümay Arslan (Haz.), Bir kapıdan gireceksin: Türkiye sineması üzerine denemeler içinde (219-231). İstanbul: Metis Yayınları.
• Akgün, E. ve Aslan, H. (2010, Ekim). Üç özgürlük paradigması. Uluslararası Felsefe Kongresi, Uludağ Üniversitesi, Bursa. 03.03.2018 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/270571997_Uc_Ozgurluk_Paradigmasi adresinden edinilmiştir.
• Atabek, N. (2002). Kamuoyu, medya ve demokrasi. Kurgu, 19, 223-238.
• Aytaç, S. ve Öperli, N. (2010). Çoğunluk: Betonlaşan İstanbul, betonlaşan insan. Altyazı, 99, 32-35.
• Aytaç, S. ve Göl, B. (2012). Emin Alper röportajı. Altyazı, 123, 30-34.
• Aytekin, Ç. ve Sütcü, C. S. (2013). Sosyal medya’da demokrasi algısı: Demokrasinin renkleri üzerine fikir madenciliği araştırması. Akdeniz İletişim, 19, 28-44.
• Breton, L. (2010). Acının antropolojisi. İsmail Yerguz (Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Brunetta, G. P. (1995). Italian cinema and the hard road towards democracy, 1945. Historical Journal of Film, Radio and Television, 15(3), 343-348.
• Büte, B. (2013). Paranoyadan sessizliğin kötülüğüne: Tepenin Ardı'nda paranoya ve kötülük üzerine. Birikimdergisi.com. 01.03.2018 tarihinde http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/446/paranoyadan-sessizligin-kotulugune-tepenin-ardi-nda-paranoya-ve-kotuluk-uzerine#.Wu3QPaSFOUm adresinden edinilmiştir.
• Çağlıyan, Ç. (2014). Tepenin Ardı’ndaki günah keçileri. Lale Kabadayı (Haz.), Film Eleştirisi içinde (151-157). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Cereci, S. (2013). Medya ve demokrasi ilişkisi: Kısıtlama sorunu. Akademik Bakış, 38, 1-8.
• Chomsky, N. (1993). Medya gerçeği. Abdullah Yılmaz (Çev.). İstanbul: Tümzamanlar Yayıncılık.
• Çiftçi, A. (2012). Büyük bir ailedir ulus: Tepenin Ardı. Altyazı, 123, 36-38.
• Deniz, K. ve Akmeşe, Z. (2015). Sinemada toplumsal eşitsizliklerin temsili: “Çoğunluk” filmi örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 4(1), 86-96.
• Doğan, M. (2012). Tarihsel gelişim sürecinde Yörükler. Sosyoloji Dergisi, 3(13), 117-132.
• Edgar, A. ve Sedgwick, P. (2007). Kültürel kuramda anahtar kavramlar. Mesut Karaşahan (Çev.). İstanbul: Açılım Kitap.
• Erdoğan, İ. (2012). Pozitivist metodoloji ve ötesi. Ankara: Erk Yayınları.
• Foucault, M. (2012). İktidarın gözü. Işık Ergüden (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2015). Hapishanenin doğuşu. Mehmet Ali Kılıçbay (Çev.) Ankara: İmge Yayınları.
• Girgus, S. B. (1998). Hollywood renaissance: The cinema of democracy in the era of Ford, Capra and Kazan. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gön, A. (2014). Tepenin Ardı: Homososyallik, aile ve erkeklik. Sinecine, 5(1), 53-74.
• Gündoğdu, A. (2014). Varlığın özü: ‘Tepenin Ardı’nda Emin Alper’den bir varol(ama)ma öyküsü. Sinecine, 5(1), 27-52.
• Işık, M. (2005). Medya ve demokrasi paradoksu: Medya yoluyla demokrasinin tehdit edilmesi. Selçuk İletişim, 3(4), 114-121.
• Kaboğlu, İ. (2000). Bilim ve sanat özgürlüğü. Korkut Tankuter (Ed.) İnsan hakları içinde (121-134). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karakaşlı, K. (2012). Çoğunluk olarak az. Umut Tümay Arslan (Haz.), Bir kapıdan gireceksin: Türkiye sineması üzerine denemeler içinde (133-141). İstanbul: Metis Yayınları.
• Keane, J. (2013). Democracy and media decadence. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kellner, D. (2010). Cinema wars: Hollywood film and politics in the Bush-Cheney era. West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Kılıç, E. (2013). Tepenin ardında daima düşman Var: Emin Alper ile söyleşi. Evrensel Kültür, 3-6.
• Konuşlu, F. (2013). Tepenin bu yanı: Mekânsal bağlamda Tepenin Ardı. Altyazi.net. 01.03.2018 tarihinde http://www.altyazi.net/yazilar/tepenin-bu-yani-mekansal-baglamda-tepenin-ardi/ adresinden edinilmiştir.
• Köker, L. (1994a). Demokrasi kavramı ve Türk filmleri. Türk sinemasında demokrasi kavramının gelişmesi içinde (1-14). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Köker, L. (1994b). Sonuç: Türk filmlerinde demokrasi temaları. Türk sinemasında demokrasi kavramının gelişmesi içinde (167-174). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Kuzu, B. (1992). Demokrasi-resmi ideoloji-sivil toplum. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(47), 335-369.
• McKee, A. (2003). Textual analysis: A beginner’s guide. London: Sage.
• Lyon, D. (2013). Gözetim çalışmaları. Ali Toprak (Çev.). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Oktan, A. ve Akyol, A. (2016). Metinden imgeye metinlerarası bir figür olarak arafta olmak: Babama Mektup ve Çoğunluk örnekleminde baba-oğul ilişkileri. The Journal of Academic Social Science Studies, 45, 95-112.
• Onaran, O., Abisel, N., Köker, L. ve Köker, E., (1994). Türk sinemasında demokrasi kavramının gelişmesi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Onaran, O. (1994). Parlak ışıktan yoksun alacakaranlığın filmleri: Türk filmleri ve demokrasi. Türk sinemasında demokrasi kavramının gelişmesi içinde (15-73). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Öztürk, S. (2013). Türk sinema tarihinin altpolitikası (1896-1923). Selçuk İletişim, 8(1), 251-262
• Paris, M. (1998). Lessons for democracy: American cinema 1942–1945. European Review of History: Revue européenne d'histoire, 5(1), 85-94.
• Ryan, M. ve Kellner, D. (2010). Politik kamera: Çağdaş Hollywood sinemasının ideolojisi ve politikası. Elif Özsayar (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sayıcı, F. (2011). 1990 sonrası Türk sinemasında gerçekçilik. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Susam, A. (2014). Babanın ormanında kaybolmak: Çoğunluk. Lale Kabadayı (Haz.), Film Eleştirisi içinde (141-149). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Thwaites, E. (2012). Çoğunluk’taki hayalet. Umut Tümay Arslan (Haz.) Bir kapıdan gireceksin: Türkiye sineması üzerine denemeler içinde (167-177). İstanbul: Metis Yayınları.
• Uygun, O. (2000). İnsan hakları kuramı. Korkut Tankuter (Ed.) İnsan hakları içinde (13-44). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Williams, R. (2016). Anahtar sözcükler. Savaş Kılıç (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yaşartürk, G. (2014). Çekirdek ailenin kâbusları: 2000’li yıllar Türkiye Sineması’nda çekirdek aileye değişen bakış. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-28.
• Yener Gökşenli, E. (2013). Franco İspanyasında sinema: Edebiyat uyarlamaları ve sansür. Sinecine, 4(2), 119-133. Yüksel, E. (2013). Babalar ve oğullar: 2000’ler Türkiye sinemasında erkeklik krizi. Sinecine, 4(2), 41-67.