Flood Risk Analysis with Prevention Scenarios for Zeytinli Stream (Zeytinli Deresi için Önleme Senaryoları ile Taşkın Risk Analizi)

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2 - TURKISH JOURNAL OF HYDRAULIC/ TÜRK HİDROLİK DERGİSİ, 22 - 29, 28.12.2023

Cahit Yerdelen , Uğur Engin , Ebru Eriş

Öz

Akarsu yakınlarında meydana gelen doğal ve antropojenik riskler nedeniyle taşkınlar birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede önemli bir sorun haline gelmektedir. Taşkınların olumsuz etkileri tamamen ortadan kaldırılamasa da taşkın modellerinin geliştirilmesi zararlarını en aza indirmek açısından önemlidir. Bu çalışmada, Türkiye'nin batısında yer alan Zeytinli Deresi için HEC-RAS yazılımı kullanılarak tek boyutlu bir hidrolik model geliştirilmiştir. Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında 1/5000 ölçekli haritalar yardımıyla çalışma bölgesinin sayısal yükseklik modeli, akarsu ağı, akış yolları ve kesitleri üretilmiştir. Farklı dönüş aralıklarına (5, 10, 25, 50, 100, 500 yıl) karşılık gelen akışlar için taşkın analizleri yapılmış ve su yüzeyi profilleri elde edilmiştir. Çalışmada ayrıca farklı taşkın önleme senaryoları önerilmiş ve buna göre taşkın risk analizleri tekrarlanmıştır. Su yüzeyi yükseklikleri ve akış alanlarındaki değişimler hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlara dayalı olarak bölge için çeşitli değerlendirmeler yapılmış ve taşkın önleme önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Taşkın Risk Analizi, Taşkın Önleme Senaryoları, HEC-RAS, Zeytinli Deresi.

Kaynakça

• [1] MGM (Turkish State Meteorological Service) (2018), Meteorological Character of 2017 Natural Disasters Assessment, Research Department of Meteorological Disasters Branch Office, Ankara, 156p (in Turkish).
• [2] Dasallas, L., Kim, Y. and An, H. (2019), Case Study of HEC-RAS 1D–2D Coupling Simulation: 2002 Baeksan Flood Event in Korea, Water, 11 (10), 2048, https://doi.org/10.3390/w11102048.
• [3] Rangari, V.A., Umamahesh, N.V. and Bhatt, C.M. (2019), Assessment of inundation risk in urban floods using HEC RAS 2D, Modeling Earth Systems and Environment, 5, 1839 – 1851, https://doi.org/10.1007/s40808-019-00641-8
• [4] Zeleňáková, M., Fijko, R., Labant, S., Weiss, E., Markovič, G. and Weiss, R. (2019), Flood risk modelling of the Slatvinec stream in Kružlov village, Slovakia, Journal of Cleaner Production, 212 (6), 109-118, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.12.008
• [5] Huţanu, E., Mihu-Pintilie, A., Urzica, A., Paveluc, L.E., Stoleriu, C.C. and Grozavu, A. (2020), Using 1D HEC-RAS Modeling and LiDAR Data to Improve Flood Hazard Maps Accuracy: A Case Study from Jijia Floodplain (NE Romania), Water, 12, 1624. https://doi.org/10.3390/w12061624
• [6] Ongdas, N., Akiyanova, F., Karakulov, Y., Muratbayeva, A. and Zinabdin, N. (2020), Application of HEC-RAS (2D) for Flood Hazard Maps Generation for Yesil (Ishim) River in Kazakhstan, Water, 12, 2672, https://doi.org/10.3390/w12102672.
• [7] Desalegn, H. and Mulu, A. (2021), Mapping flood inundation areas using GIS and HEC-RAS model at Fetam River, Upper Abbay Basin, Ethiopia, Scientific African, 12, e00834, https://doi.org/10.1016/j.sciaf.2021.e00834
• [8] Salman, A., Hassan, S.S., Khan, G.D. et al. (2021), HEC-RAS and GIS-based flood plain mapping: A case study of Narai Drain Peshawar, Acta Geophysica, 69, 1383–1393, https://doi.org/10.1007/s11600-021-00615-4
• [9] Tamiru, H. and Dinka, M.O. (2021), Application of ANN and HEC-RAS model for flood inundation mapping in lower Baro Akobo River Basin, Ethiopia, Journal of Hydrology: Regional Studies, 36, 100855, https://doi.org/10.1016/j.ejrh.2021.100855
• [10] Akkaya, U. G. and Doğan, E. (2016), Generation of 2D flood inundation maps of Meriç and Tunca Rivers passing through Edirne city center, Geofizika, 33, 15-34, https://doi.org/10.15233/gfz.2016.33.7
• [11] Çelikler, M., Koçer, N., and Yildiz, O. (2020), Bingöl İl Merkezinde Taşkın Yayılım Alanlarının Coğrafi Bilgi Sistemleri ve HEC-RAS ile Belirlenmesi, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(2), 354-365. https://doi.org/10.21324/dacd.647877 (in Turkish)
• [12] Ogras, S. and Onen, F. (2020), Flood Analysis with HEC-RAS: A Case Study of Tigris River, Advances in Civil Engineering, 13, Article ID 6131982, https://doi.org/10.1155/2020/6131982.
• [13] Ceribasi, G. and Ceyhunlu, A.I. (2020), Generation of 1D and 2D flood maps of Sakarya river passing through Geyve district of Sakarya city in Turkey. Natural Hazards, 105, 631-642, https://doi.org/10.1007/s11069-020-04327-8
• [14] Yetkin, G. (1947). Edremit Tarihinden Yapraklar. İstanbul: İstanbul Kâğıt ve Basım İşleri AŞ, 28s.
• [15] Durak, M. (2019), Edremit ve Zeytinli Çayı Havzalarının (Balıkesir) Ekolojik Koşullara Göre Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflandırması, Yüksek Lisans Tezi, Balikesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (in Turkish)
• [16] Url-1 (2023) https://gazetemerhaba.com/edremit-zeytinli-cayi-tasti
• [17] Özşahin, E. (2011), Erosion analysis of Zeytinli Creek basin (Balikesir), Nature Sciences, 6, 42–56.
• [18] Chow, V.T. (1959), Open Channel Hydraulic, McGraw-Hill, New York.
• [19] DSI (Turkish State Hydraulics Works) (2015), Roughness Coefficient Determination Guide for Stream Beds, Ministry of Forest and Water Management of Turkey, Ankara (in Turkish).
• [20] Dag, I. (2019), Flood Analysis Using Hec-Ras for Antakya Altıncay Creek, MSc Thesis, Hatay Mustafa Kemal University (in Turkish).
• [21] USACE (United States Army Corps of Engineer) (2016), Hydraulic Reference Manuel (Version 5.0), Institute for Water Resources Hydrologic Engineering Center, 609 Second Street, Davis, CA., 95616. USA.