The Function Of Adverb Cluster As A Lexical Category In Azeri And Its Counterpart In Turkish

Yıl 2020, Sayı: 40, 149 - 160, 16.12.2020

Elza Alışova Demirdağ

Öz

The structure of word clusters formed by multiple words in a meaningful combination to express a single concept, object or action varies according to characteristics of languages. This paper introduces adverb cluster in Azeri and explores its counterpart in Turkish. Unlike Turkish, lexical categories in Azeri are classified according to the type of head component. The secondary component in adverb clusters is usually place, time or manner adverbs. Adverb clusters are of three types, namely adverb + adverb, noun + adverb, and pronoun + adverb. The comparative analysis demonstrates that Turkish has adverb + adverb type clusters only and noun + noun and pronoun + adverb clusters are exlusive forms of Azeri.
Keywords: Azeri, word cluster, lexical category, ,

Anahtar Kelimeler

adverb category, adverb cluster, lexical category

AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDE KELİME GRUBU OLARAK ZARF (ZERF) BİRLEŞMELERİNİN İŞLEVİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE KARŞILIĞI

Öz

Birden çok kelimenin belirli kurallar sonucu bir araya gelerek anlam bütünlüğü içerisinde tek kavramı, nesneyi veya hareketi karşılaması sonucu oluşan kelime gruplarının yapısı her dilin özelliklerine göre farklılık göstermektedir. Çalışmada Azerbaycan Türkçesindeki zarf birleşmeleriyle ilgili bilgi verilerek Türkiye Türkçesinde karşılığı aranmıştır. Türkiye Türkçesinden farklı olarak Azerbaycan Türkçesinde kelime grupları yönetici unsurun türüne göre tasnif edilmektedir. Zarf birleşmelerinin ikinci unsuru genellikle yer, zaman, tarz zarflarından oluşmaktadır. Zarf birleşmeleri, zarf +zarf, isim+ zarf ve zamir+ zarf olarak üç modelden oluşmaktadır. Karşılaştırma sonucu Türkiye Türkçesinde zarf+ zarf modelli birleşmelere rastlansa da isim+ zarf ve zamir+ zarf modelli zarf birleşmelerinin Azerbaycan Türkçesine özgü sınıflandırma olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

zarf grubu, Azerbaycan Türkçesi, kelime grubu

Kaynakça

• ABDULLAYEV, E, SEYİDOV, Y & HESENOV, A, (2007). Müasir Azerbaycan Dili. IV. Hisse, Sintaksis, Bakü: Serg-Garb,
• ABDULLAYEVA, Gülare, (2013). Müasir Azerbaycan Dili, II. hisse (Morfologiya, sintaksis), Bakü: Elm ve Tahsil.
• ALIŞOVA DEMİRDAĞ, Elza, (2018). “Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesinde Kelime Gruplarının Tasnifi Üzerine”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 6/15: 139-159.
• ALTUN, Mustafa, (2011). Türkçede Kelime Grupları Çözümlemeleri “Türk Romanlarından Örneklerle”, İstanbul: MVT Yayıncılık.
• ANAR, (2003). Eserler, I Cilt (Hikayeler, Povestler), Bakü: Nurlan.
• BANGUOĞLU, Tahsin, (2007). Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yay.
• BESEREK, Ahmet, (1991). Türkçede Cümle Yapısı, İstanbul: M.E.B.
• BİLGEGİL, Kaya, (2014). Türkçe Dilbilgisi, Konya: Salkımsöğüt Yayınları.
• BUDAGOVA, Zerife, (1981). Müasir Azerbaycan Dili, III. Sintaksis, Bakü: Maarif.
• CELAL, Mir, (2005). Seçilmiş Eserleri, Bakü: Şark- Garp,
• DELİCE, H. İbrahim, (2012). Türkçe Sözdizimi, İstanbul: Kitabevi.
• EFENDİOĞLU, Süleyman (2008). “Zarf Tamlaması”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten, Cilt 56, Sayı I: 71-80.
• ERTANE, Baydar. A. S & BAYDAR, Turgut. (2001). “Türkiye Türkçesinde Kelime Grupları”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 16, Erzurum: 27-47.
• ERTANE, Baydar. A.S, (2012). “Kuzey Grubu Türk Lehçelerinde Zarf Grubu”, U. Ü. Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 13, Sayı: 23: 183-197.
• GACSİ İlhan, S, (2018). “Üniversitelerde Kelime Gruplarının Öğretimi ve Kelime Gruplarının Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar Üzerine Bir İnceleme”, Turkish Studies, Volume 13/4: 583-598
• GASIMOV, Hesen, (1981). Müasir Azerbaycan Dilinin Sintaksisi, Bakü: ADU.
• GÖKDAYI, Hürriyet (2018). Türkçede Öbekler, İstanbul: Kriter Yayın Evi.
• HAKVERDİYEV, Ebdürrehim B, (2005). Seçilmiş Eserler, II Cilt, Bakü: Lider Neşriyatı.
• HALİLOV, Buludhan, (2017). Müasir Azerbaycan Dili, Sintaksis, Bakü: Adiloğlu.
• İBRAHİMOB, Mirze, (2005). Seçilmiş Eserleri, II Cilt, Bakü: Şark- Garp
• KAHRAMAN, Tahir, (2010). “Öbek, Takım (Tamlama) ve Belirteç Takımı (Zarf Tamlaması)”, Turkish Studies, Volume 5/ 2, Spring:1159-1172.
• KARAHAN, Leyla , (2013a). Türkçede Söz Dizimi, Ankara: Akçağ.
• KARAHAN, Leyla, (2014b). “Terimlerde Kapsam Sorunu: “Zarf” Örneği”, VI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, Bursa, 4-7 Aralık 2013, Bildiri Kitabı: 931-937.
• KAZIMOV, Gazanfer, (2010). Müasir Azerbaycan Dili, Sintaksis, Bakü: Elm ve Tahsil,
• KERİMOĞLU, Caner, (2014). Türkiye Türkçesi ve Tatar Türkçesinin Karşılaştırmalı Söz Dizimi, Ankara: TDK Yay.
• KÜKEY, Mazhar, (1975). Türkçenin Sözdizimi, Ankara: Kardeş Matbaası.
• MEMMEDHANLI, Enver, (2012). Seçilmiş Eserleri, Bakü: Tehsil.
• MUSTAFA, Firuz, (2016). Seçilmiş Eserleri, I Cilt, Bakü: Ecoprint
• NASİRZADE, Nasir, (1971). Azerbaycan Dilçiliyinin Nezeri Esasları, Bakü: Maarif,
• RECEBLİ, Ebülfez, (2006). Gedim Türk Yazsısı Adidelerinin Dili, Bakü: Nurlan,
• REHİMOV, Süleyman, (2005). Seçilmiş Eserleri, I Cilt, Bakü: Şark- Garp.
• SEYİDOV, Yusif, (1966a). Azerbaycan Edebi Dilinde Söz Birleşmeleri, Bakü: Maarif Neşriyatı.
• SEYDOV, Yusif, (1992). Azerbaycan Dilinde Söz Birleşmeleri, Bakü: Bakü Üniversitesi Neşriyatı.
• ŞIHLI, İsmayıl, (2005). Seçilmiş Eserleri, II Cilt, Bakü: Şark- Garp,
• ŞİMŞEK, Rasim, (1987). Örneklerle Türkiye Sözdizimi. (Tümceler, Belirtme Öbekleri, Çözümleme), Trabzon: Kuzey Gazetecilik Matbaacılık ve Ambalaj San. A.Ş.
• TEPELİ, YUSUF, (2009). “Türkiye Türkçesinde Zarf Tamlaması”. Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 19: 35-56.
• VURGUN, Semed, (2005). Seçilmiş Eserleri, I Cilt, Bakü: Şark- Garp.