СЕБЕР ТАТАРЛАРЫННАН БЕРЕНЧЕ РОМАН ЯЗУЧЫ ЯКУБ ЗӘНКИЕВ: ТОРМЫШЫ ҺӘМ ИҖАТЫ

Yıl 2017, , 39 - 47, 20.06.2017

Flera Seyfulina

https://doi.org/10.30563/turklad.312363

Öz

Мәкалә себер
җирлегендә яшәп иҗат итүче прозаик, “Иртеш таңнары”, “Ялкында өтелгән мәхәббәт”
романнары авторы Якуб Зәнкиевның тууына 100 уңаеннан язылды. Әлеге хезмәттә
язучының тормышы һәм әдәбиятка килү юлы өйрәнелә. Прозаның олы жанрында язылган
үзенчәлекле әсәрләрендә себер татарларының ХХ гасырның беренче яртысындагы
тормышы Русия тарихында булган катлаулы вакыйгалар кысасында, аның бер өлеше
буларак тәкъдим ителә. Әсәрләрендә себердә яшәүче татар халкының гореф-гадәтләре,
психологик портреты, яшәешенең мораль-этик кануннары, әйләнә-тирәгә, аеруча табигатькә
үзгә мөнәсәбәте сюжет үзәгендә тора. Халык иҗаты җәүһәрләре, төбәкнең бай
тарихы һәм шәхесләре, кабатланмас мифологиясе романнарында дөнья сурәтен баетып
киләләр. Аерым географик җирлектә язылып, шушы төбәк әдәбиятына гына хас булган
уникаль сыйфатлар белән характерланган әсәрләр гомуммилли әдәби мирасның
кабатланмас, үзенчәлекле бер өлеше буларак бәяләнә. Иҗатының бүгенге көндә
өйрәнелү дәрәҗәсе ачыклана.

Anahtar Kelimeler

Татар әдәбияты тарихы, милли әдәбият, Якуб Зәнкиев, әдәбиятта дөнья сурәте

Kaynakça

• ŞAHİN, E. (2005). Batı Sibirya Tatarlarının Hayatını Konu Edinen İlk Roman: İrtéş Tañnarı (İrtiş Tanları). Türk Dünyası Araştırmaları, S. 159, İstanbul, Aralık, s. 165-171.
• АМИНОВ, К. Т. (2009). Историческая основа и прототипы героев романа Якуба Занкиева "Зори Иртыша. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. – Тобольск,. – 20 с.
• АХУНОВ, Г. (1989). Бүгенге татар романы. Казан утлары, - №5. - Б. 186.
• БАБШАНОВА, Г.Н. (2009). Художественная концепция личности в прозе сибирско-татарских писателей XX века: Занкиев Я.К., Сулейманов Б.В. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. – Тобольск,. – 20 с.
• ЗАНКИЕВ, Я. (1996). Зори Иртыша. Книга первая. /Пер. с татарского Н. Сайфуллиной/ Я.Занкиев. – Тюмень: СофтДизайн.
• ЗАНКИЕВ, Я. (1998). Зори Иртыша. Кн. вторая. Тюмень: СофтДизайн,.–232 с.
• ЗӘНКИЕВ, Я. (1984). Иртеш таңнары: роман. Казан: Тат.кит.нәшр., 671 б.
• ЗӘНКИЕВ, Я. (1988). Иртеш таңнары: роман. Казан: Тат.кит.нәшр., – 286 б.
• ЗӘНКИЕВ, Я. (1999). Ялкында өтелгән мәхәббәт: роман. Төмән: Вектор Бук,. – 312 б.
• КИРАМОВА, Х. Х. (2009). Литературно-публицистическая деятельность Якуба Занкиева. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. – Тобольск,. – 23 с.
• МИНАСЬЯН, Г.П. (1998). Размышления о романе “Зори Иртыша” и его авторе. Жизнь и творчество педагога и писателя Я.К.Занкиева: материалы обл. науч.-практ. конф. Тобольск, С. 29-33.
• ПРИБЫЛЬСКИЙ, Ю. (1998). Уроки гуманизма. Жизнь и творчество педагога и писателя Я.К.Занкиева: материалы обл. науч.-практ. конф. Тобольск, С. 10-13.
• РОГАЧЕВ, В. В (1998). Ожидании рассвета. Занкиев Я. Зори Иртыша. Тюмень: СофтДизайн, С.8.
• САЙФУЛИНА, Ф. С. (2007). Формирование и развитие татарской литературы Тюменского региона. Тюмень: Вектор Бук,. – 296с.
• СӘЙФУЛЛИНА, Ф. С. (2004). Атачак таңнар хакына. Тобольск: Д.И.Менделева ис.ТДПИ,.- 104 б.
• ТАЛИПОВА, Г. М., СӘЙФУЛИНА Ф. С. (2016). Себер төбәге татар әдәбиятында дөнья сурәте. Tatarika, С. 72-91.
• Татарская литература Тюменского региона: история и современность. Диссертация на соискание ученой степени доктора филологических наук (2008)., Казань, 374 б.
• ТАШКЕЕВА, Г. Х. (2009). Мифологические и фольклорные мотивы в романах Якуба Занкиева. Автореф. дис. ... канд. филол. наук., Тобольск, 23 с.
• ХУСНУТДИНОВА, М. С. (2010). Система женских образов в романах Якуба Занкиева. Автореф. дис. ... канд. филол. наук., Тобольск, 18 с.