TÜRKİYE’DE İTHAL ODUN HAMMADDESİYLE İLİŞKİLİ ORMAN ENDÜSTRİ İŞLETMELERİNİN GENEL YAPISI

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 57 - 77, 30.04.2021

Musa Akkaya , Kenan Ok , Mehtap Koç , İbrahim Akseki , Mehmet Emin Akkaş

https://doi.org/10.32328/turkjforsci.828264

Cited By: 2

Öz

Türkiye orman endüstrisinin ithal odun hammaddesine ihtiyacı bilinmektedir. Bu araştırmada, yuvarlak ağaç, biçilmiş ürün ve şekil verilmiş odun ürünü şeklindeki odun hammaddesinin ithalatını yapan, kullanan veya ticaretiyle ilgilenen işletmelerin temel özellikleri, pazarlama çalışmaları ve işletmecilik sorunları belirlenmektedir. Veriler, 2014-2015 yılları için tüm Türkiye’de il bazında toplam 500 m3 ve üstünde ithalat yapan işletmelerin oluşturduğu ana kütleden tam sayımla toplanmıştır. Toplam 233 işletmeye yüz yüze anket yapılmıştır. Toplanan veriler tanımlayıcı istatistik analizlere tabi tutulmuştur. Araştırma kapsamına giren işletmeler, ithal edip pazarlayan (45), ithal ettiği ürünü kendi tesislerinde işleyerek daha mamul ürünlere dönüştüren (56), ithal ettiği ürünü hem işleyen hem pazarlayan (132) işletmeler olarak farklılaşmaktadır. İşletmelerin %60’ı Marmara Bölgesinde yer alırken, %56,2 sinin hukuki yapısı limitet şirkettir. İşletmelerin %46,6’sı, 1980-1999 yılları arasında kurulmuş olup, 10.056 kişi istihdam etmektedir. Kapasite kullanım oranı ortalama %61,5’ken, atıl kapasitenin en büyük nedeni (%35,6) talep yetersizliğidir. Üretimde kalifiye eleman ve işgücü eksikliği en büyük (%64,4) sorun olarak görülürken, hammadde temininde yerli hammadde üretiminin istenen kalitede olmaması (%39,6), pazarlama aşamasında satılan ürünlerin bedellerinin tahsilindeki sıkıntılar (%36,3) en önemli sorun olarak görülmektedir. Sanayi işletmeleri üretimde %51 oranında yerli, %49 ithal ürün kullanmaktadır. Dağıtım kanallarından öncelikle (%47,8) ilişki kurma beklentisi bulunurken, ikame ürünlerin yaygınlaşması (%51) ahşap sektöründeki pazar daralmasının en önemli nedeni olarak belirtilmektedir. İşletmelerin %48,9’u gelecekte mevcut durumu korumak düşüncesindedir. Döviz istikrarsızlığı (%56,8) son üç yılı etkileyen en önemli ekonomik faktör olarak görülürken, uygulanan dış siyasetin ticareti etkilediği (%28,9) düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

İşletme politikası, pazarlama çevresi, dış ticaret, piyasa beklentileri

Destekleyen Kurum

Orman Genel Müdürlüğü, Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Numarası

İZT-399(7201)

Teşekkür

Bu makale; OGM, Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından yürütülen İZT-399 (7201) numaralı “İthal Odun Hammaddesinin Sektörel Kullanımı” adlı araştırma projesi sonuç raporunun bir bölümünün özetidir.

GENERAL STRUCTURE OF FOREST INDUSTRY ENTERPRISES DEALING WITH IMPORTED WOOD RAW MATERIAL IN TURKEY

Öz

It is known that the wood raw material imported in Turkey has important role for forest industry. In this research, the basic characteristics, marketing works and management problems of the forest industry enterprises dealing with imported wood raw materials such as round wood, sawn wood, and shaped wood product are determined. Data were collected by full count from the main mass of enterprises importing a total of 500 m3 wood and above in different provinces of Turkey for 2014-2015 period. In this context, face-to-face interviews were conducted with a total of 233 enterprises. Collected data were subjected to descriptive statistical analysis. The enterprises within the scope of the research differ as firms that import product and market directly (45), convert the imported product into final products (56) by processing it in their own facilities, and process and market the imported product (132). While 60% of the enterprises are located in the Marmara Region, the legal structures of 56.2% are limited companies. About half of the enterprises (46.6%) were established between 1980-1999 and employ 10,056 people. While the capacity utilization rate is average 61,5%, the major reason of the idle capacity (35.6%) is shown as the insufficient demand in the market. While the lack of qualified staff and workforce in production is seen as the biggest problem (64.4%), lack of desired quality of domestic raw material in supply (39.6%), problems in the collection of the prices of the products sold at the marketing stage (36.3%) are seen as the most important problems. Industrial enterprises use 51% domestic and 49% imported timber raw materials in production. While the expectation to establish a relationship from distribution channels is seen as the first priority (47.8%), the widespread use of substitution among products (51%) cited as the biggest factor in the market shrinkage. 48.9% of the enterprises consider to keep the current situation in the future. In the last three years, currency instability (56.8%) has been identified as the most influential factors affecting the trade economically and foreign policy (28.9%) as politically.

Anahtar Kelimeler

Policy of enterprises, market environment, foreign trade, market expectations

Proje Numarası

İZT-399(7201)

Kaynakça

• Akkaya, M., Ok, K., Koç, M., Akseki, İ. & Akkaş, M. E., (2020). Türkiye’de ithal odun hammaddesinin sektörel kullanımı, Turkish Journal of Forestry, 21(3): 279-293. doi:10.18182/tjf.766501.
• Bilgin, F., Ay, Z. & Akkaya, M. (2002). Ege Bölgesi Odun Kökenli Ürün Sanayiinin Mevcut Durumu ve Gelişim Potansiyeli, Ekim 2001 İzmir, Orman Bakanlığı Yayın No:156, Müdürlük Yayın No: 022.
• Bozkurt, A., Daşdemir, İ., Karakaya, S., & Şahin, H. A., (2018). Sakarya ili kavak üreticilerinin iş doyumunu etkileyen faktörler, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20(3): 609-617), DOI: 10.24011/barofd.461799. Çok, N., Öztürk, A., Doğaner, A., Okur, A., Polat, O., & Pak, M., 2017. Odun işleyen firmaların endüstriyel odun hammadde temin sürecinin araştırılması (Güneydoğu Anadolu Bölgesi örneği), Orman Genel Müdürlüğü Ormancılık Araştırma Dergisi, 4(1):61-76 DOI: https://doi.org/10.17568/ogmoad.310287.
• DPT, (1977). Ormancılık ve Orman Ürünleri Sanayi, V: Beş Yıllık Kalkınma Planı, ÖİK Raporu. Cilt. III, Ankara.
• Gedik, T. & Koşar, G., (2012). Düzce orman ürünleri sanayinde başarılı satış görüşmeleri ve pazarlama üzerine bir araştırma, Kastamonu Ü., Orman Fakültesi Dergisi, 2012, 12 (1): 62-70.
• Geray, U. & Ok, K., (2001). Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Kalkınma Hareketleri ve Sektörel Gelişmeler: “Ormancılık” Türk Dünyası Kültür Atlası.
• Gülen, İ., (1965). Türkiye’de Kereste Endüstrisi ve Rasyonalizasyon, Tarım Bakanlığı OGM Yayınlarından Sıra No 404, Seri No: 16, 87 Sayfa. Dizerkonca Matbaası, İstanbul.
• Gümüş, C., (2018). Türk Orman Devrimi, TOD Yayın No: 43. ISBN: 978-605-68977-0-2, 314 Sayfa, Ankara. Hetemaki, L. & Hurmekoski, E. (2016). Forest products markets under change: rewiew and research implications. Curr Forestry Rep 2, 177–188, https://doi.org/10.1007/s40725-016-0042-z.
• İlter, E. & Ok. K. (2012). Ormancılık ve Orman Endüstrisinde Pazarlama İlkeleri ve Yönetimi, III: Baskı, ISBN: 978-975-96967-5-7, 423 sayfa, Ankara.
• Karayılmazlar, S., Çabuk, Y. & Aşkın A., (2006). Bartın ili kobi (küçük ve orta ölçekli işletmeler) niteliğindeki orman endüstri işletmelerinin sosyo-ekonomik özellikleri, Journal of Forestry Faculty, Nov-2006 Vol:6 No:2 ISSN 1303-2399.
• Karayılmazlar, S., Çabuk, Y. & Aşkın A., (2008). Bartın ili orman endüstri işletmelerinin üretim ve teknolojik özellikleri, sorunları ve çözüm önerileri, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Sayı: 1, Yıl: 2008, ISSN: 1302-7085, Sayfa: 143-154.
• Koç, K. H., Dilik, T., & Kurtoğlu, A. (2017). Türkiye orman ürünleri endüstrisine stratejik bir bakış, IV. Ulusal Ormancılık Kongresi, 15-16 Kasım 2017, Antalya. Kurtoğlu, A., (2007). An overview of Turkish furniture industry, Furniturk Dekoration 2007.
• Kurtoğlu, A. & Koç, K. H., (1996). Türkiye’de Orman Ürünleri Sanayiinin Yapısı ve İstihdam Sorunları, Dünya Gazetesi Ağaç ve Orman Ürünleri Eki, 27 Mayıs 1996.
• Kutluk, H., (1948). Türkiye Ormancılığıyla İlgili Tarihi Vesikalar, OGM Yayınları, İstanbul. Miraboğlu, M., (1958). Türkiye Devlet Orman İşletmelerinin İşletme İktisadı Bakımından Tetkiki, İÜ Yayın No: 762, OF. Yayın No: 56, 196 sayfa. Fakülteler Matbaası, İstanbul. Miraboğlu, M., (1982). Orman Ürünleri İhracatını Teşvik Tedbirleri, İÜ Yayın No: 2843, OF. Yayın No: 300, 87, N. Terzioğlu Mat. Arş. Mer. Baskı Atölyesi, İstanbul.
• OAİB, (2015). Levha sanayii sektör raporu 2015, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri 2015 .(Erişim tarihi:01.11.2015)
• Ronzon,T., & M’Barek, R., (2018). Socio economic indicators to monitör the EU’s bioeconomy in transition, Sustainability, 10(6), 1745. https://doi.org/10.3390/su1006174.
• Saygılı, Ş., Cihan, C., Yalçın, C., & Hamsici, T. (2010). Türkiye İmalat Sanayiin İthalat Yapısı, Çalışma Tebliği No:10/02, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Ankara.
• Seyidoğlu, H., (1994). Uluslararası İktisat, Güzem Yayınları No: 9, Geliştirilmiş 10. Baskı, ISBN: 975-7516-07-4. 712 sayfa. İstanbul.
• TOBB, (2012). Türkiye Orman Ürünleri Meclisi Sektör Raporu 2013. TOBB Yayın Sıra No: 2013/188, ISBN: 978-605-137-230-3.
• TOBB, (2015). Türkiye Mobilya Ürünleri Meclisi Sektör Raporu 2015, TOBB Yayın Sıra No: 2016/181, ISBN: 978-605-137-578-6.
• TOBB, (2017). Türkiye Mobilya Ürünleri Meclisi Sektör Raporu, TOBB Yayın No: 2018/304, ISBN: 978-605-137-684-4.
• Toppinen, A., D’Amato,D., & Stern,T., (2020). Forest based circular bioeconomy: matching sustainability challenges and novel business opportunities? Forest Policy and Economics, Volume 110, 102041, ISSN 1389-9341, https://doi.org/10.1016/j.forpol.2019.102041.
• Uzcan, G. Ş. & Karayılmazlar, S., (2018). TR81 düzey 2 bölgesi orman ürünleri endüstrisinin kümelenme analizi, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20 (2): 239-251, 15 Ağustos 2018 p-ISSN:1302-0943 e-ISSN:1308-5875, doi:10.24011/barofd.421111.
• Yiğitoğlu, A. K., (1941). Türkiye İktisadiyatında Ormancılığın Yeri ve Ehemmiyeti, YZE Sayı 110. 250 sayfa. Ankara.