Kamuoyu Araştırmalarında Tutarlılık Sorunsalı: 2010-2018 Dönemi Kamuoyu Araştırmaları Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2018, Sayı: 30 - MEDYA ve DEMOKRASİ, 30 - 54, 25.10.2018

Oğuz Göksu

https://doi.org/10.17829/turcom.469863

Cited By: 4

Öz

Seçimlere yönelik bazı kamuoyu araştırmaları ile seçim sonuçları arasında çok ciddi farklar olması vatandaşların kamuoyu araştırmalarının güvenilirliğini sorgulamasına neden olmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de 2010 sonrasında yapılan seçimlere yönelik kamuoyu araştırmaları ile bu araştırmaların medyayla ve siyasal katılmayla ilişkisi sorgulanmaktadır. Çalışmada, son dokuz seçimde 18 farklı kamuoyu araştırma şirketinin açıkladığı araştırma sonuçları ile kesin seçim sonuçları karşılaştırılmaktadır. Buna bağlı olarak seçimlere yönelik kamuoyu araştırmalarının siyasal süreçlerde güvenin inşa edilmesindeki ya da zedelenmesindeki rolü siyasal katılma üzerinden irdelenmektedir. Diğer yandan 18 farklı kamuoyu araştırma şirketinin son dokuz seçimde açıkladığı araştırma sonuçları ile seçim sonuçları arasındaki oransal benzerlikler ve farklılıklar tespit edilerek araştırmaların tutarlılığı sınanmaktadır. Kamuoyu araştırma sonuçlarına ulaşmak için retrospektif arşiv tarama tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda ORC, KONDA, Metropoll ve A&G’nin araştırmalarındaki birkaç büyük orandaki hatalı sonuçlar çıkarıldığında bu şirketlerin %2-3 hata payı ile seçim sonuçlarına yakın araştırma sonuçları yayınladığı tespit edilmiştir. 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı Seçimi’nde 13 şirketin tamamının Recep Tayyip Erdoğan’ın oy oranını kesin seçim sonuçlarından düşük gösterdiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kamuoyu Araştırmaları, Siyasal Katılma, Tutarlılık, Siyasal Seçimler, Kamuoyu Araştırma Şirketleri, Seçim Sonuçları

Kaynakça

• 4 farklı araştırma şirketi. (2015, 4 Ekim). Milliyet. 05.10.2015 tarihinde http://www.milliyet.com.tr/4-farkli-arastirma-sirketi /siyaset/detay/1837490/default.htm adresinden edinilmiştir.
• 6 şirketin Cumhurbaşkanı seçimi anket sonucu. (2015, 30 Mayıs). İnternethaber. 26.09.2015 tarihinde http://www.internethaber.com/6-sirketin-cumhurbaskani-secimi-anket-sonucu-697817h.htm adresinden edinilmiştir.
• 16 Nisan sandık ve seçmen analizi raporu. (2017, 28 Nisan). KONDA. 30.04.2017 tarihinde http://KONDA.com.tr/wpcontent/uploads/2017/04/KONDA_16Nisan2017SandikveSecmenAnaliziRaporu.pdf adresinden edinilmiştir.
• 24 Haziran 2018 Milletvekili Genel Seçimi ve Cumhurbaşkanlığı Seçimi Seçmen Tercihleri. (2018, 21 Haziran). ORC Araşırma. 22.06.2018 tarihinde http://orcarastirma.com.tr/wp-content/uploads/2018/06/24-HAZ%C4%B0RAN-M%C4%B0LLETVEK%C4%B0L%C4%B0-GENEL-SE%C3%87%C4%B0M%C4%B0-VE-CUMHURBA%C5%9EKANLI%C4%9EI-SE%C3%87%C4%B0M%C4%B0-SE%C3%87MEN-TERC%C4%B0HLER%C4%B0-ARA%C5%9ETIRMASI.pdf adresinden edinilmiştir.
• 24 Haziran 2018’de yapılacak ola Cumhurbaşkanlığı seçiminde hangi adaya oy vereceksiniz?. (2018, 17 Haziran). Optimar. 23.06.2018 tarihinde http://www.optimar.com.tr/ adresinden edinilmiştir.
• 24 Haziran kesin seçim sonuçları Resmi Gazete’de. (2018, 5 Temmuz). TRT Haber. 06.07.2018 tarihinde http://www.trthaber.com/haber/gundem/24-haziran-kesin-secim-sonuclari-resmi-gazetede-373622.html adresinden edinilmişir.
• 30 Mart 2014 Yerel Seçimleri Belediye Meclis Üyeliği Sonuçları. (2014, 15 Nisan). YSK.gov.tr. 06.10.2015 tarihinde http://ysk.gov.tr/ysk/content/conn/YSKUCM/path/Contribution%20Folders/HaberDosya/BelediyeMeclisUyeligi2014.pdf adresinden edinilmiştir.
• 2015 Genel Seçimleri 5 ankette farklı sonuç. (2015, 1 Haziran). İnternethaber. 05.10.2015 tarihinde http://www.internethaber.com/2015-genel-secimleri-5-ankette-farkli-sonuc-781229h.htm adresinden edinilmiştir.
• 2015 Türkiye Araştırma Şirketleri Anket Sonuçları. (2015, 6 Ekim). Yeni Şafak. 23.12.2017 tarihinde http://www.yenisafak.com/secim-2015-kasim/genel-secim-pollmark-anket-sonuclari adresinden edinilmiştir.
• Abadan Unat, N. (1988). Türkiye'de toplumsal değişme, piyasa araştırmaları ve kamuoyu yoklamaları. Kamuoyu Araştırmaları Birinci Uluslar Arası Sempozyumu. Ankara Üniversitesi BYYO Yayınları, s. 29-47.
• Adil Gür’ün anketi. (2017, 5 Nisan). Ahaber. 14.04.2017 tarihinde http://www.ahaber.com.tr/gundem/2017/04/14/iste-adil-gurun-beklenen-anketi adresinden edinilmiştir.
• AK Parti yüzde 44. (2015, 15 Ekim). Sabah. 02.11.2015 tarihinde http://www.sabah.com.tr/fotohaber/gundem/ak-parti-yuzde-44e-ulasti?tc=13&page=9 adresinden edinilmiştir.
• AKAM’ın son anketi. (2018, 23 Haziran). Cumhuriyet. 24.06.2018 tarihinde http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/siyaset/1005930/AKAM_in_son_anketi__Cumhurbaskanligi_ikinci_tura_kaliyor__HDP_baraji_geciyor.html adresinden edinilmiştir.
• AKP 1 Kasım’da iktidar olacak mı? (2015, 11 Ekim). Meydan Gazetesi. 03.11.2015 tarihinde http://www.meydangazetesi.com.tr/aktuel/akp-1-kasim-da-iktidar-olacak-mi-hdp-baraji-gececek-mi-anar-gezici-metropoll-6-ekim-2-kasim-2015-haberleri-h26599.html adresinden edinilmiştir.
• Andy-Ar’ın son anketinde ‘Evet’ oyları yüzde 53. (2017, 5 Nisan). Sputniknews. 16.04.2017 tarihinde https://tr.sputniknews.com/politika/201704141028078000-and-arin-son-anketinde-evet-oylari/ adresinden edinilmiştir.
• Atabek, N. (2003). Türk basınında kamuoyu araştırmaları. İletişim, (17), s. 1-28.
• Avrasya Araştırma’nın son referandum anketi. (2017, 3 Nisan). Birgün. 12.04.2017 tarihinde http://www.birgun.net/haber-detay/avrasya-arastirma-nin-son-referandum-anketi-hayir-yuzde-57-75-154969.html adresinden edinilmiştir.
• Balcı, A. ve Ayhan, B. (2004). Seçmen tercihlerinin belirlenmesine yönelik yapılan kamuoyu araştırmalarında güvenilirlik ve geçerlilik problemleri: 28 Mart 2004 Yerel Seçimleri örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), s. 135-167.
• Bütün anket şirketlerinin referandum anket sonuçları. (2015, 8 Eylül). Wordpress. 26.09.2015 tarihinde https://anayasareferandumu.wordpress.com/2010/09/08/butun-anket-sirketlerinin-referandum-anket-sonuclari-ve-sirketlerin-bilgileri/ adresinden edinilmiştir.
• Champagne, P. (1995). Kamuoyu yoklamaları, oy kullanma ve demokrasi. Hülya Tufan (Ed.), Kamuoyu kimin oyu? içinde (s. 143-176). İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Çetin, R. (2015). 22 şirketin 7 Haziran'dan bugüne yaptığı 1 Kasım anketlerinden hangi sonuçlar çıktı? T24.com. 31.10.2015 tarihinde http://t24.com.tr/haber/21-anket-sirketi-7-hazirandan-bugune,314829 adresinden edinilmiştir.
• Çoymak, A., Gheorghiu, M., Niens, U. ve Lyons, E. (2015). Vatandaşlığın psikolojisi ve politik güven”. Ö. Dirilen Gümüş (Ed.), Siyaset psikolojisi içinde (s. 257-280), İstanbul: Nobel Yayınları.
• Çöllü, E. F. (2014). Kamuoyu araştırmalarında güvenilirlik ve geçerlilik. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi. (10), s. 279-296.
• Dahlgren, P. (2014). Participation and alternative democracy: Social media and their contingencies. P. Serra, E. Camilo ve G. Gonçalves (Ed.), Political participation and Web 2.0 içinde (s. 65-81), Covilha: Livros LabCom.
• En son erken seçim anketleri. (2015, 7 Ekim). Köprübaşı. 02.11.2015 tarihinde http://www.koprubasi.tv/gundem/en-son-erken-secim-anket-sonuclari-31-ekim-genar-anket-sonuclari-1-kasim-genel-erken-secim-sonuclari-anketi-genar-arastirma-sirketi-erken-secim-starti-ogren-yarin-secimler-nasil-gecicek-h13180.html adresinden edinilmiştir.
• Erken seçime doğru. (2018, 25 Haziran). REMRES. 26.06.2018 tarihinde http://www.remres.com.tr/filemanager/files/haziran%202.pdf adresinden edinilmiştir.
• ESOMAR (2006). ESOMAR kamuoyu araştırma sonuçlarının yayınlanmasına ilişkin uluslararası uygulama esaslarını da içeren ESOMAR/WAPOR kamuoyu araştırmaları rehberi. Tuad.org.tr. 28.03.2017 tarihinde http://tuad.org.tr/upload/files/ESOMAR_%20Wapor_Kamuoyu_Arastirmalari_Rehberi.pdf adresinden edinilmiştir.
• Güngör, N. (2013). İletişim kuramlar yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Güz, N. (2005). Haberde yönlendirme ve kamuoyu araştırmaları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• İşte Adil Gür’ün beklenen anketi. (2017, 5 Nisan). Ensonhaber. 16.04.2017 tarihinde http://www.ensonhaber.com/orcnin-son-referandum-anketi-2017-04-14.html adresinden edinilmiştir.
• İşte ORC’nin son seçim anketi. (2015, 5 Ekim). Ensonhaber. 06.10.2015 tarihinde http://web.archive.org/web/20120125040220/http://www.ensonhaber.com:80/iste-orcnin-son-secim-anketi-2011-12-13.html? adresinden edinilmiştir.
• İşte Referandum’un resmi sonuçları. (2015, 23 Eylül). Sabah. 26.09.2015 tarihinde http://www.sabah.com.tr/gundem/2010/09/23/iste_referandumun_resmi_sonuclari adresinden edinilmiştir.
• İşte son seçim anketi. (2018, 4 Ocak). Siyasetcafe. 25.01.2018 tarihinde https://www.siyasetcafe.com/iste-son-secim-anketi-mhp-ve-iyi-partiye-buyuk-sok-30313h.htm adresinden edinilmiştir.
• İVEM’in anketinde “evet” fark attı. (2017, 4 Nisan). Sonseçimanketi. 12.04.2017 tarihinde http://www.sonsecimanketi.com/ivem-anketinde-evet-fark-atti adresinden edinilmiştir.
• Kalender, A. (2005). Siyasal iletişim seçmenler ve ikna stratejileri. Konya: Çizgi Kitapevi.
• Kapani, M. (2013). Politika bilimine giriş. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kışlalı, A. T. (2010). Siyasal sistemler: Siyasal çatışma ve uzlaşma. Ankara: İmge Kitabevi.
• KONDA’nın abonelerine gönderdiği bilgi notu. (2018, 22 Haziran). KONDA. 22.06.2018 tarihinde http://KONDA.com.tr/tr/duyuru/KONDAnin-abonelerine-gonderdigi-bilgi-notu-21-haziran-2018/ adresinden edinilmiştir.
• Konsensus anketi sonuçları 24 Haziran seçim anketi. (2018, 8 Haziran). İnternethaber. 08.06.2018 tarihinde http://www.internethaber.com/konsensus-anketi-sonuclari-24-haziran-secim-anketi-1878026h.htm adresinden edinilmiştir.
• Lazersfeld, P. F., Berelson, B. ve Gaudet, H. (1955). The people’s choice. New York: Columbia University Press.
• Le Bon, G. (2013). Kitleler psikolojisi. Ankara: Alter Yayınları.
• MAK anketine göre seçimlerde ilk tur bıçak sırtı. (2018, 29 Mayıs). Sputniknews 30.05.2018 tarihinde https://tr.sputniknews.com/analiz/201805231033553307-mak-danismanlik-24-haziran-anket/ adresinden edinilmiştir.
• Marcus, G. E. ve Mackuen, M. B. (1993). Anxiety, enthusiasm and the vote: The emotional underpinnings of learning and involvement during presidential campaigns. American Political Science Review, 87(3), s. 672-685.
• Meray, S. (1954). Halk efkarı ve yoklanması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 9(3), s. 256-303.
• Özbudun, E., Kalaycıoğlu, E. ve Köker, L. (1995). Türkiye’de demokratik Siyasal Kültür. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı.
• Özbudun. E. ve Hale, W. (2010). Türkiye’de İslamcılık, demokrasi ve liberalizm: AKP olayı. İstanbul: Doğan Kitap.
• Özerkan, Ş. A. (1992). Kamuoyu yoklamalarından hiç korkmamak gerekir. İletişim Dünyası Dergisi, (1), s. 61-83.
• Özkan, A. (2007). Siyasal iletişim stratejileri. İstanbul: Tasam Yayınları.
• PİAR Araştırma Şirketi’nden 24 Haziran seçim anketi. (2018, 9 Haziran). Mynet. 10.06.2018 tarihinde http://www.mynet.com/haber/secim/piar-arastirma-sirketi-nden-24-haziran-secim-anketi-ak-parti-ve-erdogan-bu-rakamlari-daha-once-gormemisti-4181200-1 adresinden edinilmiştir.
• Referandum anket sonuçları. (2017, 3 Nisan). İndigodergisi. 12.04.2017 tarihinde https://indigodergisi.com/2017/04/referandum-anketi-sonuclari-tam-liste/ adresinden edinilmiştir.
• Seçime 5 gün kala anketlerde son durum. (2018, 4 Temmuz). Ensonhaber. 05.07.2018 tarihinde http://www.ensonhaber.com/secime-5-gun-kala-anketlerde-son-durum.html adresinden edinilmiştir.
• Seçime haftalar kala 5 farklı şirketin seçim anketi. (2015, 6 Ekim). Cumhuriyet. 06.10.2015 tarihinde http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/siyaset/37617/Secime_haftalar_kala_5_farkli_sirketin_secim_anketi.html adresinden edinilmiştir.
• Seçimi hangi anket şirketi bildi. (2011, 13 Haziran). Sabah. 25.09.2015 tarihinde http://www.sabah.com.tr/gundem/2011/06/13/secimi-hangi-anket-sirketi-bildi adresinden edinilmiştir.
• Sezgin, M. (2003). Siyasal nitelikli kamuoyu araştırmaları ve 24 Aralık 1995 genel seçimler örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, (6), s. 55-75.
• Son anket sonuçları. (2018, 19 Haziran). Sözcü. 20.06.2018 tarihinde https://www.sozcu.com.tr/2018/gundem/son-anketler-24-haziran-yaklasirken-son-secim-anketlerine-gore-sonuclar-neler-2473221/ adresinden edinilmiştir.
• Son referandum anketi açıklandı. (2017, 5 Nisan). Sözcü. 16.04.2017 tarihinde http://www.sozcu.com.tr/2017/gundem/son-dakika-son-referandum-anketi-aciklandi-flas-sonuclar-var-1790998/ adresinden edinilmiştir.
• SONAR ve GENAR seçim anketi. (2014, 14 Mart). Medyaline.07.10.2015 tarihinde http://www.medyaline.com/sonar-ve-genar-secim-anketi-sonuclari--2014-yerel-secimde-siyasi-partilerin-oy-oranlari_80605.html adresinden edinilmiştir.
• Temmuz ayında Cumhurbaşkanlığı tahminleri. (2014, 8 Temmuz). Seçimanketleri. 10.06.2018 tarihinde http://www.seçimanketleri-jgb.net/2014/07/temmuz-ay-itibariyle-cumhurbaskanlg.html adresinden edinilmiştir.
• Tufan, H. (1995). Kamuoyu kimin oyu? İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Turan, İ. (1976). Siyasal sistem ve siyasal davranış. İstanbul: Der Yayınları.
• Türkiye Geneli Sonuçları. (2014, 11 Mart). ORC Araştırma. 22.12.2017 tarihinde http://www.orcarastirma.com.tr/wp-content/uploads/2014/03/turkiyegeneli.png adresinden edinilmiştir.
• Türkiye’nin nabzı Mayıs 2018. (2018, 8 Haziran). Twitter. 08.06.2018 tarihinde https://twitter.com/metropoll adresinden edinilmiştir.