Coğrafi İşaretli Yiyecek ve İçeceklerin Gastronomi Turizmine Etkileri

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 203 - 217, 31.01.2024

Cansu Coşkun , Ayşenur Bişiren , Kansu Gençer

Öz

Gastronomi turizmi gün geçtikçe turizm sektörü içinde önemi ve büyüklüğü artan bir alan olarak gözlenmektedir. Bu çalışmanın amacı coğrafi işaretli yiyecek ve içeceklerin gastronomi turizmine etkilerini belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda ikincil verilerden yararlanılarak literatür taraması ile araştırma gerçekleştirilmiştir. Buna göre coğrafi işaretli yiyecek ve içeceklerin destinasyonların tanıtımında önemli bir rol oynadığı ve gastronomi turizmini olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Coğrafi işaretli yiyecek ve içecekler destinasyonların gastronomi turizmi açısından diğer destinasyonlarla rekabet gücünü artırmaktadır. Destinasyonlar coğrafi işaretli yiyecek ve içeceklerini ön plana çıkaracak şekilde festivaller, yarışmalar, şenlikler düzenleyerek turist çekmeye çalışmaktadır. Bu araştırmanın gastronomi turizmini geliştirmek isteyen destinasyonlardaki girişimciler, yerel yönetimler ve sektör paydaşlarına katkı sunacağı beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi İşaret, Yiyecek ve İçecek, Gastronomi Turizmi

Kaynakça

• adanalezzetfestivali.com.tr. (2023), 7. Uluslararası Adana Lezzet Festivali, https://adanalezzetfestivali.com. tr/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 2023, 11 17.
• Aksoy, M., & Sezgi, G. (2015). Gastronomi Turizmi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Gastronomik Unsurları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(3), 79-89.
• Alacatiotfestivali (2023), 11. Alaçatı Ot Festivali, https://alacatiotfestivali.com.tr/ adresinden alındı, Erişim Tarihi: 2023, 11 17.
• Alpyıldız, E. (2022). Dijital Kültür Çağında Geleneksel Türk Yemek Kültürü ve Kuşaklararasılık. Folklor Akademi Dergisi, 5(2), 311-326.
• Altınel, H. (2009). Gastronomide Menü Yönetimi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bİlimler Enstitüsü.
• Antalyafoodfest (2023), Antalya Gastronomi Festivali, https://antalyafoodfest.com/ adresinden alındı, Erişim Tarihi: 2023, 11 17.
• Apak, Ö., Ünlü, H., & Kıvanç, M. (2022). Unutulmaya Yüz Tutmuş Yöresel Yiyeceklerin Gün Yüzüne Çıkarılması: Bayburt İli Ev. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(1), 267-283.
• ayvalik.bel.tr (2023), Ayvalık 16. Uluslararası Zeytin Hasat Festivali Programı Dopdolu, https://ayvalik.bel. tr/etkinlikler/8905/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 2023, 11 17.
• Batat, W. (2021). The role of luxury gastronomy in culinary tourism: An ethnographic study of Michelin‐ Starred restaurants in France. International Journal of Tourism Research. 23(2), 150-163.
• Bilge, B., Demirbaş, N., & Artukluoğlu, M. (2019). Türkiye’de Coğrafi İşaretli Gıda Ürünlerinin Gurme Turizmi Açısından Önemi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 25(1), 127-132.
• Birdir, K., & Akgöl, Y. (2015). Gastronomi turizmi ve Türkiye’yi ziyaret eden yabancı turistlerin gastronomi deneyimlerinin değerlendirilmesi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(2), 57-68.
• Bozok, D., & Kahraman, K. (2015). Kırsal Turizmde Yöresel Yemek Kültürünün Rolü: Balıkesir. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 5(1), 85-90.
• Cömert , M., & Sökmen, A. (2017). Türkiye’de Gastronomi Turizmi: Antalya’da Konaklayan Turistler Üzerine Bir Araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(3), 6-26.
• Cömert, M., & Özkaya, F. (2014). Gastronomi Turizminde Türk Mutfağının Önemi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(2), 62-66.
• Çapar, G., & Yenipınar, U. (2016). Somut Olmayan Kültürel Miras Kaynağı Olarak Yöresel Yiyeceklerin Turizm. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(1), 100-115.
• Çavuşoğlu, M. (2023). Yöresel Cittaslow Şehir Lezzetlerinin Gastronomi Turizmi Açısından Önemi: Kuzey Kıbrıs Örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 7(2), 407-418.
• Çavuşoğlu, O., & Altun, Ö. (2023). Cittaslow Şehir Restoranlarında Yöresel Gastronomik Ürün Kullanımı: Gökçeada (İmroz) Örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(1), 49-65.
• Çelik, S. (2018). Alternatif Turizm. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(56), 193-204. Demirer, D., & Hatırnaz, B. (2023). Alternatiflilik mi, Aşırılaşma mı? Turizm Çeşitlerinin Son Güncel Durumu. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(1), 32-62.
• Di-Clemente, E., Hernández-Mogollón, J., & Campón-Cerro,, A. (2020). Tourists’ involvement and memorable food-based experiences as new determinants of behavioural intentions towards typical products. Current Issues in Tourism. 23(18), 2319-2332
• Durlu-Özkaya, F., Sünnetçioğlu, S., & Can, A. (2013). Sürdürülebilir Gastronomi Turizmi Hareketliliğinde Coğrafi İşaretlemenin Rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 1(1), 13-20.
• Ekerim, F., & Tanrısever, C. (2020). Türkiiye Gastronomi Festivalleri ve Haritalandırılması. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(3), 2277-2297.
• Erdem, Ö., Mızrak, M., & Kemer, A. (2018). Yöresel Yemeklerin Bölge Restoranlarında Kullanılma Durumu: Mengen Örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 44-61.
• Fayziyeva, S., & Ruziev, S. (2022). Opportunities to Develop Gastronomic Tourism. Central Asian Journal of Innovations on Tourism Management and Finance, 3(12), 1-7.
• Fendal, D. (2012). Türkiye’deki Kahve ve Mutfak Kültürünün Dönüşümü Üzerinden Küreselleşme Sürecinde Küresel ve Yerel Kültürün Etkileşim ve Eklemlenişi. İletişim, Özel Sayı 2, 147-180.
• Fields, K. (2003). Demand for the gastronomy tourism product: motivational factors. A. Hjalager, & G. Richards içinde, Tourism and Gastronomy (s. 50-64).
• gastroafyon.org (2023), Gastronomi Şehri Afyonkarahisar, https://gastroafyon.org/ adresinden alındı, Erişim Tarihi: 2023, 11 17.
• Gonda, T., Angler, K., & Csoka, L. (2021). The role of local products in tourism. European countryside, 13(1), 91-107.
• Güleç, H., & Durlu-Özkaya, F. (2019). Gastronomi Turizminde Bursa. In IVth International Gastronomy Tourism Studies Congress, (s. 329-336).
• Güler, S. (2007). Türk Mutfağının Değişim Nedenleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme. 1. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler, (s. 18-28). Antalya.
• Güler, S. (2010). Türk Mütfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (26), 24-30.
• Hatipoğlu, A. (2010). İnançların Gastronomi Üzerine Etkileri: Bodrum›daki Beş Yıldızlı Ozellerin Mutfak Yöneticilerinin Görüşlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hazarhun, E., & Tepeci, M. (2018). Coğrafi İşarete Sahip Olan Yöresel Ürün ve Yemeklerin Manisa’nın Gastronomi Turizminin Gelişimine Katkısı. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 371-389.
• İlhan, R., & Mesci, M. (2018). Gastronomi Turizmi Çerçevesinde Çerkez Mutfağının İncelenmesi. ÇOMÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 293-315.
• Karim, S., & Chi, C. (2010). Culinary Tourism as a Destination Attraction:An Empirical Examination of Destinations’Food Image. Journal of Hospitaly Marketing & Management, 19, 531-555.
• Kastenholz, E., Fernandez-Ferrin, P., & Rodrigues, A. (2021). Nostalgia, Sensations and Local Products in Rural Torism Experiences in a Portuguese Schist Village. European Countryside, 13(3), 599-621.
• Kızılgeçi, Ç. (2019). Gastronomi turizminin alternatif turizm ürünü olarak değerlendirilmesi: Mardin ilinde bulunan işletmelere yönelik bir uygulama (Doktora Tezi). Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bİlimler Enstitüsü.
• Kivela, J., & Crotts, J. (2005). Gastronomy Tourism. Journal of Culinary Sciences & Tecnology, 4(2-3), 35-39. Küçükkömürler, S., & Öztekin Uluskar, F. (2018). Türk Mutfak Kültüründe Zeytinyağı Kullanımı: Muğla Örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(2), 194-212.
• Küçükyaman, M., Demir, Ş., & Bulgan, G. (2018). Mutfak Şeflerinin Yöresel Ürünlere İlgisi:. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2, 86-103.
• Meral, Y., & Şahin, A. (2012). Tüketicilerin Coğrafi İşaretli Ürün Algısı: Gemlik Zeytini Örneği. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 2, 88-92.
• Orhan, A. (2010). Yerel Değerlerin Turizm Ürününe Dönüştürülmesinde “Coğrafi işaretlerin” Kullanımı: İzmit Pişmaniyesi Örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2), 243-254.
• Ölmez, M. (2021). Yöresel Yiyecek ve İçeceklerin Gastronomi Turizmine Etkileri: Niğde İli Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Özbay , G., & Semint, S. (2020). Gastronomi Temalı Festivallerde Katılımcı Deneyimi Üzerine Bir Araştırma: Uluslararası Pişmaniye Festivali Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (38), 315-341.
• Özdemir, G., & Dülger Altıner, D. (2019). Gastronomi Kavramları ve Gastronomi Turizmi Üzerine Bir İnceleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 1-14.
• Paslı, M. M. (2021). Coğrafi işaretli gastronomi ürünleri üzerine bir araştırma: Giresun ili örneği. Tourism and Recreation, 3(1), 93-99.
• Polat, E. (2017). Turizm ve Coğrafi İşaretleme: Balıkesir Örneği. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 1(1), 17-31.
• Putra, A. (2021). Literature review of food tourism, culinary tourism and gastronomy tourism. Journal of Innovation Research and Knowledge, 1(4), 517-526.
• Richards, G. (2003). Gastronomi: An Essential Ingredient in Tourism Production and Consumption? A. Hjalager, & G. Richards içinde, Tourism and Gastronomi (s. 3-21). Routledge.
• Sandıkcı, M., & Boyraz, H. D. (2023). Coğrafi işaretli ürünlerin somut olmayan kültürel miras Türk mutfak kültürü unsurlarıyla karşılaştırılması: UNESCO gastronomi şehri Afyonkarahisar ili örneği. Tourism and Recreation, 5(2), 172-185.
• Sarıışık, M., & Özbay, G. (2015). Gastronomi Turizmi Üzerine Bir Literatür İncelemesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(2), 264-278.
• Serçeoğlu, N. (2014). Yöre Halkının Mutfak Kültürünü Tanıma Durumunun Tespit Edilmesi: Erzurum İli Örneği. Journal of Tourism and Gastronomi Studies, 2(4), 36-44.
• Sezen, T. (2023). Yöresel Yemek Festivaline Katılım Motivasyonun Festival Deneyimi, İmaj ve Sadakate Etkisi: Konya Gastrofest Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sio, K., B, F., & Fredline, L. (2021). A contemporary systematic literature review of gastronomy tourism and destination image. Tourism Recreation Research, 1-17.
• Skuras, D., Dimara, E., & Petrou, A. (2006). Rural tourism and visitors’ expenditures for local food products. Regional studies, 40(7), 769-779.
• Solmaz, Y., & Dülger-Altıner, D. (2018). Türk Mutfak Kültürü ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bİr Değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), 108-124.
• Sorcaru, I. (2019). Gastronomy Tourism-A Sustainable Alternative for Local Economic Development. Annals of the University Dunarea de Jos of Galati: Fascicle: I, Economics & Applied Informatics, 25(1), 103- 110.
• Sormaz , Ü., Akmeşe, H., Güneş, E., & Aras, S. (2016). Gastronomy in Tourism. Procedia Economics and Finance, 39, 725-730.
• Sormaz, Ü., Özata , E., & Güneş, E. (2015). Turizmde Gastronomi. Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 67-73.
• Suna , B., & Uçuk, C. (2018). Coğrafi İşaret ile Tescil Edilmiş Ürüne Sahip Olmanın Destinasyon Pazarlamasına Etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 100-118. süleymanpasa.bel.tr (2023), Uluslararası Tekirdağ Kiraz Festivali, https://www.suleymanpasa.bel.tr/bilgi/ Uluslararas%C4%B1-Tekirda%C4%9F-Kiraz-Festivali--99 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 2023, 11 17.
• Süslü, C., Eryılmaz, G., & Demir, E. (2020). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Gastronomi Kapsamında Değerlendirilmesi: Mersin İli Örneği. Journal of Recretion and Tourism Researh, 7(2), 135-149.
• Şahin, A., & Meral , Y. (2012). Türkiye’de Coğrafi İşaretleme ve Yöresel Ürünler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 5(2), 88-92.
• Şahin, A., & Özer, B. (2005). Beslenme Kültüründeki Farklılıkların Bayan Tüketicilerin Gıda Ürünleri Satın ALma Davranışları Üzerindeki Etkileri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 53-71.
• Tapan, İ. (2023). Malatya İlindeki Coğrafi İşaretli Ürünlerin Değerlendirmesi. Fikriyat Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(1), 41-64.
• TDK . (2023). 11 17, 2023 tarihinde TDK Sözlük: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 2023. 11 17
• Türk Patent ve Marka Kurumu (2023), Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı. https://www.turkpatent.gov. tr/cografi-isaret adresinden alındı: Erişim Tarihi: 2023. 11 17.
• UNWTO (2023), TravelTomorrow, Tourism & Gastronomy. unwto: https://www.unwto.org/gastronomy adresinden alındı. Erişim Tarihi: 2023, 11 17.
• www.trthaber.com(2023), Ayvalık’ta “Uluslararası Zeytin Hasat Festivali” heyecanı başlıyor, https://www. trthaber.com/haber/guncel/ayvalikta-uluslararasi-zeytin-hasat-festivali-heyecani-basliyor-802747. html adresinden alındı: Erişim Tarihi: 2023, 11 17.
• Yaman, A. (2019). Küreselleşme Süreci ve Küreselleşmenin Yerel Kültüre Etkisi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (44), 422-436.
• Yazıcıoğlu, İ., Işın, A., & Yalçın, E. (2019). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Gastronomi Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi: Akdeniz Bölgesi Örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(4), 861-871.
• Yıldız, M. (2021). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Bölge Halkı Tarafından Bilinirliğinin Gastronomi Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi: Isparta Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yüncü, H. (2010). Sürdürülebilir Turizm Açısından Gastronomi Turizmi ve Perşembe Yaylası. S. Şengel içinde, 10. Aybastı-Kabataş Kurultayı (s. 27-34). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Zvirbule, A., Auzina, A., & Grinberga-Zalite, G. (2023). Gastronomic tourism and smart solutions used for its development: the case of a region of Latvia. Worldwide Hospitality and Tourism Themes, 15(5), 570-580