A Little Known Aspects of Mustafa Kemal: A Review on his Journalism*

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 253 - 273, 01.07.2024

Emre Gürbüz

https://doi.org/10.5281/zenodo.12586283

Öz

Mustafa Kemal Atatürk, whom we know mostly for his military and political genius, who founded the Republic of Turkey and strengthened the foundations of the state with his numerous innovations, undoubtedly had a versatile personality. One of the lesser-known aspects of Mustafa Kemal Atatürk, who found a way out even in the most difficult conditions and tried to improve himself in every field, is that he was a good writer and journalist. Mustafa Kemal Atatürk, who tried to closely follow the developments in the world and the Ottoman Empire since his childhood, became interested in writing and literature with the influence of his friends during his high school years. Although he became interested in military service again due to the warnings of his teachers, Mustafa Kemal's passion for writing never faded, on the contrary, it increased day by day. Mustafa Kemal published various newspapers, starting from his Military Academy years until the War of Independence, worked as a writer and editor in some newspapers, and made great use of newspapers, which were the most important media tools of the period, to inform the society. The aim of this study is to draw attention to Mustafa Kemal Atatürk's interest in newspapers and journalism; It is to try to reveal the importance of the press and its impact on the masses, which played a role in winning the War of Independence, thanks to the newspapers it published and wrote. By reviewing the literature, documents such as articles, documents, news and research on the subject were collected. In the study conducted using the qualitative research method based on document analysis, the newspaper published by Mustafa Kemal during the War Academy years, and later the newspapers Minber, İrade-i Milliye and Hâkimiyet-i Milliye were examined and the relations of these newspapers, which left their mark on the period, with Mustafa Kemal were evaluated.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal, Newspaper, Press, Pulpit, İrede-i Milliye, Hâkimiyet-i Milliye.

Etik Beyan

It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.

Mustafa Kemal’in Az Bilinen Yönü: Gazeteciliği Üzerine Bir İnceleme

Öz

Çok yönlü bir kişiliğe sahip olan Mustafa Kemal Atatürk’ün az bilinen
yönlerinden biri de iyi bir yazar ve gazeteci olmasıdır. Daha çocukluk döneminden
itibaren dünyada ve Osmanlı Devleti’nde yaşanan gelişmeleri yakından takip
etmeye çalışmıştır. İdadi zamanlarında arkadaşlarının da etkisiyle yazarlığa ve
edebiyata merak salmıştır. Her ne kadar öğretmenlerinin uyarılarıyla tekrar
askerliğe ilgi duysa da Mustafa Kemal’deki yazarlık tutkusu hiçbir zaman
sönmemiş, aksine gün geçtikçe artmıştır. Harp okulu yıllarından başlayarak
Kurtuluş Savaşı yıllarına kadar çeşitli gazeteler çıkarmış, yazarlık ve editörlük
yapmış, toplumları bilgilendirmek için dönemin en önemli medya araçları olan
gazetelerden fazlaca istifade etmiştir. Bu çalışmanın amacı da Mustafa Kemal
Atatürk’ün gazete ve gazeteciliğe olan ilgisine dikkat çekmek, çıkardığı aynı
zamanda yazarlığını da yaptığı gazeteler sayesinde milli mücadelenin
kazanılmasında basının önemini ve basının kitleler üzerindeki etkisini ortaya
koymaya çalışmaktır. Bu bağlamda Mustafa Kemal’in harp akademisi yıllarında
çıkardığı gazete, Minber, İrade-i Milliye ve Hâkimiyet-i Milliye gazeteleri
incelenmiş ve Mustafa Kemal’le ilişkileri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal, Basın, Gazete, Hakimiyet-i Milliye, İrade-i Milliye

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Kaynakça

• ARI, Kemal, “Atatürk’ün Yazarlığı ve Gazeteciliği” Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırma Dergisi (ÇTTAD), 2006: ss. 3-23.
• ATAY, Fatih Rıfkı, Atatürk’ün Hatıraları: 1914–1918. Ankara, Pozitif Yayınları, 1965.
• BALKAYA, İhsan, “Üçüncü Bin Yıl, Atatürk Ve Gençlik.” Atatürk Dergisi, C.3. 2010: ss. 135-143.
• BAYUR, Yusuf Hikmet, Atatürk, Hayatı ve Eseri, Ankara: Atam Yayınları, 1992.
• CEBESOY, Ali Fuat, Sınıf Arkadaşım Atatürk, İstanbul: İnkılap Kitapevi, 1981.
• ÇAVUŞ, Dilek, “Minber Gazetesi, Basındaki Yeri Ve Önemi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• DERVİŞOĞLU, Mehmet, “Milli Mücadele Döneminde Basın ve İrâde-i Milliye Gazetesi.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.2, 2009: ss. 2-6.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat Ankara, 2003.
• DOĞRAMACIOĞLU, Hüseyin, “Hâkimiyet-İ Milliye Gazetesi Üzerine Bir İnceleme”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), 2007.
• GÜNER, Zekayi, Millî Mücadele Başlarken Türk Kamuoyu (Basın, Siyasi Partiler, Türk Kamuoyu, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1999.
• İNCE, Mustafa, “Atatürk’ün Gazeteciliğe İlgisi Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 2021: ss. 249-258.
• İNUĞUR, Mehmet Nuri, Basın ve Yayın Tarihi, Çağlayan Kitapevi, İstanbul, 1982.
• KANSU, Mazhar Müfit, “Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber”, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1968: C.II.
• KARAKILIÇ, Cem, “Caleb Frank Gates’e Göre Atatürk ve Yeni Türkiye,” Mavi Atlas, 2023: ss. 76-86.
• KIZILDOĞAN, Hüsrev Sami, “Vatan ve Hürriyet: İttihat ve Terakki.” Belleten, 1937: ss. 619-655.
• “Millet Meclisi Tutanak Dergisi, “tbmm.gov”, tarih yok. https://www5.tbmm.gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/1d3yy.htm (Erişildi: 12 05, 2023).
• “Milli Savunma Üniversitesi Kara Harp Okulu”, tarih yok. https://kho.msu.edu.tr/hakkinda/harbiyeli_ataturk/okula_girisi.html (Erişildi: 25 12, 2023).
• MÜJDECİ, Mustafa, “Hakimiyet-İ Milliye Gazetesinde Büyük Taarruz”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, C.9, 2014: ss. 387-408.
• ÖNDER, Mehmet, Atatürk Araştırma Merkezi, tarih yok. https://ataturk.org.au/gazete-makaleleri/milli-mucadelenin-gazetesi-hakimiyet-i-milliye-nasil-cikarildi-dr-mehmet-onder/ (Erişildi: 01 03, 2024).
• ÖNDER, Mehmet. “Millî Mücadele’nin Gazetesi Hâkimiyet-i Milliye Nasıl Çıkarıldı? “, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1994.
• PAÇACIOĞLU, Burhan, “Cumhuriyete Kadar Sivas Basını ve İrade-İ Milliye'nin Yeri”, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (TÜBAR), 2003: ss. 77-102.
• PANCAR, Emine, “Millî mücadelenin halka anlatılmasında İrade-İ Milliye gazetesiyle yürütülen propaganda faaliyeti”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.1, 2013: ss. 291-306.
• TEVETOĞLU, Fethi, “Atatürk’le Okyar’ın Çıkardığı Gazete Minber”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.5, 1988: ss. 183-194.
• TOKGÖZ, Oya, “Türkiye’de İletişim Araştırmalarında İletişim Eğitiminin Rolü ve Önemi “, Küresel İletişim Dergisi, 2006: ss. 1-12.
• TURAN, Şerafettin, “Minber Gazetesi’nin Hatib’i M. Kemal Atatürk Olamaz”, Çağdaş Türk Dili Dergisi, 1989: ss. 557-559.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. 03 02 2024. https://sozluk.gov.tr/ (Erişildi: 02 03, 2024).
• ULU, Cafer, “Çanakkale Muharebeleri Sırasında Basının Propaganda Aracı Olarak Kullanılması: Harp Mecmuası Örneği.”, Çanakkale Araştırmaları, C.10, 2012: ss. 61-83.
• ULUSALERK, Selahattin, “Ulus.” Ulus Gazetesi, 14.09.1941. ss.5.
• UNAT, Kadri, “Ulus, Yeni Ulus ve Halkçı Gazeteleri Işığında Nihat Erim'in Siyasi Kişiliği ve Gazeteciliği (1945-1955)”, Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• YALMAN, Ahmet Emin, Büyük Millet Meclisi Reisi Müşir Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri'nin Tarihçe-yi Hayatı, Vakit Gazetesi, 1922.