ORMAN DIŞINA ÇIKARILAN ALANLARIN TOPRAK ÖZELLİKLERİNDEKİ UZUN DÖNEMLİ DEĞİŞİMLERİN ARAŞTIRILMASI: ADANA, KARAİSALI ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 284 - 302, 30.10.2023

Turgay Dindaroğlu , Bilal Boran , Emre Babur

https://doi.org/10.32328/turkjforsci.1297012

Öz

Ormansızlaşma ile küresel iklim değişikliğinin olumsuz etkileri her geçen gün daha da artmaktadır. Bu çalışma, Adana iline bağlı Karaisalı ilçesinin Başkıf, Bekirli, Çorlu, Etekli, Gildirli, Kaledağ, Kıralan, Kocaveliler, Maraşlı ve Nuhlu köylerinde 6831 sayılı Orman Kanunu’nda yer alan 2/B maddesi uyarınca 30 yıl önce (1992) orman rejiminden çıkarılarak tarımsal kullanıma dönüştürülen arazilerin bazı toprak özelliklerindeki değişimi belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Her köyde birbirlerine komşu orman (O), 2/B ve tarım (T) alanlarından iki derinlik (0-30 cm ve 30-60 cm) kademesinden toplam 360 adet strüktürü bozulmuş ve bozulmamış toprak örnekleri alınmıştır. Bu toprak örnekleri üzerinde tane büyüklük dağılımı (tekstür), organik madde içeriği (OM), dispersiyon oranı (DO), hacim ağırlığı (HA), toprak reaksiyonu (pH), elektriksel iletkenlik (EC), toplam azot (TN), tane yoğunluğu (TY), gözenek hacmi (GH), toplam kireç içeriği (CaCO3), tarla kapasitesi (TK) ve solma noktası (SN) analizleri yapılmıştır. Araştırma alanı topraklarının üst horizonundan elde edilen verilere göre orman topraklarında diğer arazi kullanımlarına göre; OM, TN, C/N, HA, TY, GH ve FSK değerlerinde anlamlı farklar bulunmuştur (p<0.01). Organik madde içeriği orman topraklarında %5,32, 2/B topraklarında %2,79, tarım topraklarında % 2,65 olarak; TA içeriği orman topraklarında % 0,14, 2/B ve tarım topraklarında % 0,10 olarak tespit edilmiştir. 30 yıl önce orman alanlarından 2/B kapsamında tarımsal kullanıma dönüştürülen toprakların hem orman toprağı hem de tarım toprağı özellikleri gösterdiği tespit edilmiştir. Doğru arazi yönetimi, sürdürülebilir ekosistemin en önemli uygulamalarından birisidir. Bunun için optimal arazi kullanımı arazi yetenek sınıflandırması yapılmalı, uygulanabilir yönetim ilkeleri ile planlanmalıdır. Özellikle toprak kalite ve sağlığının korunması orman varlığının korunması ile mümkün olabileceği unutulmamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Arazi kullanımı, arazi bozulumu, toprak karbonu, toprak özellikleri, 6831, 2/B

Destekleyen Kurum

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

Proje Numarası

2018/3-9YLS

Teşekkür

Bu araştırma Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi tarafından Yüksek lisans tez çalışması kapsamında 2018/3-9YLS nolu BAP projesi ile desteklenmiştir. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’ne teşekkür ederiz.

INVESTIGATION OF THE LONG-TERM CHANGES IN THE SOIL PROPERTIES OF THE AREAS TAKEN OUT OF THE FOREST: ADANA, KARAISALI CASE

Öz

The negative effects of deforestation and global climate change are increasing day by day. This study was conducted to examine the changes in some soil properties and carbon stocks of the lands that were converted from forest to cropland 30 years ago by Article 6831-2/B of the Forestry Law No in the ten different villages of Karaisalı District of Adana province. A total of 360 disturbed and undisturbed soil samples were collected from the adjacent forest (O), converted to cropland (2/B) and agricultural (T) areas from two depths (0-30 cm, 30-60 cm). Particle size distributions, organic matter content (OM), dispersion ratio (DO), bulk density (HA), pH, electrical conductivity (EC), total nitrogen (TN), particle density (TY), porosity (GH), total lime content (CaCO3), field capacity (TK) and permanent wilting point (SN) analyzes were performed from all soil samples. According to the results, statistically significant differences were found in the values of OM, TN, C/N, HA, TY, GH and FSK at p<0.01 significance in the forest areas. Organic matter content is 5.32% in forest soils, 2.79% in 2/B soils, 2.65% in agricultural soils; the TN content was determined as 0.14% in forest soils, 2/B and 0.10% in agricultural soils. It has been determined that the soils converted from forest areas to agricultural use within the scope of 2/B 30 years ago have the characteristics of both forest soil and agricultural soil. Land use management is one of the most important practices of sustainable ecosystem. For this, optimal land use should be classified according to land capability and planned with applicable management principles. It should not be forgotten that protecting soil quality and health is possible by protecting the forest's existence.

Anahtar Kelimeler

2/B, Land use, land degradation, soil carbon, soil properties, 6831

Proje Numarası

2018/3-9YLS

Kaynakça

• Aksakal, E.L., (2004) Toprak sıkışması ve tarımsal açıdan önemi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35(3-4).
• Anonim, (2021) Karaisali iklim verileri. https://tr.climate-data.org/ Erişim tarihi: 02.01.2021
• Ayaz, H., Gümüş, C., (2016) Türkiye’de Orman Mülkiyeti, Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Karadeniz Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2/2 (212-236).
• Babur, E., Dindaroğlu, T., Roy, R., Seleiman, M.F., Ozlu, E., Battaglia, M.L., Uslu, Ö.S. (2022) Relationship between organic matter and microbial biomass in different vegetation types. In Microbial Syntrophy-Mediated Eco-enterprising; Elsevier: Amsterdam, The Netherlands, pp. 225 –245.
• Babur, E., Dindaroğlu, T., Solaiman, Z. M., & Battaglia, M. L. (2021b). Microbial respiration, microbial biomass and activity are highly sensitive to forest tree species and seasonal patterns in the Eastern Mediterranean Karst Ecosystems. Science of the Total Environment, 775, 145868.
• Babur, E., Uslu, Ö.S., Battaglia, M.L., Diatta, A., Fahad, S., Datta, R., Zafar-ul-Hye, M., Danish, S. (2021a) Studying soil erosion by evaluating changes in Physico-chemical properties of soils under different land-usetypes. J. Saudi. Soc. Agric. Sci. 20, 190–197.
• Babur, E., Uslu, Ö.S., Battaglia, M.L. et al. (2021c). Nitrogen Fertilizer Effects on Microbial Respiration, Microbial Biomass, and Carbon Sequestration in a Mediterranean Grassland Ecosystem. Int J Environ Res 15, 655–665.
• Blake, G. R., (1965) Particle Density. in: Methods of Soil Analysis, Part 1. Physical and Mineralogical Methods, ed. A Klute Agronomy Monograph 9, American Society of Agronomy-Soil Science Society of America, Madison, Wisconsin, USA, pp. 371-373.
• Blanco, H. & Lal, R. (2008) Principles of soil conservation and management (Vol. 167169). New York: Springer. Bouyoucos, G.J, (1962) Hydrometer metod improved for making particle size analyses of soil. Agronomy Jurnel, 54: 464-465
• Bremner, J. M. (1960) Determination of nitrogen in soil by the Kjeldahl method. The Journal of Agricultural Science, 55(1), 11-33.
• Bulut, B., (1998) Karaisalı Kireçtaşı’nın (Kalfalar Köyü-Kadirli) Mermer Olarak Kullanılabilme Olanaklarının Araştırılması.Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, FBE.97.YL.151,pp- 27-69
• Çağlar, Y. (2003) Tarihsiz, boyutsuz ve derinliksiz 2/B tartışmalarına katkılar. Kırsal Çevre Yıllığı (77-104) ISSN 1303 93 34, Kırsal Çevre ve Ormancılık Derneği yayını-Ankara
• Çepel, N., (1995) Orman Ekolojisi. İstanbul Üniversitesi, Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı, Üniversite Yayın No. 3886, Sosyal BMYO, Yayın No.4333, İstanbul, 536 s.
• Dindaroglu, T., Tunguz, V., Babur, E., Menshov, O., Battaglia, M. L. (2021) Determination of the relationship among compound Topographic Index (CTI), soil properties and land-use in karst ecosystems. Physical Geography, 1-23.
• Dindaroglu, T., Gundogan, R., Karaoz, M. O. (2019) Determination of spatial distribution of topsoil organic carbon stock using geostatistical technique in a karst ecosystem. International Journal of Global Warming, 19(3), 251-266.
• Dindaroğlu, T., Canbolat, M.Y., (2012) Kuzgun Baraj Gölü Havzasında Orman, Mera ve Çayır Bitki Örtüsü Altında Gelişen Toprakların Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Alınteri 22(B) – 2012 1–9 ISSN:1307-3311.
• Dindaroglu, T., Tunguz, V., Babur, E., Alkharabsheh, H. M., Seleiman, M. F., Roy, R., Zakharchenko, E. (2022) The use of remote sensing to characterise geomorphometry and soil properties at watershed scale. International Journal of Global Warming, 27(4), 402-421.
• EC, (2009) European Commission, Eurostat, 2009. LUCAS 2009 Technical reference document C1. Instruction for surveyors. http://ec.europa.eu/eurostat/documents/205002/6786255/LUCAS2015-C1-Instructions-20150227.pdf [accessed on 07 February 2018]
• Erol, A. (2007) Türkiye’de Arazi Kullanımı ve Havza Yaklaşımı, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2(1):21-25, 2007 ISSN 1304-998
• IPCC, (2003) Intergovernmental Panel on Climate Change Penman J., M. Gytarsky, T. Hiraishi, T. Krug, D. Kruger, R. Pipatti, L. Buendia K, Miwa T, Ngara K, Tanabe and F. Wagner (Eds). Good Practice Guidance for Land Use, Land Use Change and Forestry. IPCC/OECD/IEA/IGES, Hayama, Japan.
• Irmak, A., (1954) Arazide ve Laboratuarda Toprağın Araştırılması Metodları, İstanbul Üniversitesi Yayın No. 559, Orman Fakültesi Yayın No. 27, İstanbul 150 s.
• Jónsson, J. Ö. G., Davíðsdóttir, B., Jónsdóttir, E. M., Kristinsdóttir, S. M., Ragnarsdóttir, K. V. (2016) Soil indicators for sustainable development: A transdisciplinary approach for indicator development using expert stakeholders. Agriculture, Ecosystems and Environment, 232, 179–189. https://doi.org/10.1016/j.agee.2016.08.009
• Juma, N. G., Izaurralde, R. C., Robertson, J. A., McGill, W. B. (2019) Crop yield and soil organic matter trends over 60 years in a Typic Cryoboralf at Breton, Alberta. In Soil organic matter in temperate agroecosystems (pp. 273-282). CRC Press.
• Kaçar, B., (1996) Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri, III. Toprak Analizleri. AÜ Ziraat Fak. Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları No: 3, Ankara, 705 s.
• Kantarcı, M.D., (2000) Toprak İlmi, İstanbul Üniversitesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı, İstanbul Üniversitesi Yayın No. 462, İstanbul, 420 s.
• Kantarcı, M.D., (2008) Türkiye’de çalılaştırılmış Ormanlar Ekoloji Açısından Bakış, Türkiye Ormancılar Derneği Yayını, Ankara 48 s.
• Korkanç, S.Y., (2003) Bartın Yöresinde Arazi Kullanım Sorunları ve Çözüm Önerileri (Iskalan Deresi Yağış Havzası Örneği), Doktora Tezi, İ.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Lauber, C. L., Strickland, M. S., Bradford, M. A., Fierer, N. (2008) The influence of soil properties on the structure of bacterial and fungal communities across land-use types. Soil Biology and Biochemistry, 40(9), 2407-2415.
• Loeppert, R. H., Suarez, D.L., (1996) Carbonate and gypsum. In: Sparks, D.L. (ed.) Methods of Soil Analysis. Part 3, 3rd ed. Madison, WI: SSSA, ASA. PP. 437-447
• Lutzh, J.H., Chandler, F.R., (1947) Forest Soils, John Wiley and Sons Inc., New York.
• Maral, Z. (2016) Kastamonu yöresinde arazi kullanım farklılığın karbon ve azot tutumuna olan etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu
• MTA., (2022) Adana Yöresi Jeoloji haritası. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, https://www.mta.gov.tr/v3.0/hizmetler/jeoloji-haritalari
• Özyuvacı, N., (1978) Kocaeli Yarımadası Topraklarında Erozyon Eğiliminin Hidrolojik Toprak Özelliklerine Bağlı Olarak Değişimi, İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları Yayın no:223, İstanbul.
• Prasad, J.V.N.S., Rao, C. S., Srinivas, K., Jyothi, C. N., Venkateswarlu, B., Ramachandrappa, B. K., ... & Mishra, P. K. (2016) Effect of ten years of reduced tillage and recycling of organic matter on crop yields, soil organic carbon and its fractions in Alfisols of semi arid tropics of southern India. Soil and Tillage Research, 156, 131-139.
• Schmidt, G. C., (1961) Stratigraphic nomenculature for Adana region, Petroleum district VII: Petroleum Administation Bulletin, Ankara, 6. 47- 63.
• Semenchuk, P., Plutzar, C., Kastner, T., Matej, S., Bidoglio, G., Erb, K. H., ... & Dullinger, S. (2022) Relative effects of land conversion and land-use intensity on terrestrial vertebrate diversity. Nature communications, 13(1), 615.
• Stolbovoy V, Montanarella L, Filippi N, Jones A, Gallego J, Grassi G. (2007) Field soil sampling to detect the changes of organic carbon stock in mineral soil 2. EUR 23037 EN. 49 pp. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg. ISBN: 978-92-79-07691-6
• Taraf, F., Eren, M., Gürbüz, K. (2013) Karaisalı Formasyonu’nun (Adana Baseni-Türkiye) Fasiyes ve Mikrofasiyes Özellikleri. Türkiye Jeoloji Bülteni, 56(3), 173-188.
• Tellen, V. A., & Yerima, B. P. (2018) Effects of land use change on soil physicochemical properties in selected areas in the North West region of Cameroon. Environmental systems research, 7(1), 1-29.
• Tufa, M., Fiseha, T.G.K.T.M., Ahmed, S. (2021) Characterization and Classification of Soils of Askate Sub-watershed, South Wollo Zone, Northeastern Ethiopia. Journal of Biology, Agriculture and Healthcare, 11.
• Yakupoğlu, T., Dindaroğlu, T., Rodrigo-Comino, J., Cerdà, A. (2022) Stubble burning and wildfires in Turkey considering the Sustainable Development Goals of the United Nations. Eurasian Journal of Soil Science, 11(1), 66-76.
• UNECE, (2003) ICP Forests Manual on methods and criteria for harmonized sampling, assessment, monitoring and analysis of the effects of air pollution on forests, 2003. Part IIIa Sampling and Analysis of Soil and Part IIIb Soil Solution Collection and Analysis. United Nations Commission for Europe Convention on Long-Range Transboundary Air Pollution, International Co-operative Programme on Assessment and Monitoring of Air Pollution Effects on Forests.
• UNGA, (2015) United Nations General Assembly. Resolution 70/1. Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015. New York: United Nations.
• Usta, A. (2002) 6831 Sayılı Orman Kanununun 2/B Maddesiyle Orman Sınırı Dışına Çıkarılan Yerlerin Kimi Ekolojik Özelliklere Göre İrdelenmesi (Ordu-Ünye), Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon, 119 s.
• Walkley, A. And Black, A. I. (1934) An examination of the Degtjareff method for determining soil organic matter, and proposed modificasion of the chromic acid titration method. Soil Science, 37: 29-38.
• Yıldız, Ş.B. (2006) Orman Alanlarında Daralma ve Düzce Örneği, Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi 2. 2 (2006): 82-103.
• Zaiets, O., & Poch, R. M. (2016) Micromorphology of organic matter and humus in Mediterranean mountain soils. Geoderma, 272, 83-92.