KÜLTÜREL MİRAS AÇISINDAN YÖRESEL YEMEKLERİN İNCELENMESİ: MUĞLA DÜĞÜN YEMEKLERİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 279 - 302, 31.07.2024

Rana Şat

Öz

Bir yörenin kültürü ile yakından ilişkili olan yöresel yemek, o yörede yetişmekte olan ürünleri, o yöreye has hazırlama ve pişirme tekniklerini içerisinde barındırmaktadır. Yöresel yemek kültürü, gastronomik kültürel mirasın çok önemli bir parçası olup; destinasyon bölgesinde turistlere sunulan yöresel yemek onlar için değerli bir çekicilik unsuru haline gelmiştir. Bahsi geçen bu yemekleri denemek ve o kültürü yaşamak isteyen turistler için gastronomik miras önemli bir çekicilik unsuru haline gelerek gastronomi turizminin gelişimine katkı sunmaktadır. Türk mutfak kültürü, kültürel özellikleri ve çeşitlilik açısından oldukça zengin bir mutfağa sahiptir. Alanyazında son yapılan çalışmaların yöresel yemeklerin önemli olduğu, turistlerin ziyaret için destinasyon seçerken bölgenin mutfağına ait özellikleri tanımak istedikleri görülmektedir. Kültürel miras olarak bilinen mutfak kültürü, yöresel yemeklerin tanıtımı ve pazarlanması turizm gelirlerine olan katkısı açısından da büyük öneme sahiptir. Türk mutfağına ait olan özellikler ülkemizde her destinasyon bölgesinde farklı özellikler barındırmaktadır. Türk halkı eskiden beri doğum, sünnet ve evlilik gibi birçok önemli günde eğlence ve organizasyonlar düzenlediği görülmektedir. Bu özel günler insanları bir araya getirme, sosyal bağları güçlendirme, ortak değerlerin ve geleneklerin pekiştirilmesi, törelerin canlı tutulması ve farklı kültürlerin kuşaklara aktarılması gibi unsurları karşılamaktadır. Bu faaliyetler esnasında ikram edilen yemekler ise önemli kültürel ögelerden olan mutfak kültürümüzü yansıtmaktadır. Muğla yemek kültürü ege bölgesinin mutfak kültürünü taşımaktadır. Turizm kentlerini ve kültürel miras çekiciliği açısından büyük öneme sahip olan Muğla mutfağının düğün geleneğine özgü yemek kültürü incelenmiştir ve yöreye ait yemeklere örnekler sunulmuştur. Bu çalışmada; Muğla yöresine ait yeme içme alışkanlıklarının yansıtılması ve yöreye çekicilik özelliği kazandırmasında önem taşıyan festivallerde yer verilen düğün yemeklerinin hazırlanışı ve reçeteleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu çalışmanın; yörenin yemek mirasının korunması ve UNESCO dünya miras listesinde gastronomi temasıyla Muğla yemeklerinin tescillenmesine, coğrafi işaret alınmayan yemekler üzerinde mahreç ve coğrafi işaret alınmasına teşvik edilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca Muğla’nın gastronomik mirasının korunması ve kültürel tatların tanıtılması bakımından gastronomi turizminin sürdürülebilirliğine katkı sunulması düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

gastronomik miras, gastronomi turizmi, Muğla yemek kültürü, Muğla düğün yemekleri

Kaynakça

• Adıgüzel, S. (1997). Erzurum ve Azerbaycan’da ortak olan bazı düğün gelenekleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (7), 121-126.
• Akgöl, M. (2012). Rafine mutfağın doğuşu ve rafine mutfağı şekillendiren yenilikçi mutfak akımlarının yiyecek içecek işletmelerine etkileri. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 1-17.
• Arslan, M. (2020). Halk Kültürünün Değişim Boyutu ve Mesir Şenlikleri, Halk Kültüründe Değişim Uluslar Arası Sempozyumu Bildirileri (ss. 49-56). Motif Yayınları, Ankara.
• Bayındır, (2019). Gastronomi Turizmi. Ş. Şen Demir (Ed.). Turizmde Ürün Çeşitlendirme, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Beşirli, H. (2011). Türk kültüründe güç, iktidar, itaat ve sadakatin yemek sembolizmi esasında değerlendirilmesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, 58, 139-152.
• Dereli, A. M. (1989). Ticari mutfak ders notları-1. Ankara: Turban Turizm A.Ş. Genel Müdürlüğü. Erdem, Ö., Mızrak, M., & Kemer, A.K. (2018). Yöresel yemeklerin bölge restoranlarında kullanılma durumu: Mengen Örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 44-61.
• Ertaş, Y, & Karadağ, G.M. (2013). Sağlıklı beslenmede Türk mutfak kültürünün yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2(1), 117-136.
• Ersoy, E. (2002). Küreselleşme ve geleneksel kültür girdabında gençlik küreselleşme ve geleneksel kültür seksiyon bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınevi.
• Güler, S. (2010). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 24-30.
• Güler, S. (2008). Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları, Bilişsel Yaklaşma ve Konsept ile ilgili Yiyecek içinde Akdeniz Sempozyumu. Girne Amerikan Üniversitesi, Girne, KKTC, 7 -8 Mayıs.
• Hatipoğlu, A., Zengin, B., Batman, O., & Şengül. S. (2013). Yöresel yemeklerin, kırsal turizm işletmeleri menülerinde kullanım düzeyleri: Gelveri Örneği, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimleri Dergisi, 3(1), 6-11.
• İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Kapasitesinin Arttırılması Projesi (2023) https:// İstanbul.Afad.Gov.Tr/İsmep adresinden erişilmiştir.
• Köksal, Y., Şeyhanlıoğlu, H. Ö., & Oğuz, O. (2023) Yöresel mutfak kültürünün bölgesel kalkınmadaki rolü ve yerel halkın algılarının belirlenmesi: Ağrı Örneği. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 6(3), 1456-1476.
• Köybaşı, N. (2006). Boş Zaman Sosyolojisi ve Boş Zamanları Değerlendirme Aracı Olarak Dinlence Turizmi ve Kültür Turizmine Katılan Yerli Turistlerin Karşılaştırmalı Sosyolojik Analizi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• T.C. Muğla Valiliği İl, Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2004). Muğla Mutfağı Muğla Yemek Kitabı, Muğla Cuisine Cook Book Filigran_MuglaYemekKitabi_20170606164404618.pdf adresinden erişilmiştir
• Tezcan, M. (1997). Yemek kültürü üzerine dinsel etkiler. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
• Türk Patent ve Marka Kurumu (2020). hhtps://Www.Ci.Gov.Tr/Cografi-İsaretler/ Liste?İl=48&Tur=&Urungrubu=&Adi= adresinden erişildi.
• Tweed, C., & Sutherland, M. (2007). Built cultural heritage and sustainable urban development, Landscape And Urban Planning, 83, 62-69.
• Unesco (2023) Https://Whc.Unesco.Org/En/Sessions/24ga adresinden erişilmiştir.
• Üner, E. H. (2014). Her şey Dahil Sistemde Türkiye Gastronomi Turizmi Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm Yönetimi Anabilim Dalı Ankara.
• Okumus, B., Okumus, F., & Mckercher, B. (2007). Incorporating local and international cuisines in the marketing of tourism destinations: The cases of Hong Kong and Turkey, Tourism Management, 28(1), 253-261.
• Sürücüoğlu, M. S., & Özçelik, A. O. (2005). Eski Türk besinleri ve yemekleri. Türk Mutfak kültürü üzerine araştırmalar. Ankara :Birlik Matbaacılık.
• Sağ, Ç., & Kaymakçı, S. (2022). Yetişkinlerin yöresel yemeklere ilişkin görüşleri: Bolu ve Gaziantep Örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(1), 476-504.
• Sürücüoğlu, M.S., Özçelik, A.Ö., & Hasipek, S. (2001). Akdeniz mutfağı içerisinde Isparta mutfağının yeri. Isparta’nın Dünü, Bugünü, Yarını Sempozyumu Bildiriler Kitabı (ss. 53-64). Isparta: S.D.Ü. Basımevi.
• Şengül, S. Ve Türkay, O. (2015).Doğu Karadeniz Mutfak Kültürünün Sürdürülebilirliği: Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Doğu Karadeniz Bölgesi Sürdürülebilir Turizm Kongresi Bildiri Kitabı (ss.599-606). Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları.
• Şengün, S. (2017). Gastronomi Eğitimi ve Gastronomide Kariyer. Sarıışık, M. (Ed.), Tüm Yönleriyle Gastronomi Bilimi İçinde 169-186. Ankara: Detay Yayıncılık
• Yalçın, B. (2009). Yöresel Ürünlerin Pazarlanmasında E-Ticaretin Etkisinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale