Okul Müdürlerinin Yönetim Tarzı ile Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algı Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 3, 343 - 368, 04.11.2023

Mahmut Sağır , Ceren Deveci

https://doi.org/10.33907/turkjes.1324149

Öz

Bu araştırmanın amacı okul müdürlerinin yönetim tarzları ile öğretmenlerin örgütsel sessizlik algı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelemektir. Araştırma nicel araştırma modellerinden ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın evrenini 2021-2022 Eğitim-Öğretim yılı Osmaniye İlinde resmi ilkokullarda görev yapan 1680 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise “Küme Örnekleme” yöntemiyle seçilen 372 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada okul müdürlerinin yönetim tarzına ilişkin veriler Üstüner (2016) tarafından geliştirilen “Algılanan Yönetim Tarzı Ölçeği” ile öğretmenlerin örgütsel sessizlik algı düzeylerine ilişkin veriler ise Kahveci ve Demirtaş (2013) tarafından geliştirilen “Örgütsel Sessizlik Ölçeği” ile toplanmıştır. Araştırmada öğretmenler okul müdürleri yönetim tarzlarından en fazla “İşbirlikli Yönetim Tarzına” en az “İlgisiz Yönetim Tarzına” sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının ise “katılıyorum” düzeyinde olduğu bulunmuştur. Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algı düzeyleri en fazla yönetici alt boyutunda, en az okul ortamı alt boyutunda olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada yöneticilerin algılanan yönetim tarzlarıyla örgütsel sessizlik algı düzeyleri arasında pozitif yönde orta düzeyde ilişki saptanmıştır. Yönetim tarzı ölçeğinin öğretmenlerin örgütsel sessizlik algı düzeylerinin %39’unu yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Okul Yöneticisi, Yönetim Tarzı, Örgütsel Sessizlik

Anahtar Kelimeler

Okul Yöneticisi, Yönetim Tarzı, Örgütsel Sessizlik

Kaynakça

• Akkoç, S. (2020). Öğretmenlerin mobbing yaşamaları ile örgütsel sessizlik ve örgütsel sinizm yaşama düzeyleri arasındaki ilişki ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alagöz, E. (2020). İlkokul öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile örgütsel sessizlik ve örgütsel güven algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Aytürk, N. (1999). Yönetim sanatı-başarılı yönetim ve yöneticilik teknikleri. Yargı Yayınevi.
• Azımı, M. (2021). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile öğretmenlerin iş doyumu ve örgütsel sessizlik tutumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Erzurum ili örneği). (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Başaran, İ. E. (2000). Eğitimi yönetimi, nitelikli okul. Feryal Matbaası.
• Başaran, İ. (2004). Yönetimde insan ilişkileri. Nobel Yayın.
• Bayer Demirhan, N. (2020). Anaokullarındaki öğretmenlerin okul kültürü algıları ile örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Baki, N. (2022). Okul yöneticilerinin yönetim tarzı ile okulların sosyal sermaye düzeyi arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Binbaşıoğlu, C.(1983) Eğitim yöneticiliği. Binbaşıoğlu Yayınevi.
• Bildik B, (2009). Örgütsel sessizlik iklimi ve iş gören sessizlik davranışları arasındaki etkileşim. Mehmet Akif Ersoy üniversitesi öğretim elemanları üzerinde bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Bowen, F. & Blackmon, K. (2003). Spirals of silence: The dynamic effects of diversity on organizational voice. Journal of management Studies. 40(6), 1393-1417.
• Büyüköztür, Ş., Çakmak E. K., Akgün Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çakıcı, A. (2007). Örgütlerde Sessizlik: Sessizliğin Teorik Temelleri ve Dinamikleri, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 145-162.
• Çakıcı, A. (2008). Örgütlerde sessiz kalınan konular, sessizliğin nedenleri ve algılanan sonuçları üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (1), 117-134.
• Çakıcı, A. (2010). Örgütlerde işgören sessizliği, neden sessiz kalmayı tercih ediyoruz. Detay Yayıncılık.
• Çakıcı, A. ve Çakıcı, C. (2007). ‘İşgören Sessizliği: Konuşmak mı Zor Sessiz Kalmak mı?’, 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Sakarya, ss. 389-400.
• Çalıkoğlu, U. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları ve yaratıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Çetindere, E. D. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cingi, H. (2009). Örnekleme kuramı. Bizim Büro Basımevi.
• Çetinkaya, U. (2021). Öğretmenlerin psikolojik sermaye, örgütsel sessizlik ve örgütsel yabancılaşma düzeylerinin belirlenmesi (Sandıklı ilçesi örneklemi). (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Deviren, İ. (2019). İlkokul müdürlerinin kullandıkları örgütsel güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel sessizlik ve motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler enstitüsü, Siirt.
• Demirbaş, F. (2020). Okulların örgütsel öğrenme düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel sessizlikleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Uşak.
• Durak, İ. (2014). Örgütsel sessizliğin demografik ve kurumsal faktörlerle ilişkisi: Öğretim elemanları üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28 (2), 89-108.
• Dyne Linn Van., S. A., & Isabel C. B. (2003).“Conceptualizing Employee Silence and Employee Voice As Multidimensional Constructs”, Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392.
• Ergin, U. (2008). Yetkenci yönetim tarzının öğretmen performansına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gezer, S. (2019). Öğretmenlerin cam tavan sendromu algıları ile örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Gökyıldırım Durmuş, H. (2019). Öğretmenlerin Örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Gök, İ. (2018). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Gök, M. İ. (2020). Öğretmenlerin okullardaki farklılıkların yönetimine ilişkin algıları ile örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt.
• Gül, H. ve Özcan, N. (2011). Mobbing ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişkiler: Karaman İl Özel İdaresinde Görgül Bir Çalışma, İİBF Dergisi, ss.107-134.
• Güngör, B. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları ile okul kültürü algıları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Esntitüsü, Samsun.
• İşeri, B. (2019). Okul müdürlerinin yönetim tarzına ilişkin öğretmen görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• İpek, M. B. (2020). Öğretmenlerin örgütsel muhalefet düzeyleri ile örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Kara, H., Uzgören, N. & Uzgören, E. (2013). Yöneticilerde boyun eğici davranışların kökenleri üzerine bir araştırma. International Journal of Social Science, 6 (3), 263-284.
• Kahveci, G.,& Demirtaş, Z. (2013). Öğretmenler için örgütsel sessizlik ölçeği geliştirme çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (43), 167-182.
• Kahraman, Ü. (2019). Okul yöneticilerinin yönetim tarzı, örgüt dna’sı ve örgütsel değişimin okullardaki korku kültürüne etkisi. (Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Karagöz, S. (2020). Anaokulu öğretmenlerinin hesap verebilirlik ve örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Knoll, M. ve Dick, R.V. (2013). Do I hearthewhistle…? A first attempt to measure four forms of employee silence and their correlates. Journal of Business Ethics, 113 (2), 349-362. https://doi.org/10.1007/s10551-012-1308-4
• Öztabak, M. Ü. (2002). Resmi ve özel liselerdeki öğretmenlerin iş tatminleri ile yönetim tarzı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özgen, I. & Sürvegil, O. (2009). Örgütsel sessizlik olgusu ve turizm işletmeleri açısından değerlendirilmesi. Mkm Yayıncılık.
• Pinder C. C. &Harlos K. P. (2001). Employee silence: quiescence and acquiescence as responses to perceived injustice. Research in Personnel and Human Resources Management, 20, 331-369.
• Şimşek, M. Ş. (2003). İşletme yönetimine giriş. Eğitim Yayınevi.
• Taşkıran, E. (2010). Liderlik tarzının örgütsel sessizlik üzerindeki etkisinde örgütsel adaletin rolü ce bir araştırma. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Taşkıran, E. (2011). Liderlik ve örgütsel sessizlik arasındaki etkileşim. Beta Yayıncılık.
• Tezcan, Y. (2006). Liderliğin çalışanların motivasyonu üzerindeki etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Tokgöz, B. (2021). Lise öğretmenlerinin iş yaşamında yalnızlık düzeyleri ile örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahhattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Turaç Ergül, P. (2020). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik ve mesleki tükenmişlikleri arasındaki ilişki ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Örgütsel sessizlik. İçinde Güncel Türkçe sözlük. Erişim tarihi: Şubat,5, 2022, https://sozluk.gov.tr/ .
• Uzman, Z. (2019). İlkokul yöneticilerinin algılanan iletişim becerileri ile sınıf öğretmenlerinin örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Üçok, D. ve Torun, A. (2015). Örgütsel Sessizliğin Nedenleri Üzerine Nitel Bir Araştırma. İş ve İnsan Dergisi 2 (1), 27-37.
• Üstüner, M. (2016). Algılanan müdür yönetim tarzı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22 (3), 429-457.
• Varol Bilgin, K. (2021). Okul müdürlerinin kindarlık davranışları ile öğretmenlerin sessizlik algıları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Samsun.
• Yavuz, P. (2019). Mesleki ve teknik Anadolu lisesi müdürlerinin yönetim tarzı ile öğretmenlerin mesleki profesyonelliği arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Yemenici, A. D. (2021). Örgütlerdeki yönetim tarzı algısının çalışanların izlenim yönetimi ve kariyer tatmini ile olan ilişkisi: Düzce ili imalat sektöründe bir araştırma. (Doktora Tezi). Düzce Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
• Yıldırım Sevindim, K. (2020). Lise müdürlerinin yönetim tarzlarının öğretmenlerin örgütsel sessizliklerini yordama düzeyi. (Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Zehir, C. & Erdoğan, E. (2011). The association between organizational silence and ethical leadership through employee performance. Procedia Social and Behavioral Sciences, 24, 1389-1404.