Tarım İşletmelerinde Tarımsal Kredi Kullanım Durumunun Analizi

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 396 - 410, 23.04.2021

Arif Semerci

https://doi.org/10.30910/turkjans.860909

Öz

Günümüzde tarım sektörünün işletme dışı sermaye talebi hızla artış göstermektedir. Bu durum özellikle; tarım sektöründe yer alan işletmelerin küçük ölçekli ve çok parçalı yapıya sahip olmaları, tasarruf düzeylerinin düşük olması yanında sermaye devir oranındaki düşüklüklerden kaynaklanmaktadır. Dünyanın önemli tarımsal üretim potansiyeline sahip olan ülkelerinden biri olan Türkiye’de tarım sektörüne sermaye ihtiyacının karşılanması amacıyla “0 ya da düşük faizli kredi” uygulaması yapılmaktadır. Bu amaca yönelik olarak Türkiye’de 2010-2020 yılları arasında T.C. Ziraat Bankası kanalıyla 4,5 milyon üreticiye toplam 258 milyar TL kredi sağlamıştır. Yapılan çalışmada; Türkiye’de yağlık ayçiçeği üretiminde 571, süt sığırcılığında 141, pamuk üretimde 136, kanola üretimde 83 ve çeltik üretiminde 74 adet tarım işletmesinden elde edilen veriler kullanılarak tarım işletmelerinin tarımsal kredi kullanım durumları incelenmiştir. Araştırma; Türkiye’de pamuk üreticilerinin %60, çeltik üreticilerin %51, süt sığırcılığı işletmelerinin %41, kanola üreticilerinin %27 ve yağlık ayçiçeği üreticilerinin de bu faaliyet dalları için %16 oranında tarımsal kredi kullandıklarını ortaya koymuştur. Ürün gruplarına göre tarımsal kredi kullanılan üretim alanlarının toplamdaki payı; pamukta %60, çeltikte %59, kanolada %48, yağlık ayçiçeğinde %25 olup, süt sığırcılığı işletmelerinde toplam borç içinde banka kaynaklı tarımsal kredilerin oranı ise %60 düzeyindedir. Araştırmada incelenen işletmelerden tarımsal kredi kullananların ilk tercihinin T.C. Ziraat Bankası olduğu tespit edilmiştir. Zira Türkiye’de resmi olarak üreticilerin tarımsal kredi ihtiyacının karşılanmasında görevlendirilen devlet kurumu T.C. Ziraat Bankası’dır. Araştırma kapsamında yapılan istatistiki analizler işletme büyüklüklerinin arttıkça tarımsal krediye duyulan ihtiyacın da artış gösterdiğini ortaya koymuştur. Araştırma sonuçları; Türkiye’de tarımsal üretimin sürdürülebilir koşullarda devam edebilmesi için “0 faizli ya da uygun faizli tarımsal kredi” uygulamasının orta ve uzun vadede de mutlaka devam etmesi gerektiğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Tarımsal Kredi, Kredi Kullanımı, Süt Sığırcılığı, Bitkisel Üretim, Türkiye

Kaynakça

• Altürk, D. 2007. Polatlı İlçesi Tarım işletmelerinde Münavebede Yer Alan Başlıca Ürünlerde işletme Sermayesi Talebi ve Kredi Kullanımının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Ün. Fen Bil. Enst. Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı. Ankara. ss. 94.
• Andriushchenko, K., Ishchenko, M., Sahaidak, M., Tepliuk, M. and Domina, O. 2019. Prerequisites for the creation of financial and credit infrastructure of support for agricultural enterprises in Ukraine. Banks and Bank Systems, 14(2): 63-75. (doi:10.21511/bbs.14(2).2019.06)
• Arıkan, M.S. ve Gökhan, E.E. 2019. Süt sığırcılığı işletmelerinde finansman kaynakları ve kredi kullanım durumlarının değerlendirilmesi: Elazığ ili örneği. Vet. Hekim. Der. 90 (1): 43-49.
• Bashir, M.K. and Mehmood, Y. 2010. Institutional credit and rice productivity: a case study of District Lahore, Pakistan. China Agricultural Economic Review. 2 (4): 412-419. DOI 10.1108/17561371011097722
• Berk, A. ve Armağan,S. 2019. Çiftçilerin Tarımsal Kredi Tercihleri Ve Sorunlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. 3thInternational Conference on Food and Agricultural Economics. 25-26th April 2019, Alanya, Turkey. s.87-94.
• Boldyreva, I., Tinyakova, V., Alpatova, Y. and Zhusipova, E. 2020. financing mechanism for operating and investment activities in agriculture of Russia. Advances in Economics, Business and Management Research (Proceedings of the International Conference on Economics, Management and Technologies 2020 (ICEMT 2020),139: 34-39. (doi.org/10.2991/aebmr.k.200509.007).
• Bozoglu, M. and Ceyhan, V. 2007. Measuring the technical efficiency and exploring the inefficiency determinants of vegetable farms in Samsun province, Turkey. Agricultural Systems, 94: 649 - 658.
• Chandio, A.A., Jiang, Y., Wei, F. and Guangshun, X. 2018. Effects of agricultural credit on wheat productivity of small farms in Sindh, Pakistan. Are short-term loans better?. Agricultural Finance Review 78 (5): 592-610. DOI 10.1108/AFR-02-2017-0010
• Çetin, B. 2014.Tarımsal Finansman. Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. Yayın No:941, İktisat Ekonomi No:170,Geliştirilmiş 2.Baskı.Ankara.
• Çiçek, A. ve Erkan, O. 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri. GOP Ün. Ziraat Fak. Yay. No:6,Tokat. Doll, J.P. and Orazem, F. 2005. Teorik ve Uygulamalı Üretim Ekonomisi. (Editör Şinasi Akdemir, Çeviren Tuna Alemdar).Seçkin Yayıncılık San. Ve Tic. A.Ş., Ekonomi Kitapları Dizisi:16, Ankara.
• Duval, A.T. 2003. “AgricultureFinance and Credit Infrastructure-Conditions, PoliciesandChannels”. Agric. Econ. - Czech, 49, 2003 (3): 106-112
• Elias, S., Ahmad, I.M. and Patil, B.L. 2015. The Determinants of Access to Agricultural Credit for Small and Marginal Farmers’ In Dharwad District, Karnataka, India. Research Journal of Agriculture and Forestry Sciences, 3(5): 1-5.
• Erdal, H. ve Erdal, G. 2019. Tokat Merkez İlçe Köylerinde Faaliyet Gösteren Tarımsal İşletmelerin Kredi Kullanım Durumlarının Belirlenmesi. 4th International Symposium on Innovative Approaches in Social, Human and Administrative Sciences. November 22-24, 2019, Samsun, Turkey. 4 (8), 75-79, 2019
• Green, S.B., Salkind, N.J. and Akey, T.M. 2000. Using SPSS For Windows, Analyzing and Understanding Data. Second Edition. Prentice Hall Inc., Upper Saddle River. New Jersey, USA. 430 p.
• Gujarati, D.N. 2009. Temel Ekonometri. Literatür Yayınları No:33,İstanbul. s.107.
• Hananu, B., Abdul-Hanan, A. and Zakaria, H. 2015. Factors influencing agricultural credit demand in Northern Ghana. African Journal of Agricultural Research, 10(7): 645 - 652.
• Ijioma, J.C. and Osondu, C.K. 2015. Agricultural Credit Sourcesand Determinants of Credit Acquisition by Farmers in Idemili LocalGovernment Area of Anambra State”. Journal of Agricultural S cience andT echnology B 5 (2015) 34-43 (doi: 10.17265/2161-6264/2015.01.004), David Publishing.
• İnan, İ.H. 2016. Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği. İdeal Kültür&Yayıncılık. İstanbul. 415 s.
• Jouault, A. and Featherstone, M.A. 2006. “DeterminingtheProbability of Default of AgriculturalLoans in a French Bank”, 2006 Annual Meeting, July 23-26, LongBeach, CA 21376, American Agricultural Economics Association.
• Kara, A. ve Kadıoğlu, S. 2004. Kuzey Doğu Anadolu Bölgesinde Çiftçilerin Kooperatifleşme Durumu, Tarımsal Kredi Kullanımı ve ilgili Problemler. Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi, 16-18 Eylül 2004. Tokat. S.460-465.
• Katchova, A.L. 2005. Factors affecting farm credit use. Agricultural Finance Review,65(2): 17–29.
• Koç, A.A., Yu, T.E., Kıymaz, T. and Sharma, B.P. 2019. Effects of government supports and credits on Turkish agriculture: A spatial panel analysis, Journal of Agribusiness in Developing and Emerging Economies, 9 (4): 391-401. (doi.org/10.1108/JADEE-11-2018-0164)
• Koyubenbe, N. 2005. İzmir ili ödemiş ilçesinde süt sığırcılığının geliştirilmesi olanakları üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim, 46(1), 8-13.
• Kuwornu, J.K.M., Ohene-Ntow, I.D. and Asuming-Brempong, S. 2012. Agricultural Credit Allocation and Constraint Analyses of Selected Maize Farmers in Ghana. British Journal Economics Management, Trade 2(4):353-374. DOI: 10.9734/BJEMT/2012/2270
• Kumar, A., Singh, D.K. and Kumar, P. 2007. Performance of Rural Credit and Factors Affecting the Choice of Credit Sources. Indian Journal of Agricultural Economics. 62(3): 297-313.
• Mamatzakis, E.C. and Staikouras, C. 2020. Testing for the effects of credit crunch on agriculture investment in the EU. Bull Econ Res. 72:434–450. (doi.org/10.1111/boer.12229)
• Mitra, S. and Prodhan, M.M.H. 2018. “Factors Determining Credit Access of Tomato Farmers in a Selected Area of Bangladesh”. National Journal of Multidisciplinary Research and Development, 3 (1 ): 406-410.
• Moss, C.B. and Suh, D.H. 2020. Effect of compliance cost on the supply of bank credit to agriculture: A differential approach. Amer. J. Agr. Econ. 102(2): 713–726; (doi:10.1111/ajae.12074).
• Murat, H. 2011. Ege ve Orta Anadolu Bölgesi damızlık sığır yetiştirici birliklerine bağlı süt sığırcılık işletmelerinin ekonomik analizi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• OECD, 2020. Boosting access to credit and ensuring financial inclusion for all in Costa Rica. Organisation for Economic Co-operation and Development. Economics Department Working Papers No: 1623. ECO/WKP(2020)31. JT03466158. Paris, France. (https://dx.doi.org/10.1787/86037778-en)
• Saqip, S.E., Kuwornu, J.K.M., Panezia, S. and Ali, U. 2017. Factors determining subsistence farmers’ access to agricultural credit in flood-prone areas of Pakistan. Kasetsart Journal of Social Sciences. https://doi.org/10.1016/j.kjss.2017.06.001
• Sebopetji, T.O. and Belete, A. 2009. An application of probit analysis to factors affecting small-scale farmers’ decision to take credit: a case study of the Greater Letaba Local Municipality in South Africa. African Journal of Agricultural Research., 4 (8): 718-723.
• Semerci, A., Parlakay, O. ve Çelik, A.D. 2014. Hatay İli Süt Sığırcılığının Ekonomik Analizi. MKÜ BAP Projesi (Proje No:2013-9162) Hatay.
• Semerci, A. ve Çelik, A.D. 2017. Hatay İli Tarım İşletmelerinde Pamuk Üretiminin Ekonomik Analizi". MKÜ BAP Projesi (Proje No:2017-16322) Hatay. 2017.
• Semerci, A. Çanakkale İlinde Kanola Üretiminin Ekonomik Analizi". 2019. ÇOMÜ BAP Projesi (Proje No: FHD-2018-2664) Çanakkale. 2019.
• Semerci, A. ve Everest, B. 2020. Çanakkale İlinde Çeltik Üretiminin Ekonomik Analizi". ÇOMÜ BAP Projesi (Proje No: FBA-2018-2605) Çanakkale. 2020.
• Şahin, İ., Semerci, A., Kaya, Y. ve Çıtak, N. 2010. Ayçiçeği Tarımında Verimlilik ve Destekleme Politikalarının Etkinliğinin Belirlenmesi. (Tarım ve Köyişleri Bakanlığı AR-GE Destekleri Projesi (Proje No: Tagem 08/AR-GE/6 ). 2010.
• Tatar, A.M. 2007. Ankara ve Aksaray damızlık sığır yetiştiricileri il birliklerine üye süt sığırcılığı işletmelerinin yapısı ve sorunları. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Terin, M., Güler, İ.O. ve Aksoy, A. 2014. Türkiye’de tarımsal üretim ile tarımsal kredi kullanımı arasındaki nedensellik ilişkisi. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech., 4(1): 67 - 72.
• Tetyana, S., Petro, Y., Larysa, K., Svitlana, L., and Bohdan, K. 2020. Financial support to the agrarian sector of Ukraine. Frontiers Journal of Accounting and Business Research, 2(1): 25-32.
• TRT, 2020. Bankalar tarım sektörüne kredi desteğini artırdı.TRT Haber.20 Eylül 2020.(erişim:https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/bankalar-tarim-sektorune-kredi-destegini-artirdi-517394.html, erişim tarihi:23.10.2020)
• Tosun, F. ve Güneş, E. 2017.Tarım İşletmelerinde Sübvansiyonlu Kredi Kullanımı: Ankara İli Örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi. 23 (2): 281-288.
• Vural, H. 2017. Tarımsal Finansman. Uludağ Ün. Ziraat Fak. Ders Notları No:113, Bursa.
• Yamane, T. Elementary Sampling Theory, Taro Yamane. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-. Hall, Inc., pp.405. 1967.
• Yan, S. 2020.Research of Financial Support for Agricultural Development. Journal of Business and Economic Development. 5 (1) 21-25. (doi: 10.11648/j.jbed.20200501.13)
• Yavuz, F. ve Dilek, Ş. 2019. Türkiye Tarımına Yeniden Bakış. SETA (Siyaset, Ekonomi Ve Toplum Araştırmaları Vakfı) Yayınları 131, İstanbul.