The Socio-economic Status of Karakecili in Ankara Sanjak (1620-1720)

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 19, 151 - 175, 01.12.2013

Ahmet Köç

Öz

Some part of the nomads (yürüks), who started to disperse toward the different regions of Anatolia since the 16th century, settled in Ankara area. In order to understand how the nomads settled in Ankara, lived their lifes, and what their obligations were the Karakecili Mukataa needs to be examined. Thus, the condition of the mukataa is mentioned with changing social facts in this work. It has been tried to explain reflection of the social facts that belonging to 1620-1720 over demographical structure and economical system. Therefore the main axis of the work is the Karakecili nomads rayahs and their mukataa in the light of the kadı records of Ankara and the tahrirs.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Ankara, Karakecili, economy, mukataa.

ANKARA SANCAĞI’NDA KARAKEÇİLİLERİN SOSYO-EKONOMİK VAZİYETİ (1620-1720)

Öz

XVI. yüzyıldan itibaren Anadolu’nun farklı noktalarına dağılmaya başlayan Yörüklerin bir kısmı, Ankara sahasını kendilerine yurt edinmişlerdir. Ankara’ya yerleşen Yörüklerin bölgede hayatlarını nasıl sürdürdükleri Karakeçili Mukataası’nı ilgilendirdiğinden, mukataanın durumu burada değişen sosyal koşullar çerçevesinde ele alınacaktır. Çalışmada 1620-1720 yılları arasında ortaya çıkan sosyal olayların demografik yapı ve iktisadi sistem üzerindeki yansımalarına bakılacaktır. Dolayısıyla araştırmanın ana eksenini, Ankara Şer’iye Sicilleri ve tahrir defterlerinden hareketle Karakeçili Yörük reayası ve onların mukataaları oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Ankara, Karakeçili, iktisat, mukataa.

Kaynakça

• Ankara Şer’iyye Sicilleri(AŞS). 147700- 16/702- 18/704- 19/705- 28/714- 37/723- 38/729- 51/737-55/741- 55/741- 56/742- 59/745- 62/748- 66/752- 67/753- 70/756- 71/757- 72/758- 76/762- 78/764- 79/765- 81/767- 84/770-87/773- 90/776- 93/779- 94/780-95/781-96/782- 98/784
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. BOA. MAD.-9-
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. BOA. Tahrir Defteri–117-
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. BOA. MAD–438-
• Açıkel, A. ve Susam, T. (2003). Artukabad Kazası’nın Yerleşim ve Nüfus Yapısı 1455-1600. Tarih İncelemeleri Dergisi, XVIII(1),1-23.
• Afyoncu, E. (2000). Ulu Yörük (1485–1574). Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri içinde (ss. 1-7). Tarsus.
• Akdağ, M. (1999). Türkiye’nin İktisadî ve İctimaî Tarihi I. Ankara: Barış Yayınları.
• Aksoy, E. (2004). Günümüz Kırıkkale Karakeçili Yörüklerinin Aşiret Yapısı. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. I, 37-52.
• Arıkan, M. (1958). H.867 Tarihli Ankara Tahrir Defteri (Açıklamalarla Metin Tesbiti). Yayımlanmamış Doktora Tezi, AÜDTCF, Ankara.
• Bulduk, Ü.(1997). İdari ve Sosyal Açıdan Karakeçili Aşiretleri ve Yerleşmeleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXX, 37-52.
• Erdoğan, E. (1995). Ankara Yörükleri (1463, 1523/30, 1571 Tahrirlerine Göre). Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), XVIII, 119-135.
• Ergenç, Ö. (1995). XVI. yüzyılda Ankara ve Konya. Ankara: Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları.
• Faroqhi, S. (1988). Agricultural Crisis and the Art of Flute-Playing: The Wordly Affairs of the Mevlevi Dervishes (1595-1652). Turcica, XX, 43-69.
• Genç, M. (2006). Mukataa. DİA. XXXI,129-132.
• Gündüz, T. (2010). Anadolu’da Türkmen Aşiretleri. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Güneş, A. (1999). Bilecik ve Çevresinde 16. Yüzyılda Sosyal ve Ekonomik Durum. OTAM, X, 89-118.
• Halaçoğlu, Y. (1998). XVIII. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi. Ankara.
• Halaçoğlu, Y. (2003). Anadolu’da Türk Aşiretleri ve Karakeçililer. Oğuz Geleneği Çerçevesinde Tarihten Günümüze Karakeçililer. (İ. Özçelik, Ed.). Kırıkkale.
• İnalcık, H. (1993). The Yürüks: Their Origins, Expansion and Economic Role. The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire Essays on Economy and Society. Bloomington.
• Karaman, D. (2004). XVIII. yüzyılın İkinci Yarısında Ankara Sancağı’ndaki Malikâne- Mukataalara Dair Bazı Bilgiler. Bilig, XXIX, 139-176.
• Koç. Y. (2000). Bozok Türkmenleri. Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri, 195-209.
• Koç, Y. (2004). XVI. yüzyılın İlk Yarısında Kığı Sancağı’nda İskân ve Toplumsal Yapı. SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, XVI, 129-156.
• Koç, Y. (2005, Güz). Osmanlıda Toplumsal Dinamizmden Celali İsyanlarına Giden Yol ya da İki Belgeye Tek Yorum. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 231-245.
• Orbay, K. (2001). The Financial Administration of an Imperial Waqf in an Age of Crisis: A Case of Bayezid II’s Waqf in Amasya (1594- 1657). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara.
• Orbay, K. (2007). Economic Development of the Imperial Waqfs; A Study in the Institutional and Local Economic History in the Transformation Period. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Viyana Üniversitesi.
• Orhonlu, C. (1987). Osmanlı İmparatorluğu’nda Aşiretlerin İskânı. İstanbul.
• Öz, M. (1999). Bozok Sancağı’nda İskân ve Nüfus (1539- 1642). XII. Türk Tarih Kongresi Bildiri Kitabı III içinde (ss. 787- 794), Ankara.
• Öz, M. (2004). Osmanlı Siyasi Tarihi. Selçuklular’dan Bugüne Tarih El Kitabı içinde (ss. 99-140). (A. N. Turan, Ed.). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Özçelik, İ. (2004). Oğuz Geleneği Çerçevesinde Tarihten Günümüze Karakeçililer. Kırıkkale.
• Özel, O. (1993). Changes in Settlement Patterns, Population and Societyin Rural Anatolia: A Case Study of Amasya (1576-1642). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Manchester Üniversitesi, Department of Middle Eastern Studies.
• Özel, O. (2011). The Reign of Violence: the Celalis (c.1550-1700). The Ottoman World in (pp. 184-202). (C. Woodhead, Ed.). London-New York: Routledge.
• Özvar, E. (2003). Osmanlı Maliyesinde Malikâne Uygulaması. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Saydam, A. (2000). XIX. yüzyılın İlk Yarısında Aşiretlerin İskânına Dair Gözlemler. Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri içinde (ss. 217-230).
• Soyudoğan, M. (2011). Devlet ve Eşkıya İlişkileri Bağlamında Ayntab ve Çevresinde Aşiret Eşkıyalığı. Kebikeç, XXI.
• Sümer, F. (1950). Anadolu’da Yaşayan Bazı Üçoklu Oğuz Boylarına Mensup Teşekküller. İktisad Fakültesi Mecmuası, IX, 437-507.
• Sümer, F. (1952). XVI. Asırda Anadolu, Suriye ve Irak’ta Yaşayan Türk Aşiretlerine Umumî Bir Bakış. İktisad Fakültesi Mecmuası, XI,518-522.
• Sümer, F. (1953, Mart). Bozoklu Oğuz Boylarına Dâir. DTCFD, XI(1), 65-103.
• Sümer, F. (1993). Karakeçili. Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXIV, 178-179.
• Şahin, İ. (2006). XVI. Asırda Halep Türkmenleri. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Şakul, K. (2012, Temmuz). Bir Çalıştayın Ardından 17. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu: Kriz ve Dönüşüm. Toplumsal Tarih, 223, 22-37.
• Tabakoğlu, A. (1985). Osmanlı Mâliyesi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tabakoğlu, A. (2010). Türkiye İktisat Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.