Türk Yasa Dilinin Söylem Özellikleri: Karşılaştırmalı Bir Çalışma

Yıl 2010, Cilt: 12 Sayı: 12, 273 - 300, 01.06.2010

Işıl Özyıldırım

Öz

Kesit çalışmaları belirli durumlarda ortaya çıkan farklı dil kesitlerinin

dilsel ve durumsal özelliklerini tanımlamayı amaçlamaktadır. Buna ek olarak,

kesitler arasında karşılaştırmalar yapan çalışmalar da bulunmaktadır. Bu

çalışmalar bize kesitler arasında önemli ve sistematik dilsel farklılıklar

bulunduğunu göstermektedir. Bu çerçevede, bu çalışmanın amaçları şu şekilde

sıralanabilir : 1) Türk yasa dilinin söylem özelliklerini belirlemek, ve 2) bu

özellikleri bilimsel araştırma makaleleri, gazete köşe yazıları, televizyon

reklamları, kadın/erkek dergileri ve tek kişilik gösteri metinleri olmak üzere beş

ayrı metin türü ile karşılaştırmak. Bu çalışmada yasa dili bütüncesi olarak Türk

Ceza Kanunu incelenmiştir. Her metin türü ortalama 30.000 sözcükten

oluşmaktadır. Araştırmada yöntem olarak Douglas Biber (1988) tarafından

geliştirilen ‘çok boyutlu yaklaşım’ kullanılmıştır. Bu çalışma kapsamı içerisinde

sadece bilgi verici üretim/etkileşimsel üretim boyutu ele alınmıştır. Bu boyutta

yer alan sözcüksel-dilbilgisel özellikler her metin türünde sayılarak sonuçlar

istatistiksel olarak yorumlanmıştır.

Bu çalışmanın bulguları bize Türk yasa dilinin bilgi verici ve planlanmış

metinlerin sözcüksel-dilbilgisel özelliklerine en fazla sahip olan metin türü

olduğunu göstermektedir. Yasa dilini sırasıyla bilimsel araştırma makaleleri,

gazete köşe yazıları, kadın/erkek dergileri ve tek kişilik gösteri metinleri

izlemektedir. Bütüncede incelenen metin türleri arasında en etkileşimsel metin

türünün televizyon reklamları olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

kesit çözümlemesi, metin türü, yasa dili, boyut, pozitif özellikler, negatif özellikler

Kaynakça

• Akar, D. (2000). Gereğinin Yapılmasını Rica Ederim: İş Yazışmalarında Kullanılan İstek Biçimleri. Dilbilim Araştırmaları, 9-16.
• Atkinson, D. (1992). The Evolution of Medical Research Writing from 1735 to 1985: The Case Of the Edinburgh Medical Journal. Applied Linguistics, 12 (4), 337-374.
• Atkinson, D., Biber, D. (1994). Register: A Review of Empirical Research. (D. Biber ve E. Finegan, Ed.). Sociolinguistic Perspectives on Register, Oxford: Oxford University Press, 351-385.
• Bayyurt, Y. (2000). Türkçe’de Resmiyet Kavramına TV Sohbet Programları Çerçevesinden Bir Bakış. Dilbilim Araştırmaları, 17-37.
• Bhatia, V. K. (1993). Analysing Genre: Language Use in Proffessional Settings. London: Longman.
• Biber, D. (1988). Variation Across Speech and Writing. Cambridge: Cambridge University Press.
• Biber, D. (1994). An Analytical Framework for Register Studies. Biber, D. and Finegan, E.(eds.), Sociolinguistic Perspectives on Register, Oxford: Oxford University Press, 31-56.
• Biber, D., Finegan, E. (1994). Introduction. Situating register in Sociolinguistics. (D. Biber ve E. Finegan, Ed.). Sociolinguistic Perspectives on Register, Oxford: Oxford University Press, 1-7.
• Biber, D., Hared, M. (1994). Linguistic Correlates of the Transition to Literacy in Somali: Language Adaptation in six Press Registers. (D. Biber ve E. Finegan, Ed.). Sociolinguistic Perspectives on Register, Oxford: Oxford University Press, 182-216.
• Biber, D., Conrad, S. (2001). Register Variation: A Corpus Approach. (D. Schiffrin, D. Tanen ve H. Hamilton, Ed.). The Handbook of Discourse Analysis, Oxford : Blackwell Publishers, 175-196.
• Chafe, W. (1982). Integration and Involvement in Speaking, Writing and Oral Literature. (D. Tannen, Ed.). Spoken and Written Language: Exploring Orality and Literacy, Norwood, NJ: Ablex, 35-54.
• Conrad, S. (1996a). Academic Discourse in two Disciplines: Professional Writing and Student Development in Biology and History, Unpublished PhD. Dissertation, Northern Arizona University.
• Conrad, S. (1996b). Investigating Academic Texts with Corpus-based Techniques: An Example from Biology. Linguistics and Education, 8, 299-326.
• Danet, B. (1985). Legal Discourse. (T. A. Van Dijk, Ed.). Handbook of Discourse Analysis 1, London: Academic Press, 273-289.
• Ferguson, C. A. (1994). Dialect, Register and Genre: Working Assumptions about Conventionalization. (D. Biber ve E. Finegan, Ed.). Sociolinguistic Perspectives on Register, Oxford: Oxford University Press, 15-30.
• Halliday, M. A. K. (1985). An Introduction to Functional Grammar, London:
• Edward Arnold Karaş, M. (1995). The Language of Newspaper Reporting-Ideological Transformation of Discourse: How Newspapers Get Their Messages Across. Modern Studies in Turkish Linguistics. (Proceedings of the 6th. International Conference on Turkish Linguistics), 39-54.
• Kessapidu, S. (1997). A Critical Linguistic Approach to a Corpus of Business Letters in Greek. Discourse and Society, 8, 479-500.
• Kim, Y.J., Biber, D. (1994). A Corpus-Based Analysis of Register Variation in Korean. (D. Biber ve E. Finegan, Ed.). Sociolinguistic Perspectives on Register, Oxford: Oxford University Press, 157-161.
• Kornfilt, J. (1997). Turkish, London: Routledge.
• Leckie-Terry, H. (1993). The Specification of a Text: Register, Genre and Language Teaching. (M. Ghadessy, Ed.). Register Analysis: Theory and Practice, London: Taylor and Francis, 26-42.
• Lemke, J. L. (1995). Textual Politics: Discourse and Social Dynamics. London: Taylor and Francis.
• Lewis, G. L. (1967). Turkish Grammar. Oxford: Oxford University Press.
• Ochs, E. (1979). Planned and Unplanned Discourse. (T. Givón, Ed.). Syntax and Semantics 12, London: Academic Press, 51-80.
• Oktar, L., Yağcıoğlu, S. (1996). Türkçe Metin Türleri: Bir Sınıflandırma Çalışması. IX. Dilbilim Kurultayı Bildirileri, 205-220.
• Özyıldırım, I. (1999a). Türk Yasa Dili (Turkish Legislative Language). Journal of Faculty of Letters, 16 (1), Hacettepe University, 89-114.
• Özyıldırım, I. (1999b). Türk Ceza Kanunu: Yasal Söz eylemlerin Çözümlenmesi (Turkish Criminal Code: An Analysis of the Speech Acts in Legislative Discourse). Journal of Faculty of Letters, 16 (2), Hacettepe University, 95-107.
• Özyıldırım, I. (2001). Yasa Metinlerinde Ad Öbekleri ve İşlevleri Üzerine (NP Structures and Their Functions in Legislative Texts). Journal of Faculty of Letters, 18 (1), Hacettepe University, 73-81.
• Özyıldırım, I. (2002). Yasa Dilinin Söylem Özellikleri( The Discoursal Features of the Legislative Language). Dilbilim ve Uygulamaları Dergisi, 3-4, 119-137.
• Özyıldırım, I. (2009). Reklam Diline Dilbilimsel Bir Bakış. (Ş. Yavuz, Ed.). Reklamın Toplumsal Yansımaları ve Yeni Reklam Biçimleri, Ankara: Ütopya Yayınları, 61-73.
• Quirk, R., Greenbaum, S., Leech, G., Startvik, J. (1985). A Comprehensive Grammar of the English Language. London: Longman.
• Reppen, R. (1994). Variation in Elementary Student Language: A Multidimensional Perspective, Unpublished Ph.D. Dissertation, Northern Arizona University.
• Reppen, R. (1995). A Multi-dimensional Comparison of Spoken and Written Registers Produced by and for Students. (W. Brita, S. K. Tanskanen, ve R. Hiltunen, Ed.). Organizations in Discourse (Proceedings from the Turku Conference), University of Turku, Turku, Finland, 477-86.
• Sansa Tura, S. (1986). DIr in Modern Turkish. Proceedings of the 2nd International Conference on Turkish Linguistics, 145-158.
• Yarar, E. (2002). The Official Language of Turkish: A Formal and Functional Approach, Unpublished Ph.D. Dissertation, Hacettepe University.