Geleneksel ve Coğrafi İşaretli Kuru Fasulyede Çiftçilerin Eline Geçen Fiyatlar: Ürün Kalitesi ve Mekânsal Özelliklere Göre Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 140 - 148, 28.01.2024

Nilgun Dogan , Hakan Adanacıoğlu

https://doi.org/10.30910/turkjans.1333778

Öz

Son yıllarda, ürünlerin ait oldukları bölgeye has taşıdıkları özelliklerin Cİ tescili ile koruma altına alınarak ürünün pazar gücünün artırılması yaygın hale gelmiştir. Araştırmanın kapsamına alınan Gümüşhane ilinde Cİ tescilli pek çok gastronomik ürün bulunmaktadır ve bunlardan bir tanesi 2020 yılında Türk Patent Enstitüsü (TPE) tarafından tescillenen Kelkit Kuru Fasulyesidir. Yöre halkı arasında pembe göz olarak tabir edilen bu tohum, beyaz rengi ve üzerinde bulunan pembe lekeleri ile diğer kuru fasulye tohumlarına göre ayırt edici özellikleri ile tescillenmiştir. Son yıllarda, yöre çiftçisi pembe göz bir başka ifade ile ata tohumunu kullanmak yerine çevre bölgelerden elde ettikleri ve daha yüksek verim özelliklerine sahip saf olmayan kuru fasulye tohumu ile üretim yapmaktadır. Bu tohum ile üretilen kuru fasulye, yerel tohum ile üretilen kuru fasulyeden pembemsi renklenme ve elips tane özelliği ile farklılık göstermektedir. Tescilli tohum ile üretilen Kelkit Şeker Fasulyesinin ürün değerini avantaja çevirmek için çiftçi eline geçen fiyatları kalite özelliklerine göre incelemek ve mekânsal özelliklere göre karşılaştırmasını yapmak bu çalışmanın odak noktasını oluşturmuştur. Her iki üretici grubu için 2020 ve 2021 yılı üretim döneminde kaliteyi belirleyen faktör olan ürün derecesine göre kuru fasulye satış miktarı, fiyatları ve hasat sonrası ürünün satış noktasına olan uzaklıkları incelenmiştir. Bu çalışmanın bulgularına göre, araştırma kapsamına alınan Cİ tescilli tohum ile üretim yapan çiftçiler ile Cİ tescilli tohum kullanmayarak kuru fasulye üretimi yapan çiftçilerin eline geçen fiyatlar arasında beklenilen bir fark yoktur. Fakat çalışmada gerçekleştirilen analiz sonuçları, ürün kalitesi ile elde edilen ortalama satış fiyatı arasında pozitif yönde ve güçlü bir ilişki olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi işaret, Fiyat, Kuru fasulye

Destekleyen Kurum

Gümüşhane Üniv. Bilimsel Araştırmalar Projesi Koordinatörlüğü

Proje Numarası

BAP/21.B0312.03.01

Traditional and Geographical Indication Labelled Dry Beans Prices Received By Farmers: An Evaluation According to Product Quality and Spatial Properties

Öz

It has become common to increase the market power of commodities by protecting the features of the products specific to the region with the GI label. There are many gastronomic products registered with GI in the province of Gümüşhane and one of them is Kelkit Dry Beans, which was registered by the Turkish Patent Institute (TPE) in 2020. This seedis registered with its white colour and pink spots on it, with its distinctive features compared to other dry bean seeds. In recent years, local farmers have been producing with impure dry bean seeds, which they obtained from the surrounding regions and have higher yield characteristics, the dried beans produced with this seed differ from the beans produced with the local seed with its pinkish coloration and elliptical grain feature. In order to turn the product value of Kelkit Dry Beans produced with local seeds into an advantage, examining the prices received by the farmers according to their quality characteristics and comparing them according to spatial characteristics constituted the focus of this study. For both farmer groups, dry bean sales amount, prices and distance to the sales point were examined according to the product grade, which is the factor determining the quality in 2020 and 2021. According to the findings of this study, there is no expected difference between the prices received by the farmers. However, the results of the analysis show that there is a positive and strong relationship between the product quality and the average sales price obtained.

Anahtar Kelimeler

Geographical indication, price, haricot bean, Gumushane.

Proje Numarası

BAP/21.B0312.03.01

Kaynakça

• Altuntaş, B., Kurt, H. 2023. Coğrafi (Menşe) işaretli İspir Kuru Fasulyesinin üretim, pazarlama imkanlarının tespiti ve ülke ekonomisine katkısının artırılmasına yönelik öneriler. Ahi Evran Akademi, 4: 39-48.
• Ardana, I. 2019. Sustainability of Temanggung Coffee Farming System in the Perspective of Geographical Indications. Jurnal Littri, 25: 69-80.
• Arslan, İ.K. ve Furtana, T. 2021. Yükselen bir küresel değer: coğrafi işaretler ve ihracat pazarlaması açısından değerlendirilmesi. XVI. IBANESS Congress Series on Economics, Business and Management, September 11-12, Istanbul / Turkey.
• Chilla, T., Fink, B., Balling, R., Reitmeier, S., Schober, K. 2020. The EU Food Label “Protected Geographical Indication”: Economic Implications and Their Spatial Dimension, Sustainability, 12: 3-21.
• Deselnicu, O.C., Costanigro, M., Souza-Monteiro, D.M & McFadden, D.T. 2013. A meta-analysis of geographical ındication food valuation studies: What drives the premium for origin-based labels?. Journal of Agricultural and Resource Economics,38:204 –219.
• Durand, C., Fournier, S. 2017. Can geographical ındications modernize ındonesian and Vietnamese agriculture? Analyzing the role of national and local governments and producers’ strategies. World Development, 98: 93-104.
• Everest, B., Aker, A., Çıracı, B., Uğurlu Ege, R. 2022. Çiftçilerin coğrafi işaretli ürünlere yönelik bilgi düzeyleri ile bilgilenme isteklerinin analizi: Çanakkale ili örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9:1123-1130.
• Grashuis, J., Skevas, T. 2021. What is the benefit of membership in farm producer organizations? The case of coffee producers in Peru. Ann Public Coop Economy, 94: 423-443.
• Gümüşhane İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, 2021 yılı kurum brifingi, 05.05.2022 tarihinde https://gumushane.tarimorman.gov.tr/ erişildi.
• Kızılaslan, N., ve Kılıç, S. 2022. Üreticilerin coğrafi işaret tescilli amasya misket elması üretim ve pazarlamasında yaşadığı sorunlar ve çözüm önerileri. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 11: 183-202.
• Kızıltuğ, T., Fidan, H. 2019. Hatay ilinin portakal üretimi ve dış ticarette işletmelerin pazarlama stratejileri. KSÜ tarım ve Doğa Dergisi, 22: 281-293.
• Maina, F.W., Ackello-Ogutu, C., Mburu, J., Egelyng, H. 2018. Producers’ perception of geographical ındications as a product diversification tool for agrifood products in semi-arid regions of Kenya. International Journal of Food and Agricultural Economics, 6:85-100.
• Maina, F.W., Mburu, J. 2016. Assessing producers’ perceptions of protecting coffee and apple mangoes as geographical ındications in Kenya. 5th International Conference of AAAE, 23-26 September 2016, UN Conference Centre, Addis Ababa, Ethiopia.
• Narin, M. ve İnanöz, N. 2019. Yöresel gıda ürünlerinin kırsal kalkınmaya etkisi: Savaştepe/Sarıbeyler üzerinde bir pilot çalışma. International Journal of Social and Economic Sciences, 6: 81–88.
• Paslı, M.M. 2021. Coğrafi işaretli gastronomi ürünleri üzerine bir araştırma: Giresun ili örneği. Tourism and Recreation, 3: 93-99.
• Sandıkcı, M., Kazan, İ. ve Baydeniz, E. 2022. Ege Bölgesi’nde coğrafi işaret tesciline sahip gastronomik ürünlerin tescil belgesi kullanım düzeyinin belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12: 2393-2408.
• TÜİK (2021). Aderese Dayalı Kayıt Sistemi, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index? 04.01.2021 tarihinde erişildi.