Öz
Nerede ve ne zaman meydana geleceği belli olmayan ve insan faaliyetleri sonucu, etkisi günden güne artan kuraklık, tarımsal üretimde her yıl büyük miktarlarda kayba neden olmaktadır. İklim değişikliği nedeniyle, kapsadığı alan ve etkilediği insan sayısı artan kuraklığa karşı politika geliştirilmesi, hem ekonomik hem de ekolojik anlamda büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada da çiftçilerin kuraklığa yönelik tutumlarının belirlenmesi ve Faktör Analizi ile bu tutumların temelinde yatan faktör boyutlarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Ayrıca, Faktör analizi sonuçları kullanılarak üreticilerin belirli segmentlere ayrılması ve bu segmentlere göre politika geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma, gelecekte iklim değişikliği ve kuraklıktan en çok etkilenmesi öngörülen havzalardan biri olan Ceyhan Havzası’nda gerçekleştirilmiştir. Havzada en çok kuraklık eğilimi gösteren Afşin, Elbistan ve Ekinözü ilçelerinde 162 çiftçi ile anket çalışması yapılmıştır. Elde edilen verilere Faktör Analizi uygulanmış ve Eylem, Endişe, Çevre Koruma, Umutsuzluk ve Teknoloji şeklinde isimlendirilen boyutlar elde edilmiştir. Faktör analizinden beş farklı boyut elde edildikten sonra çiftçiler üç ayrı segmente ayrılmış ve “karamsarlar” adlı segmentte bulunanlar, kuraklıkla ilgili politikalarda odaklanılması gereken çiftçiler olarak belirlenmiştir. Bu segmentteki çiftçilere, kuraklığın çözümü için teknolojik yöntemlerin önemi, çevre koruma konusunda alabilecekleri önlemler ve çevreyi koruyan uygulamaların kuraklık konusunda ne kadar önem arz ettiği ve kuraklığın çözümü için ilk önce bireylerin davranışlarının değişmesi gerektiği konusunda bilgilendirici çalışmalar yapılması gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Faktör analizi Kuraklık Kümeleme analizi Üretici segmentleri Tarım
Kaynakça
- Akyüz Y., 2019, İklim Değişikliğine Uyum Politikalarına Yönelik Çiftçi Algı ve Davranışlarının Analizi: Küçük Menderes Havzası Örneği, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, 125s (yayımlanmamış).
- Ashraf, M. ve Routray, J.K. 2013. Perception and understanding of drought and coping strategies of farming households in north-west Balochistan. International Journal of Disaster Risk Reduction, 5: 49-60.
- Bynen, E.J. 2012. Cluster analysis: Survey and evaluation of techniques (Vol. 1). Tilburg Üniversitesi Yayınları, Hollanda, 112 s.
- Candemir, S., Kızılaslan, N., Kızılaslan, H., Uysal, O. ve Aydoğan, M. 2017, Kahramanmaraş ilinde dane mısır ve pamuk üretiminde girdi gereksinimi ve karlılıkları açısından karşılaştırmalı analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 4 (1): 1-8.
- Cattell, R.B. 1965. Factor analysis: An introduction to essentials. Biometrics, 21 (1): 190-215.
- Erdal, G., Erdal, H. ve Gürkan, M. 2013. Türkiye’de Uygulanan Tarımsal Desteklerin Üretici Açısından Değerlendirilmesi (Kahramanmaraş ili örneği). Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3 (2): 92-98.
- FAO, 2015. “Afetlerin Tarım ve Gıda Güvenliğine Etkisi Raporu”, http://www.fao.org/3/a-i5128e.pdf (Erişim tarihi: 22 Temmuz 2019)
- FAO, 2017. “Afetlerin Tarım ve Gıda Güvenliğine Etkisi Raporu,” http://www.fao.org/3/I8656EN/i8656en.pdf (Erişim tarihi: 22 Temmuz 2019)
- Kahramanmaraş İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, 2017. Kahramanmaraş İli Tarımsal İşletme Verileri.
- Kapluhan, E. 2013. Türkiye’de Kuraklık ve Kuraklığın Tarıma Etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, (27): 487-510.
- Kim, H., Park, J., Yoo, J. ve Kim, T.W. 2015. Assessment of drought hazard, vulnerability, and risk: A case study for administrative districts in South Korea, Journal of Hydro-environment Research, 9 (1): 28-35.
- Miran, B. 2002. Temel İstatistik, E.Ü. Matbaası, İzmir. 288s.
- Narasimhan, B. ve Srinivasan, R. 2005. Development and evaluation of Soil Moisture Deficit Index (SMDI) and Evapotranspiration Deficit Index (ETDI) for agricultural drought monitoring. Agricultural and Forest Meteorology, 133 (1-4): 69-88.
- Nezhadahmadi, A., Prodhan, Z.H. and Faruq, G. 2013. Drought tolerance in wheat. The Scientific World Journal, 2013: 1-12.
- T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, 2013. Türkiye Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı (2013-2017), Ankara 2013. 59s.
- T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, 2018b. Faaliyet Raporu, Ankara, 416s.
- TÜİK, 2016a. “Tarımsal İşletme ve Yapı Araştırması 2016. Arazi Kullanımına Göre Sulanan ve Sulanmayan Arazi Dağılımı”. www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 16 Ekim 2019)
- TÜİK, 2016b. “Tarımsal İşletme ve Yapı Araştırması 2016”, İşletme büyüklüğüne göre işletme başına düşen tarım arazisi parça sayısı ve tarım arazisi ortalama parça büyüklüğü. www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 16 Ekim 2019)
- TÜİK, 2018a. “İstatistiklerle Aile 2018”, www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 16 Ekim 2019)
- Wilhite, D.A. 2000. Drought As a Natural Hazard: Concepts and Definitions. Drought Mitigation Center Faculty Publications, London: Routledge, 69p.
- Yong, A.G. ve Pearce, S. 2013. A beginner’s guide to factor analysis: Focusing on exploratory factor analysis, Tutorials in Quantitative Methods For Psychology, 9 (2): 79-94.
Öz
Drought, where and when it will occur is uncertain and whose impact is increasing day by day as a result of human activities, causes large amounts of loss in agriculture every year. The determination of the measures to be taken against drought, of which the area covered due to climate change and the number of people affected are increasing, is of a great importance both economically and ecologically. In this study, it was aimed to determine the attitudes of farmers towards drought and to reveal the factor dimensions underlying these attitudes with Factor Analysis. In addition, using the Factor analysis results, it is aimed to separate the producers into certain segments and develop policies according to these segments. The study was carried out in the Ceyhan Basin, one of the basins that are expected to be affected the most by climate change and drought in the future. A survey with 162 farmers was conducted in Afşin, Elbistan and Ekinözü districts, which show the most drought tendency in the basin. Factor Analysis was applied to the data and dimensions named as Action, Concern, Environmental Protection, Despair and Technology were obtained. After obtaining five different dimensions from the factor analysis, the farmers were divided into three separate segments and those in the segment called “pessimists” were identified as the farmers who should be focused on drought related policies. Informative studies should be made to the farmers in this segment about the importance of technological methods for solving drought, the importance of the measures they can take for environmental protection and the importance of practices that protect the environment, and that individuals' behaviors must first change in order to solve drought.
Kaynakça
- Akyüz Y., 2019, İklim Değişikliğine Uyum Politikalarına Yönelik Çiftçi Algı ve Davranışlarının Analizi: Küçük Menderes Havzası Örneği, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, 125s (yayımlanmamış).
- Ashraf, M. ve Routray, J.K. 2013. Perception and understanding of drought and coping strategies of farming households in north-west Balochistan. International Journal of Disaster Risk Reduction, 5: 49-60.
- Bynen, E.J. 2012. Cluster analysis: Survey and evaluation of techniques (Vol. 1). Tilburg Üniversitesi Yayınları, Hollanda, 112 s.
- Candemir, S., Kızılaslan, N., Kızılaslan, H., Uysal, O. ve Aydoğan, M. 2017, Kahramanmaraş ilinde dane mısır ve pamuk üretiminde girdi gereksinimi ve karlılıkları açısından karşılaştırmalı analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 4 (1): 1-8.
- Cattell, R.B. 1965. Factor analysis: An introduction to essentials. Biometrics, 21 (1): 190-215.
- Erdal, G., Erdal, H. ve Gürkan, M. 2013. Türkiye’de Uygulanan Tarımsal Desteklerin Üretici Açısından Değerlendirilmesi (Kahramanmaraş ili örneği). Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3 (2): 92-98.
- FAO, 2015. “Afetlerin Tarım ve Gıda Güvenliğine Etkisi Raporu”, http://www.fao.org/3/a-i5128e.pdf (Erişim tarihi: 22 Temmuz 2019)
- FAO, 2017. “Afetlerin Tarım ve Gıda Güvenliğine Etkisi Raporu,” http://www.fao.org/3/I8656EN/i8656en.pdf (Erişim tarihi: 22 Temmuz 2019)
- Kahramanmaraş İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, 2017. Kahramanmaraş İli Tarımsal İşletme Verileri.
- Kapluhan, E. 2013. Türkiye’de Kuraklık ve Kuraklığın Tarıma Etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, (27): 487-510.
- Kim, H., Park, J., Yoo, J. ve Kim, T.W. 2015. Assessment of drought hazard, vulnerability, and risk: A case study for administrative districts in South Korea, Journal of Hydro-environment Research, 9 (1): 28-35.
- Miran, B. 2002. Temel İstatistik, E.Ü. Matbaası, İzmir. 288s.
- Narasimhan, B. ve Srinivasan, R. 2005. Development and evaluation of Soil Moisture Deficit Index (SMDI) and Evapotranspiration Deficit Index (ETDI) for agricultural drought monitoring. Agricultural and Forest Meteorology, 133 (1-4): 69-88.
- Nezhadahmadi, A., Prodhan, Z.H. and Faruq, G. 2013. Drought tolerance in wheat. The Scientific World Journal, 2013: 1-12.
- T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, 2013. Türkiye Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı (2013-2017), Ankara 2013. 59s.
- T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, 2018b. Faaliyet Raporu, Ankara, 416s.
- TÜİK, 2016a. “Tarımsal İşletme ve Yapı Araştırması 2016. Arazi Kullanımına Göre Sulanan ve Sulanmayan Arazi Dağılımı”. www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 16 Ekim 2019)
- TÜİK, 2016b. “Tarımsal İşletme ve Yapı Araştırması 2016”, İşletme büyüklüğüne göre işletme başına düşen tarım arazisi parça sayısı ve tarım arazisi ortalama parça büyüklüğü. www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 16 Ekim 2019)
- TÜİK, 2018a. “İstatistiklerle Aile 2018”, www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 16 Ekim 2019)
- Wilhite, D.A. 2000. Drought As a Natural Hazard: Concepts and Definitions. Drought Mitigation Center Faculty Publications, London: Routledge, 69p.
- Yong, A.G. ve Pearce, S. 2013. A beginner’s guide to factor analysis: Focusing on exploratory factor analysis, Tutorials in Quantitative Methods For Psychology, 9 (2): 79-94.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Ocak 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 6 Temmuz 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 8 Sayı: 1 |
