Ölüm Olgusu Üzerine Sosyolojik Tartışmalar

Yıl 2008, Sayı: 8, 29 - 54, 01.06.2008

Esra Burcu , Emel Akalın

Öz

Ölüm, yaşamsal fonksiyonların yitimidir/ sona ermesidir. Ölüm bir değişimdir, yaşamın sonu olarak anlaşılır ve tanımlanır. Ölüm hemen her bilim dalında ele alındığı gibi sosyolojinin de sorunsal bir alanı olmuştur. Çalışmada, sosyolojik bakış açısında ölümün nasıl ele alındığı temel sorusundan hareket edilmiştir. Ölümü, biyolojik tanımın ötesinde sosyal olarak tanımlama çabası içinde bulunan sosyolojik yaklaşımların, hangi odaklar üzerinden ölüme ilişkin kuramlarını geliştirdikleri açımlanmak istenmiştir. Bu bağlamda, çalışmada ölümün sosyal anlamı hem üç temel sosyolojik yaklaşımdaki (yapısal işlevselci, çatışmacı ve sembolik etkileşimci yaklaşımlar) hem de çağdaş bir yaklaşım olarak kabul edilen “ölümün inkârı tezindeki” ölüme ilişkin tartışma noktalarıyla sistematik olarak ele alınmıştır. Çalışmanın bu şekilde ele alınışının temel hedefi, uzun bir süredir batıda irdelenen ancak ülkemizde sosyoloji alanında daha az sıklıkla rastlanılan ölümün sosyal tanımı ve tartışılma noktalarını içeren çalışmalar açısından literatüre katkı sağlamaktır. Bir diğer bağlantılı hedef de, ölüm olgusunun sosyal boyutuna, gerek kuramsal gerekse uygulamalı araştırmalara odak oluşturabilmeleri bağlamında dikkat çekebilmektir.

Anahtar Kelimeler

Ölüm, ölüm sosyolojisi, yapısal işlevselci yaklaşım, çatışmacı yaklaşım, sembolik etkileşimci yaklaşım, ölümün inkârı tezi

Kaynakça

• AIKEN, Lewis R., (1991). Dying, Death, And Bereavement, Massachussets; Pepperdine University.
• AKALIN, Ayşe Emel, (2006). Ölümün Ve Ölmenin Sosyolojisi Üzerine Kuramsal Bir Çalışma, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış).
• ARIES, Philippe, (1991). Batılının Ölüm Karşısındaki Tavırları, Ankara, Gece Yayınları.
• BAUDRİLLARD, Jean, (2002). Simgesel Değiş Tokuş ve Ölüm, İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• BLAUNER, Robert, (1996). “Self-Segregation Should Be Accepted” Race Relations, Greenhaven Press, 216–223.
• BAUMAN, Zygmunt, (2000). Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• BOGDAN, R. ve Taylor S., (1975). Introduction to Qualitative Research: A Phenomenological Approach to the Social Sciences, New York, John Wiley &. Sons,
• BOWKER, Westerdale, J. (1991). The Meanings of Death, Cambridge; Cambridge Press.
• BURNELL, G. ve A. Burnell, (1989). Clinical Management of Bereavement, New York, Human Sciences Press.
• CHARMAZ, Kathy, (1980). The Social Reality Of Death: Death In Contemporary America, New York, Random House.
• DERSHİMER, R.A., (1990). Counseling the Bereaved, New York, Pergammon Press.
• DURKHEIM, Emile, (1915). The Elementary Forms of the Religious Life, London, George Allen & Unwin.
• ERGİNER, Gürbüz, (2004). Bir Halk Bilimcinin Gözünden Ölüm, Cogito, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• FILMER, Paul ve diğerleri (1973), New Directions in Sociological Theory, Cambridge Mass, MIT Press.
• GIDDENS, Anthony, (1991). Modernity and Self-Identity, Cambridge, Polity Press.
• GORER, Geoffrey, (1965). Death, Grief and Mourning in Contemporary Britain, London, The Cresset Press.
• GOVE, Walter R., (1973). “Sex, Marital Status, and Mortality”, The American Journal of Sociology,79, (1), 45–67.
• GÖKA, Erol, (1998). “Ölümden Öteye Köy Var mı?”, Virgül, (7), 50–53.
• GÜRBİLEK, Nurdan, (1997). “Yabancının Ölümü”, Virgül, Ekim 1997.
• HERTZ, Robert, (1960). “A Contribution to the Study of Collective Representation of Death”, Death and the Right Hand, Glencoe, IL: Free Press.
• ILLICH, Ivan, (1975). Medical Nemesis: The Exploration of Health, London, Chalder and Boyars.
• ILLICH, Ivan, (2004). Ölüme Karşı Ölüm, Cogito, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• JONES, Constance, (2004). Huzur İçinde Yatsın: Ölüme Dair Her Şey, İstanbul, Dharma Yayınları.
• KASTENBAUM, R., ve Aisenberg, (1976). R. The Psychology Of Death, New York, Springer.
• KEARL, Michael C., (1989). Endings: A Sociology of Death and Dying, Oxford, Oxford University Press.
• KEMPLE, Thomas, (1997). “SRB Insight: The Unrepresentable”, The Semiotic Review of Books, 8 (3).
• KOBRIN, F.E. ve G.E. Hendershot, (1977). "Do Family Ties Reduce Mortality? Evidence From the United States, 1966-1968." Journal of Marriage and the Family, 39: 737-44.
• LIFTON, Robert J., (1968). Death in Life: Survivors of Hiroshima, New York, NY: Random House.
• LOETHER, Herman J., (1967). Problems of Aging, Sociological and Social Psychological Perspectives, Belmont, California, Dickenson Publishing Company, Inc.
• MARSHALL, Victor M., (1998). Death and Dying, The Canadian Encyclopedia.
• MC NEIL, John S., (1997). Bereavement and Loss, Encyclopedia of Social Work/With Supplement, R. L. Edwards ve J. G. Hopps (Editors) 19th Edition (3 Vol Set).
• ONUR, Bekir, (1995). Gelişim Psikolojisi: Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm, Ankara, İmge Kitabevi.
• ÖRNEK, Sedat Veyis, (1977). Türk Halk Bilimi, Ankara, İş Bankası Kültür Yayınları.
• PARSONS, Talcott; Fox, Renee C. ve Lidz, Victor M., (1972). The “Gift of Life” and its Reciprocation, Death in American Society, Arien Mack (Editor), New York, Schocken Books.
• PSATHAS, George, (1973). Introduction. in: Psathas, George (in): Phenomenological Sociology, New York, 1–21.
• SEALE, Clive, (1998). Constructing Death, The Sociology of Dying and Bereavement, Cambridge, Cambridge University Press.
• SIDEL, Moydra, (1996). “Death, Dying and Beravement”, Ageing in Society an Introduction to Social Gerontology, J. Bond, P. Coleman, S. Peace (Editors), London, Sage Pub.
• SIMMEL, George, (1950). The Metropolis and Mental Life (adapted by D. Weinstein from Kurt Wolff), The Sociology of George Simmel, New York, Free Press.
• STROEBE, W. ve Stroebe, M., (1987). Bereavement and Health, New York, Cambridge University Press.
• TUFAN, İsmail, (2002). Antik Çağdan Günümüze Yaşlılık, İstanbul, Aykırı Yayıncılık.
• TURNER, Victor, (1974). Dramas, Fields and Metaphors: Symbolic Action in Human Society, Ithaca, NY, Cornell University Press.
• VERNON, Glenn M., (1970). Sociology of Death, New York, University of Utah, The Ronald Press Company.
• WALTER, Tony, (1998). Classics Revisited: A Sociology of Grief Mortality 3, (1).
• WEBER, Max, (2000). Sosyoloji Yazıları, İstanbul, İletişim Yayıncılık.
• WENDELL, Susan, (1989). “Toward a Feminist Theory of Disability”, Hypati, 4, (2).
• WILLMOTH, Hugh, (2000). “Death: So What? Sociology and Sequestration”, Sociology Review, 48, (4), 649–665.
• YÜKSEL, Mezher, (1999). Modernlik ve Ölüm: Modern Ölüm Stratejileri Üzerine Bir Deneme, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış).