ÇİN MİLLÎ MÜZESİNDEKİ HUANG WENBİ KOLEKSİYONUNDA MUHAFAZA EDİLEN ALTUN YARUQ SUDUR’A AİT BİR PARÇA

Yıl 2023, , 363 - 368, 20.12.2023

Erdem Uçar

https://doi.org/10.30563/turklad.1389790

Öz

Çinli arkeolog Huang Wenbi (黃文弼), Doğu Türkistan’a (Xinjiang) yaptığı çeşitli keşif gezileri sırasında bölgeden son derece değerli Eski Uygurca belgeler elde etmeyi başarmıştır. Çin Millî Müzesi’nde saklanan Eski Uygurca yazmaların büyük bir kısmı, Huang Wenbi’nin Doğu Türkistan’daki keşifleri sırasında elde ettiği (1928-1930) koleksiyona dayanmaktadır. Huang Wenbi, bu parçaların çoğunun siyah beyaz resimlerini Turfan üzerine hazırladığı arkeolojik raporda 1954’te yayımlamıştır. Bu makalede, Huang Wenbi koleksiyonunda bulunan Altun Yaruq Sudur’a ait parçanın neşri sunulacaktır. Parça, II. Tegzinç’in (卷 juan) 4. bölümünün sonuna aittir. Metnin ön yüzü, Sūtra’nın St. Petersburg yazmasında mevcuttur. Parçanın arka yüzü ise St. Petersburg yazmasnda bugün eksik olan 47. yaprağına (ikinti yéti elig) karşılık gelmektedir ve arka yüz St. Petersburg yazmasındaki kayıp kısmı tamamlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eski Uygurca, Altun Yaruq Sudur, Huang Wenbi

A fragment from altun yaruq sudur in the huang wenbi collection at the national museum of china

Öz

The Chinese archaeologist Huang Wenbi (黃文弼) succeeded in obtaining highly valuable Old Uyghur documents during several expeditions to East Turkestan (Xinjiang). A significant part of the Old Uyghur manuscripts in the National Museum of China is based on the collection Huang Wenbi obtained during his expeditions to East Turkestan from 1928 to 1930. In 1954, he published an archaeological report in which he made black and white photographs of many of these fragments relating to Turfan. The article deals with a fragment from the collection of Huang Wenbi that relates to the Altun Yaruq Sudur. It belongs to the part 4 of the Tägzinč (卷 juan) II. While the recto of the fragment is present in the St. Petersburg manuscript of the Sūtra, the verso of the fragment corresponds to the missing 47th leaf (ikinti yeti älig) in the St. Petersburg manuscript today. Therefore, it can be said that the verso completes the missing section in the St. Petersburg manuscript.

Anahtar Kelimeler

Old Uyghur, Altun Yaruq Sudur, Huang Wenbi

Kaynakça

• Ehlers, G. (1987). Alttürkische Handschriften. Teil 2. Das Goldglanz-Sūtra und der buddhistische Legendenzyklus Daśakarmaparhāvadānamālā. Depositum der Preußischen Akademie der Wissenschaften (Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz, Berlin). Verzeichnis der orientalischen Handschriften in Deutschland. XIII, 10. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Fu, Ma (2022). Unedited Old Uighur Buddhist Literature Preserved in the National Museum of China: the Mahāpratisarā dhāraṇī and ‘On the Three Qualities’. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, Y. 75, S. 4, s. 563-592.
• Fu, Ma (2023). 中国国家博物馆藏黄文弼所获回鹘文书研究札记 [Notes on the Old Uighur Manuscripts Acquired by Huang Wenbi in the Collection of the National Museum of China]. 中国国家博物馆馆刊 [Journal of National Museum of China]. Y. 8, S. 241, s. 151-159.
• Huang Wenbi (1954). 吐魯番考古記 [Archaeological Records from Turfan]. Beijing: Science Press.
• Jacobs, J. B. (2014). Huang Wenbi: Pioneer of Chinese Archaeology in Xinjiang. The Silk Road, S. 12, s. 122-131.
• Kaya, C. (2021). Uygurca Altun Yaruk, Giriş, Metin ve Dizin, Gözden Geçirilmiş Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Nobel, J. (1958). Suvarṇaprabhāsottama-Sūtra. Das Goldglanz-Sūtra. Ein Sankrittext des Mahāyāna–Buddhismus. I-Tsing’s chinesische Version und Ihre tibetischen Übersetzungen. I-Tsing’s chinesische Version übersetzt, eingeleitet, erläutert und mit einem Photomechanischen Nachdruck des chinesischen Textes Versehen. Erster Band. Leiden: E. J. Brill.
• Özertural, Z. (2020). Uigurisches Wörterbuch Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien I/2 Verben: edäd- – iztä-, unter Mitwirkung von Röhrborn, K. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Radlov, V. V.; Malov, S. E. (1913). Suvarṇaprabhāsa (Sutra Zolotogo Bleska), Tekst’ Uygurskoy Redaktsii I-II. St. Petersburg: Imperatorskoy Akademii Nauk.
• Raschmann, S. C. (1998). Aus den Vorarbeiten F. W. K. Müllers zum Altun Yaruk Sudur. Bahşi Ögdisi: Festschrift für Klaus Röhrborn anläßlich seines 60. Geburtstags. Haz. Ölmez, M. ve Laut J. P. Simurg Yayınları. İstanbul, s. 295-304.
• Raschmann, S.-C. (2000). Alttürkische Handschriften: Teil 5. Berliner Fragmente des Goldglanz-Sūtras. Teil 1: Vorworte und Erstes bis Drittes Buch. Verzeichnis der orientalischen Handschriften in Deutschland. XIII, 13. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Uçar, E. (2020). Türkiye’deki Eski Uygurca Metin Neşirleri İçin Kullanılacak Harfçevrim ve Yazıçevrim Kılavuzu. Journal of Old Turkic Studies, Y. 4, S. 1, s. 231-250.
• Uçar, E. (2023a). Altun Yaruq Sudur’un St. Petersburg Yazması'ndaki Yapraklar ile Radlov-Malov Neşrindeki Sayfaların Tekabül Listesi (Deneme). Edebiyat Dilbilim Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Dergisi, Y. 2, S. 2, s. 35-63.
• Uçar, E. (2023b). Friedrich Wilhelm Karl Müller’in Terekesindeki Altun Yaruq Sudur’un B 1 Yazmasına Ait Neşredilmemiş Parçalar. Edebiyat Dilbilim Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Dergisi, Y. 2, S. 2, s. 1-33.
• Umemura, Hiroshi (1991). 中國歷史博物館藏《吐魯番考古記》所收回鶻文古文獻過眼錄 [A Survey of Old Chinese Documents Recovered from the Turfan Archaeological Records in the Collection of the Chinese Museum of History]. 中國歷史博物館館刊 [Museum of Chinese History Journal]. S. 15-16, s. 157-163.
• Zieme, P. (1977). Zu den Legenden im Uigurischen Goldglanzsūtra. Türklük Bilgisi Araştırmaları, S. 1, s. 149-156.