Türkçenin Balkanlardaki Gelişimi Üzerine Yapılan Çalışmaların Eğilimleri

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 211 - 221, 29.12.2023

Suna Özcan , Muhammed Eyyüp Sallabaş

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1213918

Öz

Bu çalışmada Türkçenin Balkanlardaki gelişimi üzerine yapılan çalışmaların eğilimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmadan elde edilecek sonuçlar aracılığıyla Türkçenin Balkanlardaki gelişimi üzerine yapılan çalışmaların yoğunluk gösterdiği alanlar belirlenip bu durumlar dikkate alınarak temel eğilimlerin ve geliştirilmeyi bekleyen alanların tartışılması sağlanabilecektir. Araştırma doküman incelemesine dayanan ve veritabanları sınırlılığında bir alanyazın taramasıdır. Çalışmanın bulgu kaynakları Türkçenin Balkanlardaki gelişimi üzerine yapılan makale, bildiri, tezlerdir. Çalışmada doküman incelemesi yapılan kaynakların %56’sı makale, %41’i bildiri ve %3’ü de tezlerden oluşmaktadır. Bu çalışmaların %24’ü 2005-2010, %32’si 2011-2015, %44’ü 2016-2022 yılları arasında yapılmıştır. Balkanlarda Türkçeye yönelik yapılan bu çalışmaların %12,2’si sözcük öğretini, %9,2’si dil bilgisi, %12,1’i kültür, %14,4’ü şiir, %5,1’i aşık edebiyatı, %14,2’si çocuk edebiyatı, %8,7’si dilbilim, %9,5’i Türkoloji ve %2,4’ü Balkanlardaki şair ve yazarlara ilişkindir. Bu çalışmaların %30’u Arnavutluk, %16’sı Makedonya, %15’i Bosna-Hersek, %14’ü Bulgaristan, %13’ü Yunanistan ve %12’si Kosova’da Türkçeye ilişkin yapılan çalışmalardır. Sonuçlara göre son yıllarda Türkçenin Balkanlardaki gelişiminde artış gözlense de Balkanlardaki Türkçenin gelişimi için yeterli değildir. Bu durumun iyileştirilmesine yönelik devlet politikalarının yönlendirmeleri, bilim insanlarının bu alana eğilmeleri, Türkiye’de eğitim alanında Balkanlardaki Türkçe edebiyat eserlerinden yararlanma gibi durumların dikkate alınmasına yönelik adımların atılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Türkçe öğretimi, eğilim

Trends of studies on the Development of Turkish in the Balkans

Öz

In this study, it is aimed to determine the trends of the studies on the development of Turkish in the Balkans. Through the results to be obtained from this study, it will be possible to determine the areas where the studies on the development of Turkish in the Balkans are concentrated, and to discuss the main trends and areas waiting to be developed by taking these situations into account. The research is a literature review based on document review and limited to databases. The sources of findings of the study are articles, papers and theses on the development of Turkish in the Balkans. In the study, 56% of the documents examined are articles, 41% are papers and 3% are theses. 24% of these studies were conducted between 2005-2010, 32% between 2011-2015, and 44% between 2016-2022. 12.2% of these studies on Turkish in the Balkans were on vocabulary teaching, 9.2% on grammar, 12.1% on culture, 14.4% on poetry, 5.1% on ash literature, %14.2 is about children's literature, 8.7% is about linguistics, 9.5% is about Turcology and 2.4% is about poets and writers in the Balkans. 30% of these studies are studies on Turkish in Albania, 16% in Macedonia, 15% in Bosnia and Herzegovina, 14% in Bulgaria, 13% in Greece and 12% in Kosovo. According to the results, although there has been an increase in the development of Turkish in the Balkans in recent years, it is not sufficient for the development of Turkish in the Balkans. It is suggested that steps should be taken to take into account situations such as the guidance of state policies to improve this situation, the attention of scientists to this field, the use of Turkish literature in the Balkans in the field of education in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Türkçe öğretimi, eğilim

Kaynakça

• Açık, F. (2014). Dil Politikaları ve Arnavutluk’ta Türkçe: Osmanlı İmparatorluğu döneminde. Beder Journal of Humanities, 4(2), 27-41.
• Akçaoğlu, C. (2012). Balkanlar’da Türk algısı ve yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarının kültürel içeriğiyle bağlantısı. Türk Dili Dergisi.
• Artun, E. (2014). Geçmişten günümüze kültürel değişim ve gelişim sürecinde Balkanlarda Türkçe. Beder Journal of Humanities, 4(2), 13-27.
• Aydoğdu, E. (2011). Bulgaristan’da Türkçe öğretimi ve ilköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarının incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beksaç, Z. (2009). Balkanlarda Türk çocuk edebiyatı. Türk Dili Dergisi.
• Canpolat, M. D. & Altaç, E. (2023). Bulgaristan Türklerinin yükseköğretim kademelerinde Türkçe eğitim-öğretimi ve Türkiye’nin bu konuda izlediği politikalar. Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları, 5 (1), 49-70.
• Çetin, S. (2018). 1930’lu yıllarda Türk edebiyatında Balkan ilgisi ve bir yol açıcı olarak Yaşar
• Nabi Nayır. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(1), 12-31.
• Delibaşı, M. (2009). Mustafa İsen, varayım gideyim urumeli’ne Türk Edebiyatı’nın Balkan boyutu.
• Gümüş, İ. & Dağ, P. (2018). Türkçe ve Arnavutça arasındaki ortak sözcüklerin Arnavutların Türkçe öğrenimlerine olan etkisi üzerine bir değerlendirme. Türük Uluslararası Dil Edebiyat ve Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, 1(12), 187-199.
• Güneş, A. C. (2020). Refik Özdek’in Ocağımız Sönmesin romanında Balkan Türklerinin göçü. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 315-344
• İbrahm, N. (20149. Gostivar Yöresi Türk ağızlarında ünsüz değişmeleri. Beder Journal of Humanities, 4(2), 80-88.
• Kayadibi, N. (2013). Balkanlarda Türkçe eğitimi ve öğretimine genel bir bakış. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170- 189
• Oruç, Z. (2009). Dünden bugüne Balkan Türklüğü: Bir analiz denemesi. Journal of Azerbaijani Studies.
• Rentzsch, J. (2014). Batı Rumeli Türkçesinde yardımcı yapılar. Beder Journal of Humanities, 4(2), 52-67.
• Sarı, M. (2020). Varlık Dergisi’nde Bulgar edebiyatından çeviriler. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi.
• Sultanzade, V. (2014). Ses olaylarının sınıflandırılması üzerine (Balkan Türk Ağızları Malzemesinde). Beder Journal of Humanities, 4(2), 42-51.
• Şanlı, C., jable, E. (2009). Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı. 1. Uluslararası Balkanlarda Tarih ve Kültür Kongresi.
• Tikici, M., karatepe, S., Erdem, O. (2009) Balkanlarda Türk kültürü: Osmanlı sonrası Kosova’da yaşayan Türklerin kültürel özellikleri ve Türkiye ile ilişkileri üzerine bir değerlendirme 1. Uluslararası Balkanlarda Tarih ve Kültür Kongresi.
• Yastı, M. (2014). Dobruca’daki Kırım Türklerinin Atasözleri üzerine artzamanlı bir inceleme, Beder journal of humanities, 4(2), 109-123.
• Yılmaz, S. 82014). Yaşar Nabi Nayır'ın gözünden Balkanlar ve Türk kültürü, Beder Journal of Humanities, 4(2), 89-97
• Yüce, N. (2014). Balkan kökenli Mehmet Âkif‘in Türkçeye hizmeti ve milliyet anlayışı. Beder Journal of Humanities, 4(2), 1-13.