Reflections of Television’s Technical Development and Identification in Turkey: Efforts to Understand Television in the 1930s

Yıl 2021, Sayı: 37, 215 - 238, 30.06.2021

Süleyman İlaslan

https://doi.org/10.17829/turcom.858563

Cited By: 2

Öz

The invention of television and its integration to daily life by completing its technical progression covers a long historical period. This period is accompanied by efforts to understand television and position it into social and cultural life. Discourses about television was not only limited to Western countries that discovered this device, but also spread to others, such as Turkey in the 1930s. The intensity of the news and columns on the development of television in newspapers during the1930s points at the interest in this new communication technology. In this regard, this article focuses on how television was established in the public discourse in Turkey from the late 1920s to1940s. For this purpose, this article analyzes how the identification of television in public discourse is influenced by the dominant television discourse in the countries that pioneered the invention and the development of this new technology. In terms of methodology, this article conducts a history of mentalities approach on the discourses about television, based on the period’s newspaper archives. By an archival research focused on the keyword “television” in the National Library’s digital archives through newspapers such as Akşam, Hâkimiyeti Milliye, Kurun, Ulus ve Vakit, the public discourse on television in the 1930s is analyzed by a qualitative approach. As a result of the research, it has been observed that the identification of a new communication technology was realized in the context of the social conditions and the existing communication forms of the period. In addition, the international discourse on this new communication technology and form also played a fundamental role in making sense of television in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Communication, Technology, Television, Broadcasting, Socio-cultural life

Televizyonun Teknik Gelişimi ve Tanımlanmasının Türkiye’deki Yansımaları: 1930’larda Televizyonu Tanıma Çabaları

Öz

Televizyonun icadı ve teknik gelişimini tamamlayarak gündelik hayatta yer almaya başlaması uzun bir tarihsel süreci kapsamaktadır. Bu sürece en az bunlar kadar uzun süren onu anlamlandırma ve sosyal-kültürel hayatta konumlandırma çabaları eşlik etmiştir. Televizyonun kamusal söylemde yer alışı gündelik hayatın temel bir unsuru olarak kabul görmesinden ve yaygınlaşmasından çok önce gerçekleşmiştir. Televizyon hakkındaki söylemler yalnızca onu keşfeden ülkelerle sınırlı kalmamış, diğer ülkelere de yayılmıştır. Özellikle gelişmiş Batılı ülkelerden yayılan bu televizyon söylemi 1930’lu yıllarda Türkiye’de de karşılık bulmuştur. Bu yıllarda gazetelerde televizyonun gelişimi konusundaki haberlerin ve köşe yazılarının ortaya çıkışı bu yeni iletişim teknolojisine duyulan ilgiyi ortaya koymaktadır. Bu çalışmada televizyona dair gelişmelerin Türkiye’de 1920’li yılların sonlarından 1940’lı yıllara kadar olan süreçte kamusal söylemde kendisine nasıl yer bulduğuna odaklanılmaktadır. Televizyonu anlamlandırma biçiminin bu tekniği keşfeden ve geliştiren öncü ülkelerdeki hâkim televizyon söyleminden ve anlamlandırma biçiminden nasıl etkilendiği incelenmektedir. Bu çerçevede, televizyona dair söylemler üzerinden bir zihniyetler tarihi çalışması gerçekleştirilmektedir. Çalışmanın temel veri kaynaklarını ele alınan dönemdeki gazete arşivleri oluşturmaktadır. Milli Kütüphane’nin dijitalsüreli yayın arşivi “televizyon” anahtar kelimesiyle taranarak Akşam, Hâkimiyeti Milliye, Kurun, Ulus ve Vakit gibi gazetelerden ulaşılan haber ve köşe yazıları üzerinden bu yeni teknoloji ve iletişim biçimine dair dönemin kamusal söylemi nitel bir yorumlama temelinde tarihsel olarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, yeni bir iletişim teknolojisinin tanımlanmasının dönemin toplumsal koşulları ve mevcut iletişim biçimleri bağlamında gerçekleştirildiği görülmüştür. Ayrıca, Türkiye’de televizyonu anlamlandırmada bu yeni iletişim teknolojisi ve biçimine dair uluslararası söylem de temel bir rol oynamıştır.

Anahtar Kelimeler

İletişim, Teknoloji, Televizyon, Yayıncılık, Toplumsal-kültürel hayat

Kaynakça

• Asaf, B. (1932, 25 Mayıs). Radyo. Hakimiyeti Milliye, s. 2. Belge, B. (1939, 28 Haziran). Avrupa’da 4 hafta: BBC. Ulus s. 2.
• Bir fen harikası, televizyon sayesinde derby koşusu her taraftan seyredildi. (1931, 7 Haziran). Hakimiyet-i Milliye, s. 5.
• Bir televizyon tecrübesi. (1935, 1 Mayıs). Kurun, s. 1.
• Birggs, A. ve Burke, P. (2011). Medyanın toplumsal tarihi Gutenberg’ten internet’e. (Ü. H. Yolsal ve E. Uzun, Çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Bugünün en büyük hatipleri. (1929, 28 Kasım) Hakimiyeti Milliye, s. 6 Büyük bir radyo sergisi ve televizyon. (1934, 16 Eylül). s. 3.
• Cankaya, Ö. (2015). Bir kitle iletişim kurumunun tarihi: TRT 1927-2000. Ankara: İmge Kitabevi.
• Crisell, A. (2002). An Introductory history of British broadcasting. London and New York: Routledge. Çağlar, B. K. Londra’da televizyon. (1935, 2 Mayıs). Kurun, s. 7.
• Douglas, S. J. (2010). Radyonun ilk yılları. İçinde D. Crowley ve P. Heyer (Der.), B. Ersöz (çev.), İletişim Tarihi (ss. 312-321), Ankara: Phoenix.
• Elsner, M., Müller, T. ve Spangenberg, P. M. (1990) The early history of German television: The slow development of a fast medium. Historical Journal of Film, Radio and Television, 10 (2), 193-219.
• Fransada televizyon. Eyfel Kulesi üzerinde gönderici postası kuruldu. (1936, 10 Şubat). Akşam, s. 8. Gözlerimizin de zevkini tatmin eden radyo: Televizyon. (1934, 5 Ağustos). Vakit, s. 7.
• Hempel, M. (1990). German television pioneers and the conflict between public programming and wonder weapons. Historical Journal of Film, Radio and Television, 10 (2), 123-162.
• Hickethier, K. (2008). Early TV: Imagining and realising television. In J. Bignell ve A. Fickers (Der.), A European Television History (ss.55-79). Oxford: Wiley-Blackwell.
• Hilmes, M. (2011). Only connect: A cultural history of broadcasting in the United States. Boston: Wadsworth Cengage Learning.
• İlaslan, S. (2014a). Türkiye’de televizyon yayıncılığının kuruluşu: TRT ve kamu hizmeti etrafındaki mücadeleler. Yayınlanmamış Doktora Tezi Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İlaslan, S. (2014b). Türkiye’de televizyon yayıncılığının kuruluşu üzerine temel tartışmalar: Kalkınma, eğitim ve milli güvenlik. SBF Dergisi, 69(3), 481-510.
• İlaslan, S. (2019). Türkiye’de televizyonun kuruluşu. Ankara: Detay Yayıncılık. İngiltere’deki televizyon istasyonu nasıl çalışır? (1938, 9 Haziran). Ulus, s.9.
• Jacka, L.(2004). Doing the history of television in Australia: problems and challenges. Continuum, 18(1), 27-41.
• Jeanneney, J. N. (2009). Başlangıcından günümüze medya tarihi. (E. Atuk, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kocabaşoğlu, U. (2010), Şirket telsizinden devlet radyosuna: TRT öncesi dönemde radyonun tarihsel gelişimi ve Türk siyasal hayatı içindeki yeri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lewis, B. (2007). Modern Türkiye’nin doğuşu. (M. Kıratlı, Çev.) Ankara: Türk Tarih Kurumu. Londra halkı arasında bu yıl televizyon modası hüküm sürüyor. (1938, 25 Temmuz).
• Akşam, s. 5. Mavi melek televizyonda görünmek istemiyor! (1936, 12 Eylül). Kurun’un İlavesi, s.15.
• Niyorktaki adam Vaşingtondaki insanı nasıl görebiliyor? (1930, 24 Temmuz). Vakit, s. 7. Radyo kanunu projesi. (1935, 17 Ekim). Ulus, s. 5.
• Sterne, J. (1999). Television under construction: American television and the problem of distribution, 1926- 1962. Media, Culture and Society, 21(4), 503-530.
• Stevenson, N. (2008). Medya kültürleri: Sosyal teori ve kitle iletişimi. (G. Orhon ve B. E. Aksoy, Çev.). Ankara: Ütopya.
• Ta uzakları gören televizyon. (1930, 28 Mart). Vakit, s. 6. Teknik ilerlemeler. (1935, 14 Ocak). Ulus, s. 5.
• Telesinema. (1934, 19 Mart). Hakimiyeti Milliye, s. 6.
• Televizyon! (1929, 21 Ağustos). Vakit, s. 3.
• Televizyon. (1934, 22 Eylül). Vakit, s. 2.
• Televizyon. (1935, 1 Şubat). Akşam, s. 2.
• Televizyon artık bir hayal değil, bir hakikat olmuştur. (1934, 3 Mayıs). Hakimiyeti Milliye, s. 6. Televizyon evlerde kullanılmaya başlayınca. (1935, 5 Mayıs). Kurun, s. 1.
• Televizyon hakikat oluyor: Bütün hadiseleri artık evimizde bir perde üzerinde görebileceğiz! (1938, 25 Ocak). Ulus, s. 8.
• Televizyonlar kâr getirmiyor (1936, 6 Haziran). Kurun’un İlavesi, no. 3, s. 15.
• Thompson, J. B. (2008). Medya ve modernite. (S. Öztürk, Çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Uricchio, W. (1992). Television as history: Representations of German television broadcasting, 1935-1944. In B. Murrayand C. Wickham (Ed.), Framing the Past: The
• Historiography of German Cinema and Television (ss. 167-196). Carbondale: Southern Illinois University Press.
• Uricchio, W. (2003). Historicizing media in transition. In D.Thorburn, H.Jenkins (Ed.). Rethinking Media Change: The Aesthetics of Transition (ss. 23-38). Cambridge andLondon: The MIT Press.
• Us, A. (1935, 22 Mayıs). Almanya’da yapılan televizyon tecrübeleri. Kurun, s. 7.
• Üç yıl sonra her evin sesli sineması olacak. (1933, 25 Nisan). Hakimiyeti Millliye, s.2. Va-Nu. (1931, 20 Ekim). Kitap son devrini mi yaşıyor? Akşam, s. 3.
• Williams, R. (2003). Televizyon, teknoloji ve kültürel biçim. (A. U. Türkbağ, Çev.), Ankara: Dost.
• Winston, B. (2003). The development of television. In. M. Hilmes (Ed.), The Television History Book (ss. 4-12). London: British Film Institute.
• Yalman, A. E. (1939, 8 Mart). Dr. Ellis’le 24 saat. Akşam, s. 5. Yeni bir ilim doğuyor. (1937, 9 Ağustos). Kurun, s. 9.
• Zürcher, E. J. (2007). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. (Y. S. Gönen, Çev.) İstanbul: İletişim.