Style and Sense in Yâd-ı Mazi in the Light of Fuzzy-semiotics

Yıl 2023, Sayı: 38/Özel Sayı, 143 - 172, 07.07.2023

Taner Turan

https://doi.org/10.20427/turkiyat.1246227

Öz

Yâd-ı Mazi highlights Ara Nesil’s poem on minor tenderness. The work’s expression and content follow Abdülhak Hâmid and Recaizâde Mahmud Ekrem. Style and sense can be generated using Yâd-ı Mazi procedures to prove this claim. Stylistics can be used to conceptualize expression first. However, stylists generally focused on the form of expression and left the sense behind by performing narration-level analyses. However, contemporary stylistics has used stylistics and semiotics data to analyze semio-stylistics and style and sense together. To determine and examine the semantic density on the text’s surface, stylistic and semantic possibilities can be taken into account, and fuzzy logic data can be added in semio-stylistics. Fuzzy logic, unlike classical logic, is built on the continuity between 0 and 1, and the literary text generates sense and style in parallel with this continuity. The text’s style and sense allow concepts to connect in many ways. Text analysis at different levels is needed for this intersection. Because style and sense are connected, stylistic and semantic choices are more similar. This problem can be analyzed using fuzzy logic in semio-stylistics. This study used text analysis levels to study Yâd-ı Mazi’s style and sense. Fuzzy logic data supported semio-stylistics.

Anahtar Kelimeler

Semio-stylistics, linguistics, fuzzy-semiotics, Menemenlizâde Mehmed Tahir.

BULANIK-GÖSTERGEBİLİM IŞIĞINDA YÂD-I MÂZİ’DE BİÇEM VE ANLAM

Öz

Yâd-ı Mâzi, küçük hassasiyetlerin öncelendiği Ara Nesil şiirinde dikkati çeker. Bunun nedeni eserin anlatım ve içerik düzleminde Abdülhak Hâmid ve Recaizâde Mahmud Ekrem çizgisini takip etmesidir. Bu savı kanıtlamak adına Yâd-ı Mâzi’den hareketle biçem ve anlamın nasıl oluşturulduğu belirli yöntemlerle incelenebilir. İlk olarak anlatımın biçimini kavramsallaştırmak için biçembilimin kavramları kullanılabilir. Ancak biçembilimciler çoğunlukla anlatımın biçimine odaklanmış ve anlatısallık düzeyinde incelemeler yaparak anlamı belirli yönlerden geri planda bırakmışlardır. Çağdaş biçembilim ise biçembilim ve göstergebilimin verilerinden yararlanarak gösterge-biçembilim kavramıyla biçem ve anlamı birlikte incelemeye çalışmıştır. Bu noktada metnin yüzeyindeki anlamsal yoğunluğu belirlemek ve incelemek için biçemsel ve anlamsal olanaklar dikkate alınabilir ve bulanık mantığın verileri gösterge-biçembilimin kavramsal alanına dâhil edilebilir. Çünkü klasik mantığın aksine bulanık mantık 0 ve 1 arasındaki sürekliliği esas alır ve yazınsal metin bu sürekliliğe koşut olarak anlamı ve biçemi oluşturur. Biçem ve anlamın metni oluşturması, kavramların birtakım yönlerden kesişmesini sağlar. Bu kesişim, metnin farklı düzeylerde çözümlenmesini gerektirir. Biçem ve anlamın kendi içerisinde bir oluşu ifade etmesi biçemsel ve anlamsal tercihlerin birbirlerine olan üyelik derecesini arttırır. Bu durum bulanık mantığın gösterge-biçembilimin kavramsal alanına dâhil edilmesiyle incelenebilir. Bu çalışmada gösterge-biçembilim, bulanık mantığın verileriyle desteklenmiş ve metin çözümleme düzeyleri oluşturularak Yâd-ı Mâzi’de biçem ve anlamın oluşumu araştırılmıştır.
Anahtar kelimeler: Gösterge-biçembilim, dilbilim, bulanık-göstergebilim, Menemenlizâde Mehmed Tahir.

Anahtar Kelimeler

Gösterge-biçembilim, dilbilim, bulanık-göstergebilim, Menemenlizâde Mehmed Tahir

Kaynakça

• Aktulum, K. (2014). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Barthes, R. (2014). Çağdaş Söylenler (T. Yücel, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Barthes, R. (2016). Göstergebilimsel Serüven (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Buchanan, I. (2010). A Dictionary of Critical Theory. Oxford University Press.
• Cüceloğlu, D. (2002). ‘Keşke’siz Bir Yaşam İçin İletişim Donanımları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Emniyet, A. (2021). Bulanık Normlu Halkalar (Basılmamış Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Greimas, A. ve Courtes, J. (1982). Semiotics and Language an Analytical Dictionary. Bloomington: Indiana University Press.
• Guiraud, P. (1999). Anlambilim (B. Vardar, Çev.). İstanbul: Multilingual.
• Hjelmslev, L. (1969). Prolegomena to a Theory of Language (F. J. Whitfield, Çev.). Madison: The University of Wisconsin Press.
• İmer, K., Kocaman, A. ve Özsoy, A. S. (2019). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Leech, G. (2013). Language in Literature Style and Foregrounding. Londra: Routhledge.
• Leech, G. ve Short, M. (2007). Style in Fiction a Linguistic Introduction to English Prose. Malaysia: Pearson.
• Lotman, Y. (2012). Düşünen Dünyaların İçinde İnsan-Metin-Semiyosfer-Tarih (S. Gürses, Çev.). Ankara: Bilgesu.
• Menemenlizade Tahir. (1887). Yâd-ı Mazi. İstanbul: Cemal Efendi Matbaası.
• Nowakowska, M. (1984). Formal Fuzzy Semiotics and Cognitive Processes. Semiotica, 237-243.
• Riffaterre, M. (1978). Semiotics of Poetry. Bloomington: Indiana University Press.
• Saussure, F. D. (1985). Genel Dilbilim Dersleri (B. Vardar, çev.). Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
• Tarhan, A. H. (2013). Bütün Şiirleri (İ. Enginün, Haz.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Timuçin, A. (2017). Estetik 1. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Turan, T. (2022a). Önceleme Bağlamında Abdülhak Hâmid’in Şiirleri. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 30(10), 224-251.
• Turan, T. (2022b). Abdülhak Hâmid’in Şiir Dilinin Biçemsel İşleyişi (Basılmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
• Zadeh, L. A. (1965). Fuzzy Sets. Information and Control, 8(3), 338-353.