OSMANLI GAYRİMÜSLİM ÇALIŞMALARI ÇERÇEVESİNDE İSTANBUL KÜRKÇÜLERİ

Yıl 2017, Sayı: 27, 115 - 137, 31.01.2018

Elif Bayraktar Tellan

https://doi.org/10.20427/turkiyat.336207

Cited By: 4

Öz

Son zamanlarda yapılan ve erken modern dönem
Osmanlı toplumunda gayrimüslimlerin idari, ekonomik, sosyal ve entelektüel
alanlardaki varlığına taze bir bakış açısıyla yaklaşan çalışmalar, Müslüman ve
gayrimüslim Osmanlıların bu alanlardaki çok boyutlu ilişkilerinin yalnızca
çatışma ve karşıtlıktan ibaret olmadığını göstermeye başlamıştır. Gayrimüslim
Osmanlı esnaf ve tüccarlarını ele alırken ikili karşıtlıklar kuran yaklaşımları
bir yana bırakarak, onların çok boyutlu ilişki ağlarına, toplum içindeki fonksiyonlarına
ve toplum-merkezi idare arasındaki aracı pozisyonlarına odaklanmak, daha
verimli sonuçlar elde etmemize yardımcı olacaktır. Bu çalışmanın amacı da erken
modern dönem Ortodoks İstanbul kürkçülerini, Osmanlı toplumundaki ilişki
ağlarına ve nüfuzlarına odaklanarak, Ortodoks Osmanlı çalışmaları açısından
değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Kürk, kürkçü, esnaf, tüccar, lonca, Osmanlı, Ortodoks, gayrimüslim

An Examination of Istanbul Furriers within the Context of Studies on Ottoman Non-Muslims

Öz

Recent studies on Ottoman non-Muslims in the early modern period have started to illustrate the multi-dimensional character of the relations between Muslims and non-Muslims. Focusing on their presence in the administrative, economic, social and intellectual areas of the Ottoman society through a fresh point of view, it became apparent that the relationship was beyond mere conflicts and binary contrapositions. Indeed, leaving behind the binary classifications in approaching the Ottoman guildsmen and merchants, and focusing instead on their multi-dimensional networks and their intermediary position between the society and the central administration yields more fruitful conclusions. The purpose of this study is to examine the Orthodox furriers of Ottoman Istanbul in the early modern period in terms of Ottoman Orthodox studies by focusing on their networks and influence.

Anahtar Kelimeler

Fur, furrier, craftsman, merchant, guild, Ottoman, Orthodox, non-Muslim.

Kaynakça

• Akarlı, E.D. (2004). Gedik: A Bundle of Rights and Obligations for Istanbul Artisans and Traders, 1750-1840. Law, Anthropology and the Constitution of the Social, Making Persons and Things, (A. Pottage ve M. Mundy Ed.) içinde (ss. 166-200). Cambridge.
• Aktepe, M. (1958). Patrona İsyanı (1730). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Altınay, A.R. (1931). Hicri On Birinci Asırda İstanbul Hayatı (1000-1100). İstanbul: Devlet Matbaası.
• Altınay, A.R. (1935). On Altıncı Asırda İstanbul Hayatı (1553-1591). İstanbul: Devlet Basımevi.
• Altınay, A.R. (1988). Hicrî On ikinci Asırda İstanbul Hayatı (1100-1200). İstanbul: Enderun.
• Angelomati-Tsougkaraki, E. (2010), Ἡ συντεχνία τῶν γουναράδων τῆς Κωνσταντινούπολης. Μνήμη Πηνελόπης Στάθη: Μελέτες ιστορίας και φιλολογίας (K. Lappas, A. Anastasopoulou, I. Kolovos, Ed.) içinde (ss. 423-441). Herakleion: Girit Üniversitesi Yayınları.
• Bayraktar Tellan, E. (2011) The Patriarch and the Sultan: The Struggle for Authority and the Quest for Order in the Eighteenth-Century Ottoman Empire. Basılmamış Doktora Tezi. Bilkent Üniversitesi.
• Bayraktar Tellan, E. (2016) Sürgün Patrik, Kayıp Keşiş ve İstanbul'da Bir Ayaklanma: On sekizinci yüzyılda İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi. Ayşegül Keskin Çolak’a Armağan: Tarih ve Edebiyat Yazıları (H. Çolak, Z.K. Çeçen, N.I. Demirakın Ed.) içinde (ss. 99-112). Ankara: Kebikeç.
• Byzantios, S.D. (1851). Η Κωνσταντινούπολις, Cilt I. Atina: Andreas Koromilas.
• Cantemir, D. (1734). N. Tindal (Çev.). The History of the Growth and the Decay of the Othman Empire, Part I. Londra.
• Carras, I. (2010). Εμπόριο, Πολιτική και Αδελφότητα: Ρωμιοί στη Ρωσία 1700-1774. Basılmamış Doktora Tezi, Atina Üniversitesi, Atina.
• Carras, I. (2012). Community For Commerce: An Introduction to the Nezhin Greek Brotherhood Focusing on its Establishment as a Formal Institution in the Years between 1692 and 1710. Merchant Colonies in the Early Modern Period, (V.N. Zakharov, G. Harlaftis, O. Katsiardi-Hering, Ed.) içinde (ss. 141-156), Pickering&Chatto.
• Çolak, H. (2015). The Orthodox Church in the Early Modern Middle East: Relations between the Ottoman Central Administration and the Patriarchates of Antioch, Jerusalem and Alexandria. Ankara: TTK.
• Dankoff, R. (2011). Furs: Luxury or Necessity? The Evidence from Evliya Çelebi’s Seyahatname. Yücel Dağlı Anısına. “Geldi Yücel, gitti Yücel, bir nefes gibi…”, (E. Balta, Y. Dedes, E.N. İşli, M.S. Koz, Haz.) içinde (ss. 152-176). İstanbul: Turkuaz.
• Dankoff, R., S.A. Kahraman, Y. Dağlı (Haz.) (2006). Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Topkapı Sarayı Bağdat 304 yazmasının transkripsiyonu-dizini, I. Cilt, İstanbul: Yapı ve Kredi Bankası.
• Davidova, E. (2013). Balkan Transitions to Modernity and Nation-States Through the Eyes of Three Generations of Merchants (1780s–1890s), Leiden: Brill.
• Eyice, S. (2002). Kürkçü Hanı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 26, s. 670.
• Faroqhi, S. (1995a). The Fieldglass and the Magnifying Lens: Ottoman Studies of Crafts and Craftsmen. Making a Living in the Ottoman Lands 1480 to 1820 içinde (ss. 71-91), İstanbul: The Isis Press.
• Faroqhi, S. (1995b). Ottoman Guilds in the Late Eighteenth Century: The Bursa Case. Making a Living in the Ottoman Lands 1480 to 1820 içinde (ss. 93-112), İstanbul: The Isis Press.
• Faroqhi, S. (2004a). The Ottoman Empire and the World Around It. London, New York: I.B. Tauris.
• Faroqhi, S. (2004b), Introduction, or why and how one might want to study Ottoman clothes. Ottoman Costumes: From Textile to Identity, (S. Faroqhi ve C.K. Neumann, Ed.) içinde (ss.15-48). İstanbul: Eren.
• Faroqhi, S. (2005a). Understanding Ottoman Guilds. Crafts and Craftsmen of the Middle East. Fashioning the Individual in the Muslim Mediterranean, (S. Faroqhi and R. Degulhem, Ed.) içinde (ss. 3-40). London. New York: I.B. Tauris.
• Faroqhi, S. (2005b). Ottoman Craftsmen: Problematic and Sources with Special Emphasis on the Eighteenth Century. Fashioning the Individual in the Muslim Mediterranean, (S. Faroqhi and R. Degulhem, Ed.) içinde (ss. 84-118). London. New York: I.B. Tauris.
• Galland, A. (1998a), C. Scheffer (Haz.). N.S. Örik (Çev.). İstanbul’a Ait Günlük Hatıralar (1672-1673), I. Cilt. Ankara: TTK.
• Galland, A. (1998b). C.Scheffer (Haz.). N.S. Örik (Çev.). İstanbul’a Ait Günlük Hatıralar (1672-1673), II. Cilt. Ankara: TTK.
• Gedeon, M. I. (1883). Χρονικά της Πατριαρχικής Ακαδημίας: Ιστορικαί ειδήσεις περί της Μεγάλης του Γένους Σχολής 1454-1830. İstanbul.
• Gedeon, M.I. (1996). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως. Atina (1899 baskısının yeniden basımı).
• Gritsοpoulοs, T.A. (1959). Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλος Ε΄ ο Καράκαλλος, EEBS 29, 367-389.
• Gritsοpoulοs, T.A. (2004). Πατριαρχική μεγάλη του γένους Σχολή. Atina.
• Hasluck, F.W. (1911). The First English Traveller's Account of Athos. The Annual of the British School at Athens, 17, 103-131.
• Iorga, N. (2000). Byzantium After Byzantium. Iaşi, Oxford, Portland: The Center for Romanian Studies.
• Ipsilantis, A.K. (1972) (G. Afthonidos Haz.). Εκκλησιαστικών και πολιτικών των εις δώδεκα βιβλίον Η', Θ'και Ι' ήτοι τα Μετά την Αλωσιν (1453-1789). Atina: Noti Karavia (1870 baskısının yeniden basımı).
• İnalcık H. ve Quataert D. (Ed.) (1994). An Economic and Social History of the Ottoman Empire. Cambridge.
• İnalcık, H. (1967). Notes on N. Beldiceanu's Translation of the Kanunname, Fond Turc Ancien 39, Bibliotheque Nationale, Paris. Der Islam, 43/1–2, ss. 139-157.
• İnalcık, H. (1993). Greeks in Ottoman Economy and Finances, 1453-1500. Studies in Honor of Speros Vryonis, Jr. (J.S. Allen, C.P. loannides, J. S. Langdon, S. W. Reinert Ed.) içinde (ss. 307-319). New York: Aristide D. Caratzas.
• İnalcık, H. (2015). Devlet-i ‘Aliyye, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-III Köprülüler Devri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İpşirli, M. (Haz.) (2007). Târih-i Na‘îmâ, Cilt III. Ankara: TTK.
• Kal’a A. (1990). Gediklerin Doğuşu ve Gedikli Esnaf, Türk Dünyası Araştırmaları, 67, 181-187.
• Kal’a, A. (Ed.). (1997). İstanbul Ahkâm Defterleri, İstanbul Esnaf Tarihi 1. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Merkezi.
• Karaca, F. (1998). Hil’at, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 18, 25-27.
• Karaca, F. (2002). Kürk, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 26, 568-570.
• Kermeli, E. (2008). Central administration versus provincial arbitrary governance: Patmos and Mount Athos monasteries in the 16th century, Byzantine and Modern Greek Studies 32/2, 189-202.
• Kırlı, C. (2010). Devlet ve İstatistik: Esnaf Kefalet Defterleri Işığında III. Selim İktidarı. Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı Cedîd’e III. Selim ve Dönemi, (Seyfi Kenan, Ed.) içinde (ss. 183-212). İstanbul: ISAM.
• Kırlı, C. (2015). İstanbul’da Hemşehrilik Tabanlı Tabakalar/Yoğunlaşmalar. Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, Cilt IV, (C.Yılmaz, Ed.) içinde (ss. 72-79). İstanbul: ISAM.
• Kırlı, C. ve Başaran B. (2011). 18. Yüzyıl Sonlarında Osmanlı Esnafı. Osmanlı’dan Cumhuriyet'e Esnaf ve Ticaret, (Fatmagül Demirel, Ed.) içinde (ss. 7-20). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Kireev, N. G. (1977) On the History of Russian-Turkish Trade Relations via İstanbul in the middle of the 18th century. Istanbul à la jonction des cultures Balkaniques, Méditerranéennes, Slaves et Orientales, aux XVIe- XIXe siècles içinde (ss. 125-131). Bükreş.
• Koller, M. (2008). The Istanbul Fur Market in the Eighteenth Century. Living in the Ottoman Ecumenical Community: Essays in Honour of Suraiya Faroqhi, (M. Koller ve V. Costantini, Ed.) içinde (ss. 115-129). Leiden: Brill.
• Kuran, T. (Ed.). (2010). Mahkeme Kayıtları Işığında 17. Yüzyıl İstanbul'unda Sosyo-Ekonomik Yaşam, Cilt 1. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kütükoğlu, M. (1983). Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri. İstanbul: Enderun.
• Mansi, G.D. (Ed.), Sacrorum Conciliorum, Nova et Amplissima Collectio, C. 38, Paris: Welter.
• Marcus, A. (1989). The Middle East on the Eve of Modernity: Aleppo in the Eighteenth Century. New York: Columbia University Press.
• Matschke, K.P. (2002). Research Problems Concerning the Transition to Tourkokratia: The Byzantinist Standpoint. The Ottomans and the Balkans: A Discussion of Historiography (F. Adanır ve S. Faroqhi Ed.) içinde, (ss. 79-113). Leiden: Brill.
• Özkul, A.E. (2006). Kıbrıs’ın Sosyo-Ekonomik Tarihi 1726-1750. İstanbul: İletişim.
• Papadopoullos T.H. (1990). Studies and Documents Relating to the History of the Greek Church and People under Turkish Domination. Aldershot: Variorum.
• Paspatis, A. ve Yerasimos, M. (Haz.) (2014) Balıklı Rum Hastanesi Kayıtlarına göre İstanbul'un Ortodoks Esnafı, 1833-1860. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Pitarakis B. ve Merantzas C (2006). Parıldayan Hatıralar: Sevgi Gönül Koleksiyonlarından Son Dönem Osmanlı İstanbuluna ait Kilise Gümüşleri (S. Alper, Çev). İstanbul: Vehbi Koç Vakfı Sadberk Hanım Müzesi.
• Sahillioğlu, H. (1995). Esedi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 11, 368-369.
• Sahillioğlu, H. (2006). Hicrî 1167 (M. 1754) Kürk Fiyatı ve Kürkçü Nizamı. Prof.Dr. Mübahat Kütükoğlu’na Armağan, (Z.T. Ertuğ, Ed.) içinde (ss. 595-612). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Stamatiadis, E. (1865). Βιογραφίαι των Ελλήνων μεγάλων διερμηνέων του Οθωμανικού κράτους. Atina.
• Stavrides, T. (2001). The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelović (1453-1474). Leiden: Brill.
• Tekin, Z. (2002). Osmanlı Devleti’nde Kürk Ticareti. Türkler, Cilt X, (H.C. Güzel, K. Çiçek, Ed.) içinde, (ss. 754-763). Ankara.
• Tezcan, H. (2004). Furs and Skins Owned by the Sultans. Ottoman Costumes: From Textile to Identity, (S. Faroqhi ve C.K. Neumann, Ed.) içinde (ss. 63-79), İstanbul: Eren.
• Uzunçarşılı, İ.H. (2007). Osmanlı Tarihi, IV. Cilt, 1. Kısım. Ankara: TTK.
• Vaporis, N.M. (Ed.). (1969). Some Aspects of the History of the Ecumenical Patriarchate of Constantinople in the Seventeenth and Eighteenth Centuries: A Study of the Ziskind MS No.22 of the Yale University Library, USA.
• Yıldırım O., Ağır S. (2015). Gedik: What’s in a Name? Bread from the Lion's Mouth: Artisans Struggling for a Livelihood in Ottoman Cities (S. Faroqhi, Ed.) içinde, (ss. 217-236). Berghahn Books.
• Yıldırım, O. (1999/2000). Osmanlı Esnafında Uyum ve Dönüşüm: 1650-1826. Toplum ve Bilim, 83, 146-177.
• Yıldırım, O. (2002). Ottoman Guilds as a Setting for Ethno-Religious Conflict: The Case of the Silk-thread Spinners' Guild in Istanbul, International Review of Social History, 47, ss. 407-419.
• Yıldırım, O. (2008). Ottoman Guilds in the Early Modern Era, IRSH 53, Supplement, ss. 73–93.
• Yılmaz, C. (Ed.) (2011b). İstanbul Kadı Sicilleri Eyüb Mahkemesi, (Havâss-ı Refîa) 61 numaralı Sicil (H. 1065-1066 / M. 1655). İstanbul: ISAM.
• Yılmaz, C. (Ed.). (2011a). İstanbul Kadı Sicilleri Bâb Mahkemesi 46 numaralı Sicil (H. 1096- 1097 / M. 1685 - 1686). İstanbul: ISAM.
• Yılmaz, H. (2016). İsyânın Gölgesindeki İstanbul: Yeni Arşiv Belgeleri Işığında 1730 Patrona İsyânı. Osmanlı İstanbulu IV, (F.M. Emecen, A. Akyıldız, E.S. Gürkan, Ed.) içinde (ss. 411-452). İstanbul: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Yayınları.
• Yi, E. (2004). Guild Dynamics in Seventeenth-Century Istanbul, Fluidity and Leverage. Leiden: Brill.
• Zygulski, Z. (1992). Ottoman Art in the Service of the Empire, New York University Press.