OBSERVATIONS ON Zeuzera pyrina L. (Lepidoptera: Cossidae) DAMAGE ON Fraxinus angustifolia Vahl IN Urban LANDSCAPE OF KAHRAMANMARAS

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 53 - 62, 30.04.2024

Bulent Laz

Öz

Fraxinus angustifolia Vahl has fast-growing, valuable wood and the largest forests in the world are in Turkey. Since it is one of the fastest growing species after poplar and alder, new stands are established by planting and it is widely used in urban landscapes and roadside. It has an important place in the urban landscape of Kahramanmaraş, where the study was conducted, and is found on boulevards, main streets, parks and roadsides. In the observations of the species, insect exit holes were observed on the trunk and branches of some individuals and it was determined that there was dark colored discharge from these holes and the presence of skin change parts of the larvae. It was observed that some of the ash trees dried up, and many of them had deformities as a result of the drying of some branches on the trunk, and there was a great decrease in seed yield. In order to determine these damages of the species, insects were examined in the wood samples and Z pyrina L.1761 (Lepidoptera; Cossidae) was identified. The same pest was observed to be very common in walnut (Juglans regia L.) trees in parks and gardens in the city. Approximately 200 trees were visited in the city center using the transect method to determine the level of transmission of the pest. The observations showed that 28% of the ash trees were infected by this pest and based on these findings, it was determined that this moth species is the most important pest of F. angustifolia in Kahramanmaraş province. This research was carried out in Kahramanmaraş city center, located in the Eastern Mediterranean Region, between 12 March and 15 December 2022 to determine the pests of F. angustifolia and to determine the prevalence of Z. pyrina, a polyphagous pest.

Anahtar Kelimeler

Faraxinus angustifolia, Kahramanmaras, Landscape, Zeuzera pyrina

KAHRAMANMARAŞ KENT PEYZAJINDA Fraxinus angustifolia Vahl ÜZERİNDE Zeuzera pyrina L. (Lepidoptera: Cossidae) ZARARI ÜZERİNE GÖZLEMLER

Öz

Dünyada ve ülkemizde Dar yapraklı dişbudak olarak bilinen Fraxinus angustifolia Vahl hızlı gelişen, değerli odunlara sahip türler kategorisinde yer alan ve dünyadaki en geniş ormanları Türkiye’de bulunan önemli bir ağaç türüdür. Türkiye’nin önemli yapraklı türlerinden olan dar yapraklı dişbudak kavak ve kızılağaçtan sonra en hızlı gelişen türlerden biri olduğundan dikim yoluyla yeni meşçereleri kurulmakta ve endüstriyel plantasyonları yanında Türkiye’nin birçok ilinde şehir içi peyzajında, yol kenarı ağaçlandırmalarında da çok kullanılmaktadır. Çalışmanın yapıldığı Kahramanmaraş kent peyzajında önemli bir yeri olup bulvarlarda, ana caddelerde, park ve yol kenarlarında Fraxinus angustifolia türüne rastlanmaktadır. Türe ait yapılan gözlemlerde bazı bireylerin gövde ve dalları üzerinde böcek çıkış delikleri gözlendiği ve bu deliklerden koyu renkli akıntı ile birlikte larvaların deri değişim parçalarının varlığı tespit edilmiştir. Bazı dişbudakların kuruduğu, birçoğunun ise gövde üzerinde bazı dalların kuruması neticesinde şekil bozuklukları meydana geldiği, tohum veriminde çok büyük azalmalar olduğu gözlenmiştir. Türe ait bu zararları belirleyebilmek adına odun örneklerindeki böceklere bakıldı ve Z pyrina L.1761 (Lepidoptera; Cossidae) tespit edildi. Aynı zararlının kent içinde park ve bahçelerde bulunan ceviz (Juglans regia L.) ağaçlarında da çok yaygın olduğu gözlenmiştir. Kent merkezinde transekt yöntemi kullanılarak yaklaşık 200 ağaç ziyaret edilerek zararlı böceğin bulaş düzeyi belirlenmeye çalışılmıştır. Yapılan gözlemlerde Dar yapraklı dişbudakların %28’inin bu zararlı tarafından bulaşık olduğu ve bu bulgulara dayanarak F. angustifolia’nın Kahramanmaraş ilinde en önemli zararlısının bu güve türü olduğu belirlenmiştir. Bu araştırma, Doğu Akdeniz Bölgesinde yer alan Kahramanmaraş il merkezinde 12 Mart-15 Aralık 2022 yılında gerçekleştirilmiş olup hem F. angustifolia’nın zararlılarını belirlemek hem de polyfag bir zararlı olan Z. pyrina’nın yaygınlık durumunun belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fraxinus angustifolia, Kahramanmaraş, Peyzaj, Zeuzera pyrina

Kaynakça

• Anonim (2005). Ashspecies in europe: biological characteristics and practical guidelines for sustainable use. Fraxigen, Oxford Forestry Institute, University of Oxford, UK
• Anonim (2008). Zirai mücadele teknik talimatları (Cilt: 4). T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, 388 s.
• Aytekin, F. Z., Çetinkaya S., & Akbay, C. (2022). Kahramanmaraş ilinde ceviz üreten işletmelerin analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 9(3), 658–665
• Balachowsky, A., & Mesnil, L. (1935). Les insects nuisibles aux plantes cultivées. Paul Lechevalier, Paris, 1935, 697 pp
• Canıhoş E., Öztürk N., Sütyemez M., Toker D. S., & Hazır A. (2014). Ceviz. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBITAK) Tarım, Ormancılık ve Veterinerlik Araştırma Grubu Yayını, 69 s.
• Carter, D.J. Pest (1984). Lepidoptera of Europe with special reference to the British Islands. Series Entomologica. Dr W. Junk Publishers, Dordrecht, 1984, 31, pp. 431.
• Castellari, P. L. (1986). Zeuzera pyrina L. (Lep. Cossidae): Biological investigations and field tests on the attractiveness of mixtures of sex pheromone components. Bollettino dell'Istituto di Entomologia 'Guido Grandi' della Università degli Studi di Bologna, 40, 239-270.
• Çiçek, E. (2002). Adapazarı-Süleymaniye Subasar Ormanında Meşcere Kuruluşları ve Gerekli Silvikültürel Önlemler (Doktora Tezi). İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 138 s. (Yayınlanmamış ).
• Çiçek, E. & Yılmaz, M. (2002). “The Importance of Fraxinus angustifolia subsp. oxyacarpa as a Fast Growing Tree for Turkey”, IUFRO Meeting on Management of Fast Growing Plantations, Izmit-Turkey, 192-202.
• Çiçek, N., Çiçek, E., & Bilir, N. (2005). Dar yapraklı dişbudak’ta (Fraxinus angustifolia Vahl.) bazı tohum ve fidecik özellikleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, No 1, 17-24.
• Demirel, N. (2022). Evaluation of the damage rates of leopard moth, Zeuzera pyrina L. (Lepidoptera: Cossidae) on different olive varieties in Turkey. II International Biology Congress, 18-20 May 2022, Bishkek, Kyrgyzstan
• EPPO (2024). https://gd.eppo.int/taxon/FRXAN/pests. (Erişim tarihi: 10.01.2024) Faostat, Production of olives by countries; Browse data, World, 2016.
• Gatwick, J. (1992). Crop pests in the UK. p. 126–127. In “Collected Edition of MAFF Leaflets”. Chapman & Hall, 1992, London.
• Kanat, M., & Sütyemez M. (2002). Kahramanmaraş yöresinde ceviz ağaçlarında Zeuzera pyrina(L.) (Lepidoptera: Cossidae)’nın zararı, biyolojisi üzerine gözlemler ve mücadele yöntemlerinin araştırılması. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 5(1), 47- 55.
• Odabaşı, T., Çalışkan, A., & Bozkuş, F. (2004). Silvikültür tekniği (Silvikültür II), İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, Yayın No. 4459, O.F. Yayın No. 475, İstanbul.
• Öztürk, N., Hazır, A., & Bükücü, Ş. B. (2016). Cevizde zararlı ağaç sarıkurdu [Zeuzera pyrina L.(Lepidoptera: Cossidae)]’nun mücadelesinde kitle halinde tuzakla yakalama yöntemi etkinliğinin belirlenmesi, Bitki Koruma Bülteni, 56(2), 165 – 172 ISSN 0406-3597
• Serin, H., Akyüz, İ., Hicabi, C., & Akyüz, K. C. (2002). İçel ili küçük ve orta ölçekli orman ürünleri sanayi işletmelerinin yapısı sorunları ve çözüm önerileri. Gazi Üniversitesi-Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi.
• Şahin, H.İ., & Güler, C. (2015). Hızlı gelişen dar yapraklı dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahl) odununun orman ürünleri endüstrisinde değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Part:C, Tasarım Ve Teknoloji GU J Sci Part:C 3(1):357-365
• Tilki, F., & Çicek, E. (2005). Effects of stratification, temperature and storage on germination in three provenances of Fraxinus angustifolia subsp. Oxycarpa seeds, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 323-330, 2005
• TÜİK, (2021). Türkiye İstatistik Kurumu, https://www.tuik.gov.tr/ (erişim tarihi: 10.01.2024)
• TÜİK, (2023). Türkiye İstatistik Kurumu, https://www.tuik.gov.tr/ (erişim tarihi: 19.01.2024)
• Ulaşlı, B., & Cengiz, F.C. (2016). Hatay ili zeytin bahçelerinde sarı ağaçkurdu Zeuzera pyrina L. (Lepidoptera: Cossidae)’nın yayılışı ve bulaşıklık oranlarının belirlenmesi Journal of Agricultural Faculty of Mustafa Kemal University 21(2):149-156 ISSN:1300-9362
• Yaltırık, F. (1978). Türkiye’deki Doğal Oleaceae Taksonlarının Sistematik Revizyonu, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No: 2404.