Clustering and ranking of Turkey and European Countries according to k- means algorithm and multi-criteria decision making with tourism and logistics focused data

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 75 - 88, 30.06.2023

Murat İsmet Haseki , İlker İbrahim Avşar

Öz

The tourism and logistics sector occupies an important place in the economic development of countries. In particular, countries that are not yet industrialized see tourism as a source of foreign exchange. Similarly, the logistics sector is of great importance for the economic progress of a country. Due to the importance of both sectors, the study ranked the countries of the European Union according to their performance in tourism and logistics and grouped them together. PROMETHEE, which belongs to the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods, and the k-means method for clustering were used for the ranking. The result of the ranking: Germany, Austria, Belgium, Denmark, Finland, France, Netherlands, Luxembourg, Portugal, Spain, Sweden, and Italy are among the first 12. At the same time, the mentioned countries are grouped into cluster 0 in the cluster analysis. Both the MCDM and cluster results show that these countries are ahead of the others in terms of tourism and logistics performance. The study leading to this result is important to show the status of EU countries and Turkey in terms of tourism and logistics performance. The aim of the study is to contribute to the literature in this field by focusing on tourism and logistics performance.

Turizm ve lojistik odaklı verilere göre Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinin çok kriterli karar verme yöntemiyle sıralaması ve k-ortalamalar algoritmasıyla kümelemesi

Öz

Turizm ve lojistik sektörü ülkelerin ekonomik gelişimleri açısından önemli bir yere sahiptir. Bilhassa henüz sanayileşmemiş ülkeler döviz kaynağı olarak turizmi görmektedirler. Aynı şekilde bir ülkenin ekonomik ilerlemesi açısından lojistik sektörünün de önemi büyüktür. Her iki sektörün öneminden dolayı çalışmada Avrupa Birliği ülkeleri turizm ve lojistik performanslarına göre sıralanmışlar ve kümelenmişlerdir. Sıralamada Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri arasında olan PROMETHEE ve kümeleme yaklaşımlarından k-ortalamalar yöntemleri kullanılmıştır. Sıralama sonucunda; Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, Lüksemburg, Portekiz, İspanya, İsveç, İtalya ilk 12 sırada yer almaktadır. Aynı zamanda bahsi geçen ülkeler kümeleme analizinde de topluca küme 0 içerisindedirler. Hem ÇKKV hem de kümeleme sonuçlarına göre bu ülkeler turizm ve lojistik performansları açısından diğer ülkelerin önündedirler. Bu çıktıyı üreten çalışma, AB ülkeleri ve Türkiye’nin turizm ve lojistik performansı açısından durumunu göstermesi açısından önem taşımaktadır. Araştırmayla turizm ve lojistik performansa odaklanılarak bu alandaki literatüre katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Turizm, Lojistik, Kümeleme, Çok Kriterli Karar Verme

Kaynakça

• Abonyi J, Czvetkó T, Kosztyán ZT, Héberger K (2022, February 25). Factor analysis, sparse PCA, and Sum of Ranking Differences-based improvements of the Promethee-GAIA multicriteria decision support technique. Plos One, 17(2), e0264277. DOI: 10.1371/journal.pone.0264277.
• Agustin, E.S.A.S., Martini R. & Setiyono B. (2022, March 23). Evaluating rural tourism competitiveness: Application of PROMETHEE-GAIA method. Cogent Economics & Finance, 10, 1- 16, DOI: 10.1080/23322039.2022.2054526.
• Aljabbouli, H., Albizri, A., & Harfouche, A. (2020, September 22). Tree-Based Algorithm for Stable and Efficient Data Clustering. Informatics, 7(4), 38. DOI: 10.3390/informatics7040038.
• Anggraeni, W., Supian, S., Sukono, & Halim, N. A. (2023, January 20). Single Earthquake Bond Pricing Framework with Double Trigger Parameters Based on Multi Regional Seismic Information. Mathematics, 11(3), 689. DOI: 10.3390/math11030689.
• Atalay, M. (2019, 31 Aralık). Kümeleme Analizi ile Türkiye’deki İllerin Turizm Verileri Açısından İncelenmesi. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 2 (2), 103-115.
• Aydınbaş, G. (2023, 15 Mayıs). Akıllı Turizm (Turizm 4.0). Teknolojileri Üzerine İktisadi Bir Yaklaşım: Türkiye Örneği. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 6 (1), 26-44. DOI: 10.58636/jtis.1244836.
• Aydoğdu Ulukan, E. & Peker, S. (2022, 30 Kasım). Türkiye'ye yönelik dış turizm talebi açısından ülkelerin kümeleme analizi ile sınıflandırılması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (41), 384-392. DOI: 10.31590/ejosat.1183700.
• Bucher, S. (2017). Competitiveness of the Russian Federation in the Global Tourism Market. Ekonomika Regiona-Economy of Region, 12(1), 240-250. DOI: 10.17059/2016-1-18.
• Butowski, L. (2018, July). an integrated AHP and PROMETHEE approach to the evaluation of the attractiveness of European maritime areas for sailing tourism. Moravian Geographical Reports, 26(2), 135-148. DOI: 10.2478/mgr-2018-0011.
• Chaipetch, P., Amprayn, C., Ratanavaraha, V. and Pawan, P. (2022, February). Analytical Of Multi-Criteria Approach for Identifying the Weight and Factor of Rural Road Maintenance Prioritization. International Journal of Geomate, 22(91), 70-79, DOI: 10.21660/2022.91.gxi334.
• Chen, G., Yang, Y., Guo, H., Sun, X., Chen, H., Cai, L. (2015, December 10). Analysis and Research of Kmeans Algorithm in Soil Fertility Based on Hadoop Platform. In: Li, D., Chen, Y. (eds) Computer and Computing Technologies in Agriculture VIII. CCTA 2014. IFIP Advances in Information and Communication Technology, vol 452. Springer, Cham. DOI: 10.1007/978-3-319-19620-6_35.
• Chen, J., Cao, H., Ju, Z., Qin, L. and Su, S. (2013, October 01), Non-attention region first initialisation of kmeans clustering for saliency detection. Electron, 49, 1384-1386. DOI: 10.1049/el.2013.2181.
• Correia, F. P., Silva, S. R. da, Carvalho, F. B. S. de, Alencar, M. S. de, Assis, K. D. R., & Bacurau, R. M. (2023, March 01). LoRaWAN Gateway Placement in Smart Agriculture: An Analysis of Clustering Algorithms and Performance Metrics. Energies, 16(5), 2356. DOI: 10.3390/en16052356.
• Dünya Bankası [DB], World Bank Data. [https://data.worldbank.org] internet adresinden 31.03.2023 tarihinde edinilmiştir.
• Duygun, A. & Subaşı, M. (2023, February 28). The Effect of Logistics Activities on Participant Satisfaction in Sports Organizations. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences, 6(1), 236-247. DOI: 10.53353/atrss.1189421.
• Ercan, F. (2020, 13 Şubat). Çevrimiçi Seyahat Rehberlerinde Destinasyon Çekicilik Unsurlarının Analizi: “Turkey Home” Örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(2) , 543-564. DOI: 10.17153/oguiibf.535736.
• Erdem, M. S. & Yel, T. (2023, 31 Ocak). Determining the Financial Performances of ISE Tourism Companies in the Period of 2009-2020 by Data Envelope Analysis. Alanya Akademik Bakış, 7(1), 291-310. DOI: 10.29023/alanyaakademik.1111946.
• Erkan, B. (2014, 11 Haziran). Türkiye’de Lojistik Sektörü ve Rekabet Gücü . ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 1(1), 44-65.
• Fırat, S. (2023, 28 Mart). Küresel Krizlerin Türk Lojistik Sektörüne Etkileri: 2008 Küresel Finansal Krizi ve COVID-19 Sağlık Krizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 89-102. DOI: 10.52791/aksarayiibd.978854.
• Gabor, M.R., Kardos, M., Cristache, N., Nastase, M. & Petrariu, I.R. (2021, September). Dynamic Analysis Of Tourism Competitiveness Of The European Countries Based On Discriminant Statistical Analysis. Economic Computation And Economic Cybernetics Studies And Research, 55(3), 103- 118.
• Giray, S. , Yorulmaz, Ö. & Ergüt, Ö. (2016, June 1). Analysing The Effects Of 2008 Global Economic Crises On Tourism Statistics With Multivariate Statistical Techniques And TOPSIS. Journal of Awareness, 1(2), 45-73.
• Göral, R. & Yurtlu M. (2021, 3 Haziran). Uluslararası Seyahat ve Turizm Rekabetçilik Endeksi Kapsamında Türkiye’nin Güçlü ve Zayıf Yönlerinin Değerlendirilmesi. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 4(6), 544-576. DOI: 10.26677/TR1010.2021.735.
• Göral, R. (2017, 1 Temmuz). Dünya Ekonomik Forumu Turizm Rekabetçilik Raporu Işığında Türkiye Turizminin Rekabetçilik Sorunları. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (61), 141-166.
• Gou, P., Guo, B., Guo, M., & Mao, S. (2023, January 4). VKECE-3D: Energy-Efficient Coverage Enhancement in Three-Dimensional Heterogeneous Wireless Sensor Networks Based on 3DVoronoi and K-Means Algorithm. Sensors, 23(2), 573. DOI: 10.3390/s23020573.
• Güllü, K. & Yılmaz, M. (2020, 30 Haziran). Determination of destination competitiveness of the selected Mediterranean destinations by entropy based EDAS method. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 486-509.
• Gürler, C. (2023, 25 Ocak). Ülkelerin Turizm Potansiyellerine Göre K-Ortalamalar Yöntemi Kullanılarak Kümelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 353-363. DOI: 10.33206/mjss.1082471.
• Hassan, A. & Uşaklı, A. (2013, 1 Haziran). Seyahat ve Turizm Rekabetçilik Endeksi: Akdeniz Çanağındaki Destinasyonlara Yönelik Karşılaştırmalı Bir Analiz. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi , 10(2), 53-67.
• Hot, E. & Popovic-Bugarin, V. (2016, January). Soil data clustering by using K-means and fuzzy K-means algorithm. 2015 23rd Telecommunications Forum Telfor (TELFOR), Belgrade, Serbia, 890-893. DOI:10.5937/telfor1601056H.
• Ivut, R.B., Popov, P.V., Lapkovskaya, P.I. & Prokopov, S.V. (2023). Theoretical and Methodological Substantiation of the Assessment and Development of Logistics Infrastructure, Science & Technique, 22(1), 69-78.
• Jo, T.-H. (2008, June). Inverted Index based Modified Version of K-Means Algorithm for Text Clustering. Journal of Information Processing Systems, 4(2), 67–76. DOI: 10.3745/JIPS.2008.4.2.067.
• Jouili T.A. (2020, April). The Relationship Between Logistics Performance and Maritime Exports. International Journal of Computer Science and Network Security, 20(3), 210-216.
• Kaya Samut, P. (2023, 5 Ocak). OECD Ülkelerinin Yeşil Lojistik Performansı ile Enerji, Sağlık Ekonomisi ve Çevre İlişkisinin Analizi. Verimlilik Dergisi, Döngüsel Ekonomi ve Sürdürülebilirlik, 67-82. DOI: 10.51551/verimlilik.1112577.
• Kervankıran, İ. & Sert Eteman, F. (2020, 29 Aralık). Turizm ve Bölgesel Gelişme: Türkiye’de İllerin Turizm Gelişmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Ege Coğrafya Dergisi, 29(2), 125-140.
• Khan, H.U.R., Zaman, K., Shoukry, A.M., Sharkawy, M.A., Sasmoko, G.S., Ahmad, J., Rameli M.R.M.& Hishan, S.S. (2019, March 20) Tourism logistics management through financial and regulatory measures: evidence from a panel of countries, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 24:5, 443-458, DOI: 10.1080/10941665.2019.1588760.
• Kılıç, İ. , Emir, O. & Kılıç, G. (2011, 30 Haziran). Bulanık kümeleme analizi ile ülkelerin turizm istatistikleri bakımından sınıflandırılması. İstatistikçiler Dergisi: İstatistik ve Aktüerya, 4(1), 31-38.
• Kim, S., Cho, S., Kim, J. Y., & Kim, D.-J. (2023, January 20). Statistical Assessment on Student Engagement in Asynchronous Online Learning Using the k-Means Clustering Algorithm. Sustainability, 15(3), 2049. DOI: 10.3390/su15032049.
• Klakotskaya, N., Laurson, P., Libek, A.-V., & Kikas, A. (2023). Assessment of the Aim Characteristics of Strawberry (Fragaria × Ananassa) Cultivars in Estonia by Using the K-Means Clustering Method. Horticulturae, 9(1), 104. DOI: 10.3390/horticulturae9010104.
• Koca, M. (2021). Lojistik Sektörünün Dış Ticaret Gelişimi Üzerine Etkisinin İncelenmesi: Türkiye Örneği. Mersin Üniversitesi Denizcilik ve Lojistik Araştırmaları Dergisi, 3(1), 40-62.
• Koçan, N., Ozeren Alkan, M., Aktaş, E. & Köseoğlu, F. (2023). Değirmencik Köyünün (Safranbolu) Kırsal Turizm Potansiyelinin Araştırılması. Kent Akademisi, 16(1), 56-70. DOI: 10.35674/kent.1105332.
• Kuchumov, A.V., Zigern-Korn n.V., Testina Y.S and Boykova Y.M. (2018). Development Trends of the Tourism Clusters in the Russian Federation. IOP Conf. Ser.: Earth Environ, 204, 012021. DOI: 10.1088/1755-1315/204/1/012021.
• Kunt, S. (2021). Covid-19 Pandemisinin Turizme Etkisi Konusunda Yapılan Çalışmaların Carrot² Analizi ile Değerlendirilmesi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 30-47. DOI: 10.32572/guntad.794537.
• Kuvat, Ö. (2021). Türkiye’de illerin turist geliş ve geceleme sayılarına göre konumlandırılmasında çok boyutlu ölçekleme analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, UTK 2021 Turizm Özel Sayısı, 1433-1447. DOI: 10.31795/baunsobed.1023477.
• Logistics Performance Index [LPI], World Bank Logistics Performance Index. [https://lpi.worldbank.org] internet adresinden 31.03.2023 tarihinde edinilmiştir.
• Lopes, A. P., & Rodríguez-López, N. (2022). Application of a Decision-Making Tool for Ranking Wellness Tourism Destinations. Sustainability, 14(23), 15498. DOI: 10.3390/su142315498.
• Lou, N. (2022). Analysis of the Intelligent Tourism Route Planning Scheme Based on the Cluster Analysis Algorithm, Computational Intelligence and Neuroscience, vol. 2022, Article ID 3310676. DOI: 10.1155/2022/3310676.
• Maltsev, A. S., Umarova, N. N., Pashkova, G. V., Mukhamedova, M. M., Shergin, D. L., Panchuk, V. V., Kirsanov, D. O., et al. (2023). Combination of Total-Reflection X-Ray Fluorescence Method and Chemometric Techniques for Provenance Study of Archaeological Ceramics. Molecules, 28(3), 1099. DOI: 10.3390/molecules28031099.
• Martin, J.C., Mendoza, C. & Román, C. A. (2017). DEA Travel–Tourism Competitiveness Index. Soc Indic Res, 130, 937–957. DOI: 10.1007/s11205-015-1211-3.
• Mazurek, P., & Bak, D. (2023). Video Sequence Segmentation Based on K-Means in Air-Gap Data Transmission for a Cluttered Environment. Sensors, 23(2), 665. DOI: 10.3390/s23020665.
• Millet, Y. , Fidan, Y. & Öz, S. (2023). Effect of fuel type on maritime transportation's pollution: An EEOI application. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 66- 78. DOI: 10.25287/ohuiibf.1087108.
• Öz, H. , Sormaz, Ü. , Nizamlıoğlu, H. F. & Akdağ, G. (2023). Hatay İlinin Gastronomi Turizm Potansiyelinin Swot Analizi ile Değerlendirilmesi. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 7(1), 95-107.
• Özaydın, Ö. & Çemrek, F. (2020). Avrupa Birliği Üyesi Ülkeler ve Türkiye’nin Turizm Göstergeleri Açısından Çok Değişkenli İstatistiksel Tekniklerle İncelenmesi. Journal of Gastronomy Hospitality and Travel, 3(2), 270-283.
• Özdemir, M. (1990). Turizm, Avrupa Topluluğu ve Turizm, Avrupa Topluluğu, Turizm ve Türkiye. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(4), 7-10.
• Özoğlu, B. (2020). Pazarlama Literatürüne Lojistik Perspektifinden Bir Bakış: Lojistik Hizmet Sağlayıcılar ve Endüstriyel Pazarlama. Global Journal of Economics and Business Studies, 8(16), 76-92.
• Palevicius, V., Podviezko, A., Sivilevičius, H., & Prentkovskis, O. (2018). Decision-Aiding Evaluation of Public Infrastructure for Electric Vehicles in Cities and Resorts of Lithuania. Sustainability, 10(4), 904. DOI: 10.3390/su10040904.
• Pehlivan, C. , Konat, G. , Han, A. & Özbay, F. (2023). Is Tourism Convergence Valid In Turkey? Evidence From Furuoka Unit Root Test. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 209-229. DOI: 10.18074/ckuiibfd.1163938.
• Pelit, İ. (2023). Türkiye’nin Lojistik Performans Endeksinin İncelenmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 9(1), 37-49. DOI: 10.20979/ueyd.1185216.
• Reddy, D. & Jana, P.K. (2012). Initialization for K-means Clustering using Voronoi Diagram, Procedia Technology, 4, 395-400. DOI: 10.1016/j.protcy.2012.05.061.
• Sadeghi, M., Dehkordi, M.N., Barekatain, B. et al. (2023). Correction to: Improve customer churn prediction through the proposed PCA - PSO - K means algorithm in the communication industry. J Supercomput. DOI: 10.1007/s11227-022-05015-z.
• Şahin, İ. & Uzel Aydınocak, E. (2023). Online Perakendecilikte Lojistik Hizmet Kalitesinin Müşteri Tarafından Algılanan Değer Aracılığıyla Müşteri Sadakatine Etkisi . Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 4(2), 122-148. DOI: 10.56574/nohusosbil.1200822.
• Sakal, H.B. (2021). Türkiye turizminin uluslararası rekabetçiliği: Dünya Ekonomik Forumu Seyahat ve Turizm Rekabetçilik Endeksi’nde Türkiye’nin görünümü. Cappadocia Journal of Area Studies, 3(1), 126-149. DOI: 10.38154/cjas.2.
• Sehhati M., Tabatabaiefar M.A., Gholami A.H. & Sattari M. (2022). Using classification and K-means methods to predict breast cancer recurrence in gene expression data. J Med Sign Sens, 12,122-127.
• Semenova-Tyan-Shanskaya, V.A. & Chenskii, T.S. (2023). Application of the k-means method to estimate the economic performance of a ship's route. Marine Intellectual Technologies, 1, 205-212. DOI: 10.37220/MIT.2023.59.1.026.
• Senir, G. (2023). Entropi ve Critic Yöntemlerine Göre 3PL Hizmet Sağlayıcılardan Beklenen Lojistik Performans Göstergelerinin Önem Sıralaması. Alanya Akademik Bakış, 7(1), 91-109. DOI: 10.29023/alanyaakademik.1053365.
• Seyahat ve Turizm Rekabetçilik Endeksi [SVTRE], The Travel & Tourism Competitiveness Report 2019. [https://www3.weforum.org/docs/WEF_TTCR_2019.pdf] internet adresinden 31.03.2023 tarihinde edinilmiştir.
• Shih H.-S. (2021). Threshold-Enhanced PROMETHEE Group Decision Support under Uncertainties. Mathematical Problems in Engineering Hindavi, 1-21. DOI: 10.1155/2021/5594074.
• Shutaywi, M., & Kachouie, N. N. (2021). Silhouette Analysis for Performance Evaluation in Machine Learning with Applications to Clustering. Entropy, 23(6), 759. DOI: 10.3390/e23060759.
• Şimşek Kandemir, A. (2018). Bulanık Kümeleme Analizi ile Türkiye’deki İllerin Konaklama İstatistiklerine Göre Sınıflandırılması. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(3) , 657-668. DOI: 10.24010/soid.444678.
• Sumardi, M., Jeffery, Frenky, Wongso, R. & Luwinda, F.A. (2017). "TripBuddy" Travel Planner with Recommendation based on User's Browsing Behaviour, 2nd International Conference on Computer Science and Computational Intelligence (ICCSCI), Bali, Indonesia, 116, 326-333. DOI: 10.1016/j.procs.2017.10.084.
• Suroso, A. I. (2022). The Effect of Logistics Performance Index Indicators on Palm Oil and Palm-Based Products Export: The Case of Indonesia and Malaysia. Economies, 10(10), 261. DOI: 10.3390/economies10100261.
• Tekin, Y. (2023). Sosyal İnovasyon ve Türkiye Turizm Sektörü Uygulamaları. Turizm ve İşletme Bilimleri Dergisi, 3(1), 37-49.
• Tran, T.-N., Nguyen, T.-L., Hoang, V. T., & Voznak, M. (2023). Sensor Clustering Using a K-Means Algorithm in Combination with Optimized Unmanned Aerial Vehicle Trajectory in Wireless Sensor Networks. Sensors, 23(4), 2345. DOI: 10.3390/s23042345.
• Türkoğlu, M. & Duran, G. (2023). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) Ülkelerinin Lojistik Performanslarının Değerlendirilmesi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 15(1), 45-69. DOI: 10.55827/ebd.1247297.
• Wu, Y., Lu, G., Zhu, Z., Bai, D., Zhu, X., Tao, C., & Li, Y. (2022). A Landslide Warning Method Based on K-Means-ResNet Fast Classification Model. Applied Sciences, 13(1), 459. DOI: 10.3390/app13010459.
• Zamar, D.S., Gopaluni, B. & Sokhansanj, S. (2017). A Constrained K-Means and Nearest Neighbor Approach for Route Optimization in the Bale Collection Problem, IFAC-PapersOnLine, 50(1), 12125-12130. DOI: 10.1016/j.ifacol.2017.08.2148.
• Zhang, S. & Li, L. (2023). The Multi-visits Drone-Vehicle Routing Problem with Simultaneous Pickup and Delivery Service. J. Oper. Res. Soc., 1-31, DOI: 10.1007/s40305-023-00471-7.
• Zlaugotne, B., Zihare, L., Balode, L., Kalnbalkite, A., Khabdullin, A. & Blumberga, D. (2020). Multi- Criteria Decision Analysis Methods Comparison. Environmental and Climate Technologies, 24(1) 454-471. DOI: 10.2478/rtuect-2020-0028.
• Zuhanda, M.K., Suwilo, S., Sitempul, O.S. & Mardiningsih (2022). A combination k-means clustering and 2-opt algorithm for solving the two echelon e-commerce logistic distribution. Logforum 18(2), 6. DOI: 10.17270/J.LOG.2022.734.