DÎVÂN-I HAYÂLÎ BEY NÜSHALARINDA ŞAİRE AİT OLMAYAN ŞİİRLER

Yıl 2022, Cilt: 2022 Sayı: 43, 135 - 146, 26.06.2022

Büşra Çelik Vural

Öz

Hayâlî Bey, sadece 16. yüzyılın değil bütün Osmanlı Edebiyatı’nın en müstesna yerine sahip olan şairlerindendir. 1945 yılında A. N. Tarlan tarafından 13 nüshaya dayanılarak tenkitli
neşir olarak çalışılan Hayâlî Bey’in Dîvân’ı neredeyse üç çeyrek asır sonra tarafımızdan tekrardan ele alınmıştır. Hayâlî Bey Dîvân’ının yurt içi ve yurt dışında toplam 53 adet nüshasına ulaşılmıştır. Bu nüshalarda seyrek şekilde yer alan bazı şiirlerdeki kelime seçimi, kullanılan imge/hayal ve üslup bakımından Hayâlî Bey’i yansıtmaması şüphesi üzerine şiirler üzerinde geniş çaplı bir inceleme yapılmıştır. Bu incelemenin neticesinde Hayâlî Bey’in Dîvân nüshalarına çeşitli sebeplerle eklenmiş bu şiirlerin esasen hangi şairlere ait olduğu tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hayâlî Bey, 16. Yüzyıl, metin neşri, tenkitli metin

Kaynakça

• Alvan (Çınar), T. (1998), Ḫayālī-i Gülşenī Dīvānı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bahadır, S. C. (2012), Hayâlî Bey’in Bilinmeyen Gazelleri. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7, 921-946.
• Canım, R. (2000), Tezkiretü’ş-Şu῾arâ ve Tabsıratu’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Müellifi: Latîfî. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Çavuşoğlu, M. (1982), Helâkî Dîvan Tenkidli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Çelik Vural, Büşra. (2021), Hayâlî Bey Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dil İçi Çeviri). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Duyar, H. (2009), On Altıncı Yüzyıl Şairlerinden Kabûlî’nin Şiirleri, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4, 307-362.
• Erdoğan, M. (2017), Bursalı Rahmî Dîvânı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, (ekitap). (Erişim tarihi: 28.02.2021).
• Erünsal, İ. E. (2006), Divan Neşirlerinde Karşılaşılan Güçlükler I: Güvenilir Bir Metin Te'sisi, Osmanlı Araştırmaları, 27, 17-45.
• Gıynaş, K. A. (2014), Pervâne Bey Mecmuası. Müellifi: Pervâne b. Abdullah. Eskişehir: Akademik Kitaplar Yayınları.
• Gürbüz, M. (2018), Sulṭân-ı Ḫūbâna Münasib Eş’âr. Müellifi: Ḳâbilî. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. (e-kitap). (Erişim tarihi: 28.02.2021).
• İsen, M. (1994), Künhü'l-Ahbâr'ın Tezkire Kısmı. Müellifi: Gelibolulu Âli Mustafa Efendi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Kaçalin, M. S. (___), Âhî (1476-1517) Dîvân. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. (ekitap). (Erişim tarihi: 28.02.2021).
• Karahan, A. (1966), Kanunî Sultan Süleyman Çağı Şairlerinden Figanî ve Divançesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Kavaklık, R. (2008), On Beşinci Yüzyıl Şairi Sabâyî ve Divançesi (Transkripsiyonlu MetinAçıklamalar-Dizin). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. İstanbul.
• Kesik, B. (2018), Cenâbî Dîvânı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. (e-kitap). (Erişim tarihi: 28.02.2021).
• Kılıç, F. (2010), Meşâ῾irü᾽ş-Şu῾arâ. Müellifi: Âşık Çelebi, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
• Köksal, M. F. (2017), Mecma‘u’n-Nezâ’ir. Müellifi: Edirneli Nazmî. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. (e-kitap). (Erişim tarihi: 28.02.2021).
• Küçük, S. (1984), “Hayâlî Bey’in Yayımlanmamış Gazelleri”. Türk Dili Dergisi, 394, 418-421.
• Macit, M. (2017), Hatâyî Dîvânı. Müellifi: İsmâîl b. Haydar el-Erdebilî (ö. 1524), İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Mecdî Efendi (1269), Tercüme-i Şakâ’ik-i Nu’mâniyye. İstanbul:.Dârü’t-Tıbâ’atü’l-Âmire. Mengi, M. (2020), Mesîhî Dîvânı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. (e-kitap). (Erişim tarihi: 28.02.2021).
• Nafiz, R. (1929), Tarihi Kıymeti Haiz Birkaç Manzume, Hayat Mecmuası, VI (135) 10.
• Öztürk, U. (2013), Mecmû‘a-ı Eş‘âr (Muallim Cevdet K.479) (İnceleme-Tenkitli Metin). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Polat, S. (2015), Metin Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Samancı, M. (2013), Mecmū’a-i Neẓā’ir (vr. 150b-250a) (Süleymaniye Kütüphanesi H. Hüsnü
• Paşa 1031) İnceleme-Tenkitli Metin. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Saraç, M. A. Y. (___), Şeyhü’l-İslâm Kemal Paşa-zâde ve Divanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Tarlan, A. N. (1963), Necatî Beg Divanı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Zülfe, Ö. (2009), Rahîkî [ö. 953/1546] ve Şiirleri, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 21, 171-198