Erzincan ve Gümüşhane İlleri Kayısı Ağaçlarında Saptanan Zararlı ve Faydalı Türler ve Önemli Olan Zararlı Türlerin Doğada Bulunma Zamanı

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 642 - 654, 26.07.2021

İsmail Alaserhat , Özkan Bozbek

https://doi.org/10.30910/turkjans.832296

Öz

Erzincan ve Gümüşhane illerinde yetiştirilen kayısı bahçelerindeki zararlı, faydalı türler ile önemli olan bazı zararlı türlerin doğada bulunma zamanının saptanması maksadı ile 2011-2014 yıllarında çalışma gerçekleştirilmiştir. Örnekleme çalışmalarında göz ile inceleme yöntemi, darbe yöntemi, dal sayımı ve kültüre alma yöntemi, tuzak bant yöntemi, feromon tuzaklar kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, kayısı bahçelerinde 35 adet zararlı (33 böcek, 2 akar) ve 45 adet faydalı böcek türü saptanmıştır. Hyalopterus pruni (Geoffroy), Eurytoma schreineri Schreiner ve Anarsia lineatella Zeller’nın ekonomik yönden önemli zararlılar olduğu belirlenmiştir. Buna ilaveten Adalia fasciatopunctata revelieri (Mulsant), Coccinella semtempunctata (Linnaeus), Oenopia (Synharmonia) conglobata (Linnaeus), Psyllobora vigintiduopunctata (Linnaeus) (Coleoptera: Coccinellidae), Episyrphus balteatus De Geer ve Eupeodes corollae (Fabricius) (Diptera: Syrphidae) ve Chrysoperla carnea (Stephens) (Neuroptera: Chrysopidae)’nın doğada en fazla bulunan yararlı türler olduğu tespit edilmiştir. Doğada, zararlı türlerden olan Erik unlu yaprakbiti, H. pruni erginlerinin mayıs-ekim, Kayısı içkurdu, E. schreineri erginlerinin nisan-mayıs, Şeftali güvesi, A. lineatella erginlerinin mayıs-temmuz ayı içerisinde görüldüğü saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kayısı, Zararlı, Parazitoit, Predatör, Erzincan, Gümüşhane

Kaynakça

• Alaserhat, İ. and Güçlü, Ş. 2016. Survey of aphid species (Hemiptera: Aphididae) and their associated parasitoid and predator species on Rosa spp. in Turkey. Egyptian Journal of Biological Pest Control, 26 (4): 849-850.
• Alaserhat, İ. and Canbay, A. 2017. Aphididae species, their parasitoids, predators, and parasitism rates on pepper (Capsicum annuum L.). Entomological News, 127 (1): 36-50.
• Alaserhat, İ. ve Kaplan, M. 2017. Ovacık (Tunceli) ilçesindeki Akasyalarda (Robinia spp.) bulunan zararlı ve faydalı böcek türleri. Türkiye Entomoloji Bülteni, 7 (3): 21-28.
• Alaserhat, İ. 2019. Erzincan ili elma ağaçlarında bulunan zararlı ve faydalı böcek türleri ile bazı önemli zararlı türlerin doğada görülme zamanı. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 17, 1116-1124.
• Altındişli, F.Ö., Özsemerci, F., Koçlu, T., Altındişli, A. ve İşçi, B. 2009. Bağlarda zararlı maymuncuklar (Otiorhynchus spp. ve Megamecus spp., Col.: Curculionidae)’a karşı kimyasal mücadeleye alternatif mekanik mücadele. Türkiye VII. Bağcılık ve Teknoloji Sempozyumu, (05-08 Ekim 2001, Manisa), 298-300 s.
• Anonim. 2015. Kayısı Raporu. https://www.zmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=24994&tipi=38&sube=0 (Erişim tarihi: 17.08.2020).
• Anonim 2017. Kayısı Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Yayınları, 124 s, Ankara.
• Anonim 2019. Kayısı Bülteni. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Yayınları. Aralık sayısı. https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/Belgeler/M%C4%B0LL%C4%B0%20TARIM/KAYISI%20ARALIK%20B%C3%9CLTEN%C4%B0.pdf (Erişim tarihi: 17.08.2020).
• Anonymous 2018. FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations). http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (Erişim tarihi: 17.08.2020).
• Asma, B.M. 2011. Her Yönüyle Kayısı. Uyum Ajans, Ankara
• Ayaz, T. ve Bolu, H., 2012. Malatya ili kayısı bahçelerinde yeni bir zararlı Eurytoma schreineri Schreiner (Hymenoptera: Eurytomidae). Türkiye Entomoloji Bülteni, 2 (4): 271-275.
• Bora, T., Karaca, İ., 1970. Kültür Bitkilerinde Hastalığın ve Zararın Ölçülmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi yardımcı ders kitabı. No: 167, 3-43, İzmir.
• Bozbek, Ö. 2012. Erzincan İlinde Elma Ağaçlarında Görülen Coccoidea (Hemiptera) Türleri ile Bunların Parazitoit ve Predatörleri. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 60 s., Erzurum.
• Bozbek, Ö., Kütük, Y., Çakırbay, F. ve Canbay, A. 2017. Erzincan ve Iğdır İllerinde Kayısılarda Zarar Yapan Eurytoma (Hymenoptera: Eurytomidae) Türlerinin Parazitoidleri ve Yayılış Alanları ile Mücadeleye Esas Kritik Biyolojik Dönemlerinin Araştırılması. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Yayınları, No: TAGEM-BS-12/08-01/01-20, 30 s., Ankara.
• Canbay, A. ve Tozlu, G., 2013. Erzincan ilinde elma ağaçlarında zarar yapan Archips (Lepidoptera: Tortricidae) türlerinin tespiti, popülasyon değişimleri ile önemli tür Archips rosana (L., 1758)’nın biyolojisi. Türkiye Entomoloji Dergisi, 37 (3): 305-318.
• Ciampolini, M. and Trematerra, P. 1987. Rilievi biologici su Oxycarenus lavaterae (F.) (Rhyncota: Heteroptera: Lygaeidae). Boll. Zool. Agr. Bach. Milano, 2 (19): 187-197.
• Emmanouel, N. and Smiley, R.L., 1985. Two new species of the family Tarsonemidae (Acari: Prostigmata) from Greece. Entomologia Hellenica, 3: 21-27.
• Fatemi, H. 1986. Pear leaf blister mites and apricot gall mite in Esfahan and their chemical control. Entom. Phyt. Appl., 53: 29-37.
• Ferrero, F. 1987. Trois buprestes enemies de l’ abricotier en roussillon. Phytoma (1): 43.
• Giunchi, P. and Pollini, A. 1984. Fitofagi. In L’ Albicocco. R.E.D.A. Dir. E. Baldini and F. Scaramuzzi: 140-161.
• Gupta, V., Namgyal, D., Raghuvanshi, M.S. and LandolStanzin, 2015. Major pests of cold arid region of Leh and their integrated management. Proceedings of National symposium on Sustaining Agricultural Productivity in Arid Ecosystems: Challenges and Opportunities, (19-22 August 2015, Jodhpur, India), 104-107 p.
• Güçlü, Ş., Hayat, R., Özbek, H., Çalmaşur ve Ö., Pekel, S. 1998. Artvin, Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır illerinde meyve yetiştiriciliğinin entomolojik sorunları ve çözüm önerileri. Doğu Anadolu Tarım Kongresi Bildirileri, (14-18 Eylül 1998, Erzurum), 24-35 s.
• Hayat, R., Güçlü, Ş. ve Özbek, H. 2001. Erzurum ve Çevre İllerde Kayısılarda Bulunan Fitofag ve Avcı Arthropod Türleri. I. Sert Çekirdekli Meyveler Sempozyumu (25-28 Eylül 2001, Yalova), 249-256 s.
• Kaydan, B., Atlıhan, R., Uygun, N. and Şenal, D. 2012. Coccinellid (Coleoptera: Coccinellidae) species feeding on Coccoids (Hemiptera: Coccoidea) in Van Lake Basin, Turkey. Turkish Journal of Biological Control, 3 (1): 37-46.
• Kütük, Y. ve Güçlü, Ş. 2016. Erzincan ilinde kirazlarda (Prunus avium L.) zarar yapan Aphididae (Hemiptera) türleri ile parazitoit ve predatörlerinin belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 56 (2): 155-163.
• Lazarov, A. and Grigorov, P. 1961. Karantina na Rastenijata. Zemizdat. Sofia. p. 258.
• Lodos, N. 1986. Türkiye Entomolojisi II (Genel, Uygulamalı ve Faunistik). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:429, İzmir, 580 s.
• Micieli De Biase, L. and Calambuca, E. 1979. Il Pterochloroides persicae su piante di Prunus nell’Italia Meridionale. Informatore Fitopatologico, 29 (6), 35-39.
• Narmanlıoğlu, H.K. 2013. Çoruh Vadisi’nde Yetiştirilen Ilıman İklim Meyvelerindeki Aphididae (Hemiptera) Türleri ve Bunların Doğal Düşmanları. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum, 168 s.
• Özbek, H., Güçlü, Ş. ve Hayat, R. 1996. Kuzeydoğu Tarım Bölgesinde taş çekirdekli meyve ağaçlarında bulunan fitofag ve predatör böcek türleri. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 20: 267-282.
• Öztürk, N. ve Ulusoy, M.R. 2003. Mersin ili kayısılarında saptanan zararlılar. Alatarım, 2 (2): 21-26.
• Öztürk, N., Ulusoy, M.R., Erkılıç, L. ve Ölmez Bayhan, S. 2004. Malatya ili kayısı bahçelerinde saptanan zararlılar ile avcı türler. Bitki Koruma Bülteni, 44 (1-4): 1-13.
• Öztürk, N. ve Canıhoş, E. 2007. Doğu Akdeniz Bölgesi kayısı bahçelerinde entegre mücadele uygulamaları ve eğitim çalışmaları. Alatarım, 6 (2): 9-14.
• Öztürk, N. ve Ulusoy, M.R. 2014. Malatya ili kayısılarında zararlı, Polydrusus ponticus Faust (Coleoptera: Curculionidae)’un zararı ve mekanik mücadelesi. Türkiye Entomoloji Dergisi, 38 (1): 61-69.
• Raghuvanshi, M.S., Gupta, V., Stanzin, J., Dorjey, N. and Chauhan, S.K. 2016. Introduction of new insect-pests on apricot and its preliminary management options in Cold Arid Region of Ladakh. Indian Journal of Ecology, 43 (2): 590-592.
• Ulusoy, M.R., Erkılıç, L., Öztürk, N., Ölmez, S. ve Uygun, N., 2001. Kayısı Zararlıları ve Mücadelesi. Kayısı Sempozyumu, (5 Nisan 2001, Malatya), 61-68 s.
• Viggiani, G. 1980. Piu frequenti i danni da uccelli ai fiori dei fruttiferi. L’ Inform agrario, Verona: 1247-1248.
• Viggiani, G. 1991. Pests of apricot. Acta Horticulturae, 293: 481-486.
• Yiğit, T. 2018. Kayısı Alanlarında Zararlı Contarinia pruniflorum Coutin & Rambier (Diptera: Cecidomyiidae)'un Malatya ve Civarındaki Yayılışı, Biyoekolojisi, Bazı Doğal Düşmanlarının Tespiti ile Zarar Oranının Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Kahramanmaraş, 129 s.
• Zhu, Z.J., Jia, C., Liang, P.G., Xian, Y.W., Ming, W.J. and Ping, S.J., 2010. Investigation of species and structure of the pests and natural enemies in Prunus mume orchards in Huzhou, Zhejiang Province. Forest Pest and Disease, 3: 21-23.