DOĞAL GAZ JEOPOLİTİĞİ: DOĞU AKDENİZ

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 64, 131 - 160, 25.04.2023

Meyse Güngör

https://doi.org/10.59281/turkiz.1272734

Öz

Enerji kaynaklarının tarihsel gelişimi ve bu gelişimin dünya siyasetine etkilerine bakıldığında Sanayi Devrimi sonrası petrol önemli bir enerji ve ‘uluslararası güç’ kaynağıyken bugün gelinen noktada üretim ve kullanım açısından daha kolay ve verimli olan doğal gazın hem ekonomik hem de siyasi alanda lider olma yolunda devletler için önemli bir güç faktörü haline geldiği görülmektedir.
Bu çalışmada, enerji jeopolitiği ve güvenliği çerçevesinde son yılların gözde enerji kaynağı olan doğal gazın uluslararası alandaki öneminin yanı sıra gerek doğal gaz rezervi bakımından gerekse Avrasya ve Orta Doğu doğal gazının Avrupa’ya taşınması konusunda önemli bir konuma sahip olan Doğu Akdeniz’in bölge jeopolitiğine etkilerine yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

enerji, jeopolitik, doğal gaz, Doğu Akdeniz

GEOPOLİTİCS OF NATURAL GAS: EASTERN MEDİTERRANEAN

Öz

When we look at the historical development of energy resources and the effects of this development on world politics, after the Industrial Revolution, oil was an important energy and 'international power' source, but at the point reached today, natural gas, which is easier and more efficient in terms of production and use, is important for states to become leaders in both economic and political fields appears to be a power factor.
In this study, in addition to the importance of natural gas, which has been a favorite energy source in recent years, in the international arena within the framework of energy geopolitics and security the effects of the Eastern Mediterranean which has an important position both in terms of natural gas reserves and in transporting Eurasian and Middle Eastern natural gas to Europe, on the regional geopolitics are analyzed place is given.

Anahtar Kelimeler

energy, geopolitics, natural gas, Eastern Mediterranean

Kaynakça

• Adaçay, F. R. (2014). Türkiye İçin Enerji ve Kalkınmada Perspektifler. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 87-103.
• Akpınar, E., & Başıbüyük, A. (2011). Jeoekonomik Önemi Giderek Artan Bir Enerji Kaynağı: Doğal gaz . Turkish Studies, 119-136.
• Antreasyan, A. (2013). Gas Finds in the Eastern Mediterranean: Gaza, Israel, and Other Conflicts. Journal of Palestine Studies, 29-47.
• Balbay, A. (2015). Doğal Gaz Enerjisi ve Konut Isıtmada Kullanımının Deneysel Araştırılması Siirt İli Örneği. BEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 26-34.
• Bayraç, H. N. (2018). Uluslararası Doğal gaz Piyasasının Ekonomik Yapısı ve Uygulanan Politikalar . Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13-36.
• Berberakis, S. (2020, Ocak 2). Doğu Akdeniz - EastMed doğal gaz boru hattı anlaşması Atina'da imzalandı. BBC Türkçe Web sitesi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50973890 adresinden alındı.
• Bokor, L. (2013). The Energy Resources and Their Importance in the Local Environment. Geographical Locality Stadies, 14-29.
• Bowlus, J. V. (2020). Eastern Mediterranean gas: Testing the field. European Council on Foreign Relations Web sitesi: https://ecfr.eu/special/eastern_med/gas_fields adresinden alındı.
• BP. (2021). Statistical Review of World Energy 2020. BP. https://www.bp.com/content/dam/bp/businesssites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statisticalreview/bp-stats-review-2020-full-report.pdf adresinden alındı.
• Cahnman, W. J. (1943). Concepts of Geopolitics . American Sociological Review, 54-59.
• Chow, J., Kopp, R. J., & Portney, P. R. (2003, November 28). Energy Resources and Global Development. State of the Planet, s. 1528-1531.
• Clover, C. (1999). Dreams of the Eurasian Heartland . Foreign Affairs.
• CyprusMail. (2018, November 29). Officials visit ExxonMobil’s drillship. CyprusMail Web sitesi: https://cyprusmail.com/2018/11/29/officials-visit-exxonmobils-drillship/ adresinden alındı.
• Çomak, H., & Şeker, B. Ş. (2019). Doğu Akdeniz Enerji Jeopolitiği Çerçevesinde Devletlerarası Donanma Rekabeti ve Küresel Deniz Gücü Olma Yarışı . H. Çomak, & B. Ş. Şeker içinde, Akdeniz Jeopolitiği Cilt 2, (s. 1493-1502). Nobel Yayıncılık.
• Çukurçayır, M. A., & Sağır, H. (tarih yok). Enerji Sorunu, Çevre ve Alternatif Enerji Kaynakları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 256-278.
• Demirbaş, A. (2006). The Importance of Natural Gas as a World Fuel. Energy Sources (s. 413-420). içinde Taylor & Francis Group.
• Demiryol, T. (2020, Eylül 7). Doğal gaz ve Doğu Akdeniz’in jeopolitiği.
• Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği Web sitesi: https://tr.boell.org/tr/2020/09/07/dogal-gaz-ve-dogu-akdenizinjeopolitigi adresinden alındı.
• Ediger, V. Ş., Devlen, B., & Mcdonald, D. B. (2012). Levant’ta Büyük Oyun: Doğu Akdeniz’in Enerji Jeopolitiği . Uluslararası İlişkiler , 73-92.
• Energy Transition Institute. (2015, October). An Introduction to Natural Gas. Natural Gas Series.
• Geopolitics and Natural Gas . (2012). 25th World Gas Conference Gas: Sustaining Future Global Growth.
• Gounaris, K., & Georgios, D. (2014). Natural Gas as a Source of Energy. Institute of Research Engineers and Doctors.
• Gürsoy, U. (2004). Enerjide Toplumsal Maliyet ve Temiz ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları. Ankara: Türk Tabibleri Birliği Yayınları.
• Hagan, C. B. (1942). Geopolitics . The Journal of Politics, 478-490.
• İnat, K., & Duran, B. (2020). Türkiye'nin Doğu Akdeniz Politikasının Temel Parametreleri . K. İnat, M. Ataman, & B. Duran içinde, Doğu Akdeniz ve Türkiye'nin Hakları (s. 9-33). İstanbul: SETA Kitapları.
• Kalehsar, O. S. (2019). The Geopolitics of Natural Gas Resources in East Mediterranean. Daily Sabah Web sitesi: https://www.dailysabah.com/op-ed/2019/09/09/the-geopolitics-ofnatural-gas-resources-in-east-mediterranean adresinden alındı.
• Karagöl, E. T., & Kavaz, İ. (2017). Dünyada ve Türkiye'de Yenilenebilir Enerji . SETA Analiz.
• Kedikli, U., & Çalağan, Ö. (2017). Enerji Alanında Bir Rekabet Sahası Olarak Doğu Akdeniz'in Önemi . Sosyal Bilimler Metinleri, 120-138.
• Keser, U., & Akgün, S. (2015). Stratejik Güvenlik Bağlamında Doğu Akdeniz ve Kıbrıs Adasının Stratejik Pozisyonu Üzerine Bir Değerlendirme . U. Keser, & S. Akgün içinde, Casus Belli; Kıbrıs (s. 1-14). Lefkoşa: KıbrısAkdeniz Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, Lefkoşa 2015, s. 7.
• Liang, F.-Y., Ryvak, M., Sayeed, S., & Zhao, N. (2012). The Role of Natural Gas as a Primary Fuel in the Near Future, Including Comparisons of Acquisition, Transmission and Waste Handling Costs of as with Competitive Alternatives. Chemistry Central Journal.
• Mevlütoğlu, M. A. (2014). Doğu Akdeniz’in Yeni Enerji Jeopolitiğinde Bölge Ülkeleri Deniz Güçlerinin Yeri ve Etkisi. İstanbul: BİLGESAM.
• Michaletos, I. (2007). Eastern Mediterranean Oil Politics . World Press Web sitesi: https://www.worldpress.org/Europe/2828.cfm adresinden alındı.
• Miloevic, Z., & Markovic, S. (2012). The Changing Geopolitics of Energy. Journal of the Geographical Institute, 125-134.
• Moore, C. W., Zielinska, B., Petron, G., & Jackson, R. B. (2014). Air Impacts of Increased Natural Gas Acquisition, Processing, and Use: A Critical Review. Environmental Science and Technology, 8349-8359.
• Natali, D. (2012). The East Mediterranean Basin: A New Energy Corridor? . Event Report by Institute for National Strategic Studies. NS Energy . (tarih yok). Eastern Mediterranean Pipeline Project .
• NS Energy Web sitesi: https://www.nsenergybusiness.com/projects/eastern-mediterraneanpipeline-project/ adresinden alındı.
• Olgun, M. E. (2016). Kıbrısta Son Söz Söylenmedi Paneli . N. Basa. içinde Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
• Organization of the Petroleum Ezporting Countries (OPEC). (2020). Libya facts and figures,. Organization of the Petroleum Ezporting Countries (OPEC) Web sitesi: https://www.opec.org/opec_web/en/about_us/166.htm adresinden alındı.
• Özekin, M. K. (2020). ''Doğu Akdeniz’de Değişen Enerji Jeopolitiği ve Türkiye . Güvenlik Stratejileri Dergisi, 1-51.
• Öztürk, İ. (2014). Energy Dependency and Security The Role of Efciency and Renewable Energy Sources . International Growth Center.
• Pamir, N. (2018). Doğu Akdeniz, Kıbrıs ve Doğal Gaz . Anka Enstitüsü Web sitesi : http://www.ankaenstitusu.com/dogu-akdeniz-kibris-ve-dogalgaz/ adresinden alındı.
• Rogner, H. H. (2000). Energy Resources: World Energy Assessment: Energy and The Challenge of Sustainability. USA: United Nations Development Programme.
• Ruble, I. (2017). European Union Energy Supply Security: The Benefits of Natural Gas Imports from the Eastern Mediterranean. Energy Policy, 341-353.
• Saka, B. (2003). Doğal gaz ve LPG'nin Kullanım Alanları, Dünyadaki ve Türkiye'deki Rezerv, Üretim ve Tüketim Miktarı ve Taşıtlarda Kullanımı. İstanbul Teknik Ünversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Sevim, C. (2012). Küresel Enerji Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği . Journal of Yasar University, 4378-4391.
• Shaltami, O. R., Massaro, L., Zabata, S., Fares, F. F., Eltekali, I. A., Elmgariaf, A. H., . . . Bustany, I. (11, August 2020). Eastern Mediterranean Gas: A Review.
• Stratejik Düşünce Enstitüsü. (2019). Doğu Akdeniz’de Yükselen Gerilim: Siyasi, Askeri ve Ekonomik Açıdan Yapılması Gerekenler. Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü.
• Şeker, B. Ş. (2014). Akdeniz'e Yayılan Askeri Güç ve Enerji Paradoksu. H. Çomak, & M. Ö. Ultan içinde, Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi Bildiriler Kitabı (s. 44-60).
• Taliotis, C., Boncourt, M. d., & Keramidas, K. (2015). East-Mediterranean Gas potential: Opportunities and Barriers . The INSIGHT_E project by the European Commission: Hot Energy Topic.
• (tarih yok). The Geopolitics of Natural Gas . Report of Scenarios Workshop of Harward University's Belfer Center and Rice University's Baker Institute Energy Forum.
• The Need Project. (2018). Secondary Energy Infobook. The Need Project Web sitesi: https://www.need.org/Files/curriculum/infobook/NGasS.pdf adresinden alındı.
• Tugwell, P. (2020). Leaders From Israel, Cyprus, Greece Sign EastMed Gas Pipe Deal. https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-01-02/leaders-from-israel-to-greece-set-to-sign-eastmed-gas-pipe-deal adresinden alındı.
• Tziarras, Z. (2019). The New Geopolitics of the Eastern Mediterranean. The New Geopolitics of the Eastern Mediterranean Trilateral Partnerships and Regional Security (s. 5-11). içinde Oslo: Peace Research Institute.
• U.S. Energy Information Administration. (2013). Overview of Oil and Natural Gas in the Eastern Mediterranean Region.
• U.S. Energy Information Administration. (tarih yok). Country Analysis Brief: Libya. U.S. Energy Information Administration Web sitesi: https://www.eia.gov/international/content/analysis/countries_long/ Libya/libya.pdf adresinden alındı.
• USGS. (2010). Assessment of Undiscovered Oil and Gas Resources of the Levant Basin Province, Eastern Mediterranean, Fact Sheet 2010-3014,. USGS.
• Verma, S. K. (2007). Energy Geopolitics and Iran-Pakistan-India Gas Pipeline . Energy Policy, 3280-3301.
• World Meter. (2020). Libya Natural Gas. World Meter Web sitesi: https://www.worldometers.info/gas/libya-naturalgas/#:~:text=Libya%20holds%2053%20trillion%20cubic,338.2%20times%20its%20annual%20consumption adresinden alındı.
• World Meters. (2017). Egypt Natural Gas. World Meters Web sitesi: https://www.worldometers.info/gas/egypt-naturalgas/#:~:text=Gas%20Reserves%20in%20Egypt&text=Egypt%20holds%2077%20trillion%20cubic,37.9%20times%20its%20annual%20consumption. adresinden alındı.
• Yıldız, D. (2008). Tarihi Geçmişi, Stratejik Önemi ve Su Sorunu Açısından Akdeniz'in Doğuşu . İstanbul: Bizim Kitaplar Yayınevi.
• Yılmaz, M. (2012). Türkiye'nin Enerji Potonsiyeli ve Yenilenebilir Enerji Kayaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Açısından Önemi. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 33-54.