EVLERE ŞENLİK KAYNANAM NASIL KUDURDU? ROMANINDA KADIN VE TOPLUMSAL CİNSİYET ELEŞTİRİSİ

Yıl 2023, Sayı: 38, 229 - 244, 16.05.2023

Meliha Tatli

https://doi.org/10.20427/turkiyat.1142104

Öz

Hüseyin Rahmi Gürpınar, Türk edebiyatında roman ve hikâyeciliğin en üretken ve önemli yazarlarından birisidir. Çeşitli konuları eserlerine taşımakla birlikte toplumun psikolojik, toplumsal ve kültürel portresini geniş ölçüde yansıtmıştır. Yazarın romanlarının ve hikâyelerinin geneli, sosyolojik anlamda okumalar yapmaya müsait olduğu için bu çalışmada da “kadın” odaklı bir araştırma yapılmıştır. Kadının eğitimi, çalışma hayatı, sosyal hayattaki konumu, toplum içinde maruz kaldığı baskılar, aşk ve tutkuları her dönem için tartışmaya açık meselelerdir. Kadın vasıtasıyla toplum hayatının yozlaşmış meseleleri ile ahlak ve namus sorunlarını işleyen Gürpınar, bunu yaparken ataerkinin kadınların ezilmesi üzerine kurulu bir ideoloji olduğunu yansıtmadan geçemez. Toplumsal düzen içerisindeki cinsiyet rollerinin kadın ve erkek arasında ayrım yaratacak kadar ortaya çıkması, Hüseyin Rahmi’nin Evlere Şenlik Kaynanam Nasıl Kudurdu? romanında ayrıntılı bir biçimde incelenmiştir.
Bu çalışmada merkezde Makbule Hanım olmak üzere onun etrafındaki damat Osman Zihni ve oğul Ali Harun’un ataerki adına nasıl söz sahibi oldukları ve cinsiyetin sadece kadına ait bir sorun ve eksiklik olduğu üzerinde durularak bir toplumsal cinsiyet eleştirisine gidilmiştir. Kadının konumunu ataerkil anlayış çerçevesinde değerlendirmek, romanın eril bir dil olan Osman Zihni tarafından yazılmasıyla doğrudan açıklanabilir. Kadına yönelik genel-geçer yargılar ve kadının edilgen konuma itilmesi, romandaki olaylar ve kişiler aracılığıyla verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Rahmi Gürpınar, Evlere Şenlik Kaynanam Nasıl Kudurdu, Kadın, Toplumsal Cinsiyet Eleştirisi

Teşekkür

Makalemi olumlu ve olumsuz olmak üzere değerlendirecek tüm hocalarıma teşekkür ederim. iyi çalışmalar, kolaylıklar dilerim.

Women and Gender Criticism based on the Novel of Evlere Şenlik Kaynanam Nasıl Kudurdu?

Öz

One of the most prolific and significant novelists and storytellers in Turkish literature is Hüseyin Rahmi Gürpnar. Despite the fact that he incorporates a variety of themes into his works, he mostly reflects the psychological, social, and cultural landscape of the society. As novels and stories in general are appropriate for sociological readings, conducting “women-oriented" research in this study produced a significant amount of material on the topic. Every period generates discussion topics on women's education, professional lives, social roles, pressures they face from society, and their loves and hobbies. Gürpınar who dealt with the corrupt aspects of social life, morality, and honor problems cannot but consider that patriarchy is an ideology founded on the subjugation of women. The novel “Evlere Şenlik Kaynanam Nasl Kudurdu?” by Hüseyin Rahmi examines in depth how gender roles emerged in society in a way that distinguished men and women.
This paper made a contemporary criticism on gender based on how Makbule Hanım, the groom Osman Zihni, and her son Ali Harun surrounding her, have a say in the name of patriarchy, and that gender is not mere a problem and a weakness of women. The novel written in a masculine style by Osman Zihni, plainly explains how women are evaluated within the context of patriarchal thought. The events and characters in the story attempt to convey broad, true judgments about women and how they are forced into a submissive role.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Rahmi Gürpınar, Evlere Şenlik Kaynanam Nasıl kudurdu, women, gender criticism

Kaynakça

• Beauvoir, S. (1993). Kadın Genç Kızlık Çağı (B. Onaran, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi
• Berktay, F. (2018). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• Berktay, F. (2019). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın. Hristiyanlıkta ve İslamiyette Kadının Statüsüne Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. İstanbul: Metis Yayınları.
• Butler, J. (2019). Cinsiyet Belası. Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi (B. Ertür, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Duran, E. (2009). Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında Kadın (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. İstanbul.
• Göle, N. (1993). Modern Mahrem. Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gündüz, O. (2017). Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Gürpınar, H.R. (2012). Evlere Şenlik Kaynanam Nasıl Kudurdu?. İstanbul: Everest Yayınları.
• Kandiyoti, D. (2019). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar. Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Llyod, G. (2015). Erkek Akıl Batı Felsefesinde ‘Erkek’ ve ‘Kadın’ (M. Özcan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Moran, B. (2001). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Parla, J. (2017). Kadınlar Dile Düşünce Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet (S. Irzık ve J. Parla, Haz.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Rowbotham, S. (1998). Kadın Bilinci, Erkek Dünyası (Ş. Alpagut, Çev.). İstanbul: Payel Yayınları.
• Sancar, S. (2016). Erkeklik: İmkânsız İktidar Ailede Piyasada ve Sokakta Erkekler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Şenel, D. (2014). Namus Olgusu ve Kadın Üzerindeki Psikolojik Etkileri (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Yalçın, A. (2002). Siyasal ve Sosyal Değişimler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı (1926-1940). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yaşın Dökmen, Z. (2019). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açılımlar. İstanbul: Remzi Kitabevi.