S.C.PİŞEVARİ'NİN “NADIRE” ROMANININ TÜR ÖZELLİKLERİ, SORUNLARI, GÖRÜNTÜLERİ VE SANATSAL DİLİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 53 - 67, 29.12.2023

Salide Şerifova

Öz

Siyasetçi ve yazar Seyid Cafer Mir Cevad oğlu Pişevari (Cavadzadeh, 1892-1947), “Hapishane Anıları Defterinden” anı-anlatı, “Mehun Banu” ve “Nadire” romanları, birçok farklı feuilleton ve şiirin yazarıdır. S.C.Pişevari, İran Komünist Partisi'nin kurucusu, Azerbaycan Milli Hükümeti'nin başkanı (1945-1946) olarak adını tarihe yazdırdı. Güney Azerbaycan'da Seyid Cafer Peşavari liderliğindeki ulusal kurtuluş hareketi, edebiyata etki bırakmayan ve sanatsal yaratıcılığın kayası haline gelen Azerbaycan Milli Hükümeti'nin kurulmasıyla sonuçlandı. 21 S.C.Pişevari, Azer devrimi (devrimi) olarak bilinen Azerbaycan Milli Hükümeti'nin faaliyetlerini ve bu hükümet tarafından gerçekleştirilen reformları geniş çapta tanıtmak için sanatsal yaratıcılığa yöneliyor.
Seyid Cafer Pişevari'nin sanatsal yaratımının geniş çapta incelenmemiş olması üzücü olsa da, bu acı bir gerçektir. Seyid Cafer Pişevari'nin sanatsal yaratısından bahsederken edebiyat çalışmalarımızda kapsamlı bir araştırmaya konu olmayan “Nadire” romanına değinmeden geçmek mümkün değil. Adib'in “Nadire” adlı romanı, geniş çaplı bir nesir örneği olmasına rağmen araştırmacıların ilgisinden uzak kalmaktadır.
S.C.Pişevari'nin “Nadire” adlı romanı da yazarın tutukluluk dönemini anlatan bir eseri olarak sunulur. Ancak eseri okuduğumuz zaman araştırmacıların eserin yazarın hayatını yansıttığı gerçeğini yansıtmadığına ve yazarın hayatıyla yakından ilgili olmadığına şahit oluyoruz. Araştırmacılar ayrıca eserin otobiyografik doğasını da vurgulamaktadır.
Romanı okurken, ayrı başlıklar altında sunulan bazı olayların mektuplarla anlatıldığına tanık oluyorsunuz. Mektuplar aracılığıyla sunulan olaylar, Nadire karakteri etrafında birleşir. Eserde Nadire ile ilgili olaylar daha çok epistolar tarzda ve karakterin anılarından yola çıkılarak sunulmuştur.
Siyasi şahsiyet ve yazar S.C.Pişevari'nin edebi eserlerinin fazla incelenmemesi üzücü. Yazarın siyasi faaliyetini, sanatsal yaratımlarının yanı sıra kapsamlı bir şekilde incelemek, bilimsel bir tez çerçevesinde geliştirmek bir zorunluluk haline gelir.

Anahtar Kelimeler

yazar, S.C.Pişevari, roman, sanatsal yaratım, epistolar roman

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Merhaba. Derginizin siyasetçi ve yazar Seyid Cafer Peşavari'nin “Nadira” adlı romanını Türk dünyasına tanıtma alanında da kayıtsız kalmamasını temenni ediyorum. Katkıda bulunanların bu yazının yayınlanması için gerekli şartları oluşturmasını diler, şimdiden teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Əhmədli, Vüqar (2014). S.C.Pişəvərinin ədəbi-bədii yaradıcılığına dair. “Güney Azərbaycan: tarix və müasirlik”. Bakı.“Zərdabi” nəşriyyatı. Nəminli, Yədulla (2015). Bir neçə söz // S.C. Pişəvəri. Nadirə. Bakı. “Elm və təhsil”. Pişəvəri, Seyid Cəfər (2015). Nadirə. Bakı. “Elm və təhsil”. Qaliboğlu, Elçin (2009). Pişəvəri haqqında həqiqətlər. Xalq Cəbhəsi, 11 dekabr. Qəribli, İslam (2015). Seyid Cəfər Pişəvəri və onun “Nadirə” romanı // S.C. Pişəvəri. Nadirə. Bakı. “Elm və təhsil”. Rəhimli (Bije), Əkrəm (2019). 662 saylı məhbus – S.C. Pişəvəri. Seyid Cəfər Pişəvəriyə aid istintaq materialları (1930-1940). Bakı. “Nurlar” Nəşriyyat-Poliqrafiya Мərkəzi. Sarısaman, Sadık (2021). İranlı Bir Türk Lider Mir Cafer Pişeveri”. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (Journal of Turkish Researches Institute). 72, (Eylül- September 2021). 463-490. shirvan.cls.az/front/files/libraries/2474/books/657955192.pdf [02.10.2022].