Üstün Yetenekli Çocukların Eğitimsel Beklentileri

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 302 - 319, 28.12.2020

Şahin Oruç , Sibel Çağır

Öz

Üstün yetenekli bireylerden en üst seviyede potansiyelin elde edilebilmesi ve kendilerini gerçekleştirebilmeleri için aldıkları eğitim önem arz etmektedir. Üstün yetenekli çocukların eğitimi Türkiye’ de istenen düzeye henüz ulaşmamıştır. Üstün yetenekli bireyler farklı eğitim ihtiyacı olan öğrenciler olması sebebiyle eğitim ortamlarında özelliklerine yönelik alanlara ihtiyaç söz konusudur. Bu araştırmada, üstün yetenekli bireylerin mevcut eğitim sistemi hakkındaki görüşleri ve eğitim sisteminin nasıl olması gerektiğine yönelik önerilerinin ne olduğu tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda amaçlı örneklem yöntemiyle 4., 5. ve 7. sınıf üstün yetenekli öğrencilerden oluşan 35 katılımcı ile çalışma gerçekleştirilmiştir. Araştırmada 2 sorudan oluşan görüşme formu aracılığı ile veriler elde edilmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz metoduyla incelenerek yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların kendileriyle alakalı mevcut eğitim sisteminde olanaklarının yetersiz olduğu, eğitimde fırsat eşitliği ilkesinin sağlanamadığı, eğitim programının uygulandığı sınıf seviyesinde kendilerinin daha önde oldukları düşüncesinde olduklarına ulaşılmıştır. Katılımcılar, eğitim sistemin iyileştirilmesi gerektiği, öğretmenlerin üstün yetenekli bireyleri göz önünde bulundurarak eğitim sürecini gerçekleştirmeleri, üstün yetenekli bireylerin ve diğer akranların ayrı sınıflarda olacak şekilde düzenlenmelerin olması gerektiği, BİLSEM, Destek Eğitim Odaları ve Bilim Merkezleri gibi kurumların arttırılması ve bu kurumların ulaşımın gerçekleştirebileceği yakın konumlarda olması gerektiği şeklinde önerilerde bulunmuşlardır. Araştırmaya göre üstün yetenekli bireylere yönelik eğitim ortamlarının artırılması, sınıf düzeyinin yaş grubuna göre değil bilişsel seviyesine göre tanılanması gerektiği, öğrenci görüşlerinden olan öğretmenlerin üstün yetenekli bireylere eğitim verebilecek şekilde eğitim almalarına yönelik çalışmaların yapılması tavsiye edilmektedir. Bu araştırmanın Türkiye ve gelecek için önemli bireyler olan üstün yeteneklilerin eğitimlerine yönelik yapılacak uygulamalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üstün yetenekli bireyler, Eğitim sistemi, Eğitim süreci, Eğitim ortamı

Teşekkür

Süreçte emeği geçecek olan bütün dergi kuruluna teşekkür ederim. Saygılarımla

Kaynakça

• Ablard, K. (1997). Self-perceptions and needs as a function of type of academic ability and gender. Roeper Review, 20(2), 110-115.
• Baykoç Dönmez, N. (2011). Üstün ve özel yetenekli çocuklar ve eğitimleri. N. Baykoç Dönmez (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim kitabı içinde (s. 284-306). Ankara: Eğiten Kitap.
• Baykoç Dönmez, N. (2014). Üstün; akıl, zekâ, deha, yetenek, dâhiler-savantlar gelişimleri ve eğitimleri. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Ciğerci, C. Z. (2006). Üstün yetenekli olan ve olmayan ergenlerde benlik saygısı, başkalarının algılaması ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkiler: Fen lisesi ve düz lise karşılaştırması Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Clemons, T. L. (2008). Underachieving gifted students: a social cognitive model. Roeper Review, 30(1), 69-78.
• Çocuk vakfı (2004). Üstün Yetenekli Çocuklar Durum Tespiti Komisyonu Ön Raporu. 1.Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları. http://www.cocukvakfi.org.tr/icerik.aspx?id=78
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmen yeterlikleri ve özellikleri. Millî Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 40 (186), 72-83.
• Ekiz, D. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık
• Ersoy, Ö. ve Avcı, N. (2004). Üstün zekâlı ve üstün yetenekliler. A. E. Bilgili ve M. R. Şirin (Ed.), 1. Türkiye üstün yetenekli çocuklar kongresi seçilmiş makaleler kitabı içinde (s. 195-210). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Ervynck, G. (2002). Mathematical Creativity. In D. Tall (Ed.). Advanced Mathematical Thinking (pp. 42-54). New York: Kluwer Academic Publishers.
• Feldhusen, J.F. (1997) “Educating teachers for work with talented youth”. In N. Colangelo & G.A. Davis (Eds.) Handbook of Gifted Education, 547-555
• Frisby, C. L. ve Tucker, C. M. (1993). Black children's perception of self: Implications for educators. The Educational forum, 57(2), 146-156.
• Garner, D. (1991). Eating disorders in the gifted adolescent. M. Bireley ve J. Genshaft (Ed.). Understanding the gifted adolescent: Educational, development, and multicultural ıssues içinde (s. 50-64). New York: Teachers College Press.
• Hökelekli, H. (2009). Psikolojiye giriş (2. baskı). Bursa: Düşünce Kitap Kitabevi Yayınları.
• Kim, K. H. (2011). The creativity crisis: The decrease in creative thinking scores on the Torrance Tests of Creative Thinking. Creativity Research Journal, 23(4), 285-295.
• Levent, F. (2011). Üstün Yeteneklilerin Eğitimine Yönelik Görüş ve Politikaların İncelenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Loeb, R. C. ve Jay, G. (1987). Self-concept in gifted children: Differential impact in boys and girls. Gifted Child Quarterly, 31(1), 9-14.
• Maker, C. & Nielson, A.(1996). Curriculum development and teaching strategies for gifted lerarners. Austin, TX: PRO-ED
• McClellan, E. (1985). Defining giftedness. ERIC, ED262519,http://www.ericdigests.org/pre-923/defining.htm
• NAGC. (2006). What is Gifted? http://www.nagc.org/index.aspx?id=574
• Neihart, M. (1999). The impact of giftedness on psychological well‐being: What does the empirical literature say? Roeper Review, 22(1), 10-17.
• Ömeroğlu, E. (2004). Üstün yetenekli çocukların eğitim ihtiyaçlarının karşılanmasında yaratıcı dramanın yeri. Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı, İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Özsoy, Y., Özyürek, M. ve Eripek, S. (1998). Özel Eğitime Giriş. Ankara: Karatepe Yayınları, 8-9.
• Passow, A.H. (1988). Educating gifted persons who are caring and concerned. Roeper Review, 11, 13-15.
• Plucker, J. A. ve Stocking, V. B. (2001). Looking outside and inside: Self-concept development of gifted adolescents. Exceptional Children, 67(4), 535-548.
• Plucker, J. A., & Barab, S. A. (2005). The Importance of Contexts in Theories of Giftedness: Learning to Embrace the Messy Joys of Subjectivity. In Robert J. Sternberg, & Janet E. Davidson (Ed.). Conceptions of Giftednes (pp. 201-217). United States of America: Cambridge University Press.
• Sartori, G. (1996). Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. (Çev. Tunçer Karamustafaoğlu ve Mehmet Turhan), Ankara; Yetkin Yayınları.
• Seeley, K. (2004). Gifted and talented students at risk, Focus On Exceptional Children, 37(4), 1-8
• Tohum, M. ve Tortop, H. S. (2018). Üstün/özel yetenekli çocuklarda mutluluk. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 4 (5), 90-99.
• Tomlinson,C.A, & Allan,S.D. (2000). Leadership for differentiated classroom: Responding to the needs of all learners. Alexandria, VA:ASCD.