ÖZBEK ŞAİRİ RAUF PARFİ’ NİN “KIRIM HAYALLERİ” ŞİİR DİZİSİ

Yıl 2022, , 369 - 382, 20.12.2022

Olım Tolaboyev

https://doi.org/10.30563/turklad.1107674

Öz

Rauf Parfi, 1960’lı yıllardan sonra ölümüne kadar Çağdaş Özbek edebiyatına damgasını vuran önemli şairlerdendir. Parfi’nin, yazdığı şiirler bütün Türk dünyasını da kucaklayan, onların sıkıntılarını dile getiren, onların sesi olan, aynı zamanda tarihe not düşen eserlerdir. Bundan dolayı Parfi Türk dünyasının en önemli şairleri arasında da yer alan bir şahsiyettir. Şairin Kırımlılara ilgisi çocukluk yıllarında ilk eğitimini aldığı baba dostu Kırımlı Abdulla Ağa ile başlar ve artarak devam eder. Öyle ki, Kırım ve Kırım Türkleri ile ilgili verdiği eserlerden dolayı çevresi onu “Kırım Tatar Şairi” olarak anar. Türklük şuuru ve insanlık sevgisi yüksek şair, Kırımlıların uğradığı haksızlığı, yaşadıkları sıkıntıları dile getiren pek çok şiir yazmıştır. Aslında şiir dizisi oluşturan bu şiirlerin bir kısmı farklı kitaplarda yayımlanmış, bazılarının sadece bir kısmı bazı şiirlere bölüm olarak eklenmiş, bazıları ise sadece şairin notlarında kalmıştır. Rauf Parfi’nin günümüze kadar bir bütün olarak yayınlanmamış “Kırım Hayalleri” şiir dizisi, önce özel notları, sonra yayımlanmış kitapları, dostlarının bu konuda yazdıkları ve hatıraları derinlemesine araştırılmış böylece dizi tamamlanmıştır. Bunlar yapılırken şairin bu konuda yazdıkları zaman zaman örnek olarak verilmiş ve şiir üzerinde bazı yorumlar da yapılmıştır. Söz konusu dizi 1964-1965 yıllarında yazılmıştır. Dizideki şiirler, vatanından kitleler halinde sürgüne gönderilmiş ve yabancı ülkelerde yaşamak zorunda kalmış Kırım Türklerinin acı kısmeti ve doğdukları yurda dönme yolundaki millî bağımsızlık hareketleri konusundadır. Makalede “Kırım Hayalleri”ndeki şiirler ayrıntılı olarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şiir Dizisi, serbest nazım, Kırım sürgünü, el yazması nüsha, şiir varyantları

“Kırım Hayalleri” series of poems by the Uzbek poet Rauf Parfi

Öz

Rauf Parfi is one of the important poets who left his mark on Contemporary Uzbek literature from the 1960s until his death. The poems that Parfi wrote are works that embrace the whole Turkic world, express their troubles, are their voices, and also make a mark on history. Therefore, Parfi is an important figure among the most important poets of the Turkic world. The poet’s interest in the Crimean people begins with his father’s friend Abdulla Ağa, from whom he received his first education in his childhood, and continued increasingly. Because of this interest, his works on Crimea and Crimean Turks, his circle called him "Crimean Tatar Poet". A poet with a high consciousness of Turkicness and love for humanity; he wrote many poems expressing the injustice suffering of the Crimean people and the troubles they experienced. In fact, some of these poems, which constitute a series of poems, were published in different books; only some of them were added as chapters to some poems, and some remained only in the notes of the poet. In this study, firstly the private notes of Rauf Parfi’s poem series " Kırım Hayalleri ", which has not been fully published and collected until today were searched. Then the published books, the writings of his friends on this subject and their memories were investigated in depth, thus the series was completed. While these were being done, the poet’s writings on this subject were given as an example from time to time and some comments were made on the poem. The series in question was written in 1964-1965. The poems in the series are about the bitter fate of the Crimean Turks who were exiled from their homeland in masses and had to live in foreign countries, and the national independence movements on their way back to their homeland. In the article, the poems in the “Kırım Hayalleri" were examined in detail.

Anahtar Kelimeler

Series of Poems, free verse, exile from Crimea, manuscript copy, variants of poetry

Kaynakça

• Koraş, H. (2009). Özbek Şairi Rauf Parfi. 1. Baskı, Konya: Kömen Yayınevi.
• Sel, Ü. (1997). Kırım ve Kırım Türkleri. Ankara: Kırım Dergisi Yayınları.
• Davron, X. (1997). Bahordan bir kun oldin. Toshkent: Şarq.
• Qo’chqor, U. (1991). Quvg’in Og’ir karvon, Toshkent: Adabiyot va San’at Nashriyoti.
• Rauf, P. (1975). Xotirot. Toshkent: Adabiyot va San’at Nashriyoti.
• Rauf, P. (1981). Qaytish, Toshkent: Adabiyot va San’at Nashriyoti.
• Rauf, P. (1993). Tarjimai holim Yoshlik. S. 1. 13-17.
• Rauf, P. (2013). Sakina. Toshkent: Muharrir.
• Pulatov, T. (1989). Krımtatarlar Natidjeni Sabırsızlıknen Bekleyler. Yıldız. №3, 7-10.
• Rauf Parfining shaxsiy arxividagi qo’lyozmalar.
• Rahimjon, R. (2015). Shoir Rauf Parfi bilan Suhbat, Adabiyotdan Chiqish. Toshkent: Akademnashr.
• Azam, O’. (1990). Haq yo’li, albatta, bir o’tulgusi.../Rauf Parfi bilan suhbat. Mushtum, S. 22, Б. 16-17.
• Sher, A. (2012). Gul Yillar, Bulbul Yillar. Toshkent: G’afur G’ulom Nomidagi NMIU.