Güneydoğu Anadolu’da Arıcılık Faaliyetlerinin ve Bal Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 4, 1148 - 1158, 20.10.2020

Şahin Karahan Gonca Özmen Özbakır

https://doi.org/10.30910/turkjans.775427

Cited By: 12

Öz

Çalışmada, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde arıcılık aktivitelerinin ve öncelikle bal olmak üzere arıcılık ürünlerinin tüketim alışkanlıklarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerinde Arı Yetiştiricileri Birliğine kayıtlı arıcılar ile anket yapılmıştır. Ankete katılan arıcıların yaş ortalaması 45.7 yıldır ve ana gelir kaynağı arıcılık olanlar %66.2 oranındadır. Arıcıların %77.8’i gezginci arıcılık yapmaktadır. Bal verimi bakımından 16.8 kg/koloni ile en yüksek ortalama Şanlıurfa ilinde, 6.83 kg/koloni ile en düşük ortalama Şırnak ilinde elde edilmiştir (P<0.01). Ankete katılan arıcıların mesleki deneyim süreleri, yetiştiriciliğini yaptıkları arı ırkı ve eğitim durumları, koloni başına bal verimini etkilememektedir (P>0.05). Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak illerinde ankete katılan tüketicilerin %80.7’si erkek, yaş ortalaması 38.2 yıl, %36.1’i lisans ve üstü düzeyinde eğitim almıştır. Hanede gıda alışverişini evin babası yapmaktadır (%57.4). Tüketicilerin süzme bal tüketimi 6.7 kg/yıl ile petekli bal tüketiminden daha fazladır. Katılımcıların %54.2’si balı doğrudan arıcıdan almayı tercih etmektedir. Katılımcıların sadece %31.5’i diğer arıcılık ürünlerini tükettiğini bildirmiştir. Arıcılık ürünlerinden bal dışında en çok tüketilen ürün polendir. Tüketiciler balı; fiyatına (%47.8) ve markasına (%21.7) göre ve cam kavanozda (%28.9) satın alma eğilimindedir. Katılımcılar (%70.6), organik bal tüketmek için normal bala göre fiyat farkı verebileceklerini ifade etmişlerdir. Tüketicilerin %15.7’si televizyonda satılan ballardan satın aldığını bildirmiştir. Tüketicilerin %56.6’sı sahte balların bal tüketim alışkanlıklarını etkilemediğini ancak üreticilerin %85.9’u sahte ballar nedeniyle satışlarının etkilendiğini ifade etmişlerdir. Sonuç olarak; bal başta olmak üzere tüketilen arıcılık ürünlerinde gıda güvenililirliğin sağlanması için üretici ve tüketicilerin bilinçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi, hileli ürünlere karşı önlemlerin alınması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

bal arısı, arıcılık, anket, sahte bal, bal üretimi, bal tüketimi

Kaynakça

• Aktürk, D. ve Aydın, B. 2019. Structural characteristics of beekeeping enterprises and beekeeping activities in Çanakkale province. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 7(10): 1618-1628.
• Anonim, 2019a. http://www.tuik.gov.tr) Erişim tarihi: 16.07.2020
• Anonim, 2019b. https://biruni.tuik.gov.tr) Erişim tarihi: 16.07.2020.
• Arslan, E. 2016. Sivas ili arı yetiştiriciliğinin genel yapısı ve arıcılık faaliyetleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Bölüktepe, F. E. ve Yılmaz, S., 2006. Tüketicilerin bal satın alma davranış ve alışkanlıklarını etkileme sürecinde markanın önemini belirlemeye yönelik bir araştırma. Uludağ Arıcılık Dergisi, 6(4): 135-142
• Çakmak, İ., Aydın, L., Seven, S. ve Korkut, M. 2003. Beekeping survey in Southern Marmara Region of Turkey. Uludağ Arıcılık Dergisi, 3(1): 31-36.
• Çevrimli M.B. ve Sakarya E. 2018. Arıcılık işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları: Ege Bölgesi örneği. Eurasian J Vet Sci, 34(2): 83-91.
• Demen H, Karacaoğlu M, Uçak Koç A, 2015. Diyarbakır ili arıcılığın yapısı ve sorunları. Tralleis Elektronik Dergisi, 4, 8-17.
• Dülgeroğlu, İ. 2019. Bal kalitesi ve bal satın alma ilişkisi. Uludağ Arıcılık Dergisi, 19(2): 136-142.
• Erkan, C. ve Aşkın, Y. 2001. Van ili Bahçesaray ilçesinde arıcılığın yapısı ve arıcılık faaliyetleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 11(1): 19-28.
• Gürer, B ve Akyol, E. 2018. Tüketicilerin bal tüketiminde gıda güvenilirliği bilincinin incelenmesi: Niğde ili örneği. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(10): 1303-1310.
• İnci, H., Karakaya, E., Şengül, Y. A. 2017. Organik ürün tüketimini etkileyen faktörler (Diyarbakır ili örneği). KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(2): 137-147.
• Karakaya, E., Kızıloğlu, S. 2015. Bingöl İli Bal Üretimi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2): 25-31.
• Kekeçoğlu, M. ve Göç Rasgele, P. 2013. Düzce ili yığılca ilçesindeki arıcılık faaliyetleri üzerine bir çalışma. Uludağ Arıcılık Dergisi, 13(1): 23-32.
• Kösoglu, M., Topal, E., Takma, Ç., Özkırım, A., Özsoy, N. ve Karaca, Ü. 2019. Perspective of Izmir province beekeepers on bee diseases and pests, Ege Universitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 56(2):187-193.
• Kutlu, M. A. 2019. Uludere ilçesi arıcılık işletmelerinin genel yapısı ve arıcılık faaliyetleri üzerine bir çalışma. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 6(3): 511–517.
• Marangoz, M. ve Tayçu Dolu, Z. 2019. Tüketicilerin arı ürünlerine ilişkin bilgi ve güven düzeyleri ile satın alma davranışlarının araştırılması. Uludağ Arıcılık Dergisi, 19(2): 110-125.
• Newbold, Paul; Carlson, William L; Thome, Betty M. 2012. Statistics for Business and Economics. Eighth Edition, Londra: Pearson Education.
• Niyaz, Ö. ve C., Demirbaş, N. 2017. Arı ürünleri tüketicilerinin genel özellikleri ve tüketim tercihleri: Çanakkale ili örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23: 255-262.
• Özbilgin, N., Alataş, İ., Balkan, C., Öztürk, A İ. ve Karaca, Ü. 1999. Ege bölgesi arıcılık faaliyetlerinin teknik ve ekonomik başlıca karakteristiklerinin belirlenmesi. Anadolu 9(1): 149-171.
• Özmen Özbakır, G., Doğan, Z., Öztokmak, A. 2016. Adıyaman ili arıcılık faaliyetlerinin incelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2): 119-126.
• Sayılı M. 2013. Tokat ilinde tüketicilerin arı ürünleri tüketim durumları ve alışkanlıkları. Uludağ Arıcılık Dergisi, 13: 16-22
• Sezgin, A. ve Kara, M. 2011. Arıcılıkta verim artışı üzerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesine yönelik bir araştırma: TRA2 Bölgesi örneği. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(4): 31-38.
• Sıralı, R. ve Doğaroğlu, M. 2005. Trakya Bölgesi arı hastalıkları ve zararlıları üzerine anket sonuçları. Uludağ Arıcılık Dergisi, 5: 71-78.
• Soylu, M. ve Silici, S. 2018. Üniversite öğrencilerinin bal tüketim tercihleri. Journal of Human Sciences, 15(1): 386-398.
• Söğüt, B, Şeviş, H. E., Karakaya, E. ve İnci, H. 2019. Arıcılık işletmelerinde mevcut durum, temel sorunlar ve çözüm önerileri üzerine bir araştırma (Bingöl ili örneği). Uludağ Arıcılık Dergisi, 19(1): 50-60.
• Söğüt, B, Şeviş, H. E., Karakaya, E., İnci, H. Yılmaz H.Ş. 2019. Bingöl İlinde Arıcılık Faaliyetinin Mevcut Yapısı Üzerine Bir Araştırma. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 6(2): 168–177.
• Şahinler, N. ve Gül, A. 2005. Hatay yöresinde bulunan arıcılık işletmelerinde arı hastalıklarının araştırılması. Uludağ Arıcılık Dergisi, 5: 27-31.
• Topal, E., Adanacıoğlu, H., Karaman, S., Kösoğlu, M. ve Bayar, F. 2020. Arıcılık işletmelerinin bilgi transfer kaynakları: İzmir ili örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(1): 150-161.
• Tuik. 2020. Bölgesel İstatistikler-Nüfus ve Göç-Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi. https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/tabloYilSutunGetir.do durum=acKapa&menuNo=122&altMenuGoster=1 (Erişim tarihi 19.07.2020).
• Tunca R. İ. ve Çimrin T., 2012. Kırşehir ilinde bal arısı yetiştiricilik aktiviteleri üzerine anket çalışması. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2): 99-108.
• Tunca, R. İ., Taşkın, A. ve Karadavut, U. 2015. Türkiye'de arı ürünlerinin bazı illerdeki tüketim alışkanlıklarının ve farkındalık düzeylerinin belirlenmesi, Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3(7): 556-561.
• Yılmaz, İ. ve Çelik, H. 2019. Iğdır ili bal arısı (Apis mellifera L.) yetiştiricilerinin koloni yönetimi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi. 5(2): 372-382.