DÜŞÜNÜR MUHAMMED GELDİYEV (1889-1931)’İN TÜRKMEN DİLİ MÜCADELESİ

Yıl 2018, , 93 - 101, 20.12.2018

Tahir Aşirov

https://doi.org/10.30563/turklad.459433

Cited By: 1

Öz

XX. yüzyılın başı Türkmenistan’da değişik kültürel
sorunların yaşandığı ve tartışıldığı bir dönemdir. Bu dönemde üzerinde
tartışılan meselelerden biri de dil konusu olmuştur. Söz konusu dönemde
yayımlanan eserlerdeki tartışmalar, Türkmen kültürünün en önemli ve başlıca
sorunlarından biri olan dil mevzuu üzere kaleme alınan yazıların ve yayınların
içinde dikkat çeken düşünceler, görüşler ve öneriler şeklinde ortaya
çıkmaktadır. O dönemde Türkmen dili üzerinde yapılmış olan araştırmalardan,
değişik yerlerde yayımlanmış yazılardan bu hususta bilgi edinme imkânı
vermektedir. Genellikle bu dönem yazıları başlığı altında “Tartışma usulüyle”
diye bir ibare not olarak düşülmüştür. Bu ise, konunun değişik görüşler ile
tartışmaya açılması anlamına gelmektedir. Bu süreçte dönemin düşünürleri
tarafından mezkûr konular hararetle değişik boyutlarda tartışılmıştır. Bu
bağlamda Türkmen düşünürü Muhammed Geldiyev (1889-1931) yapıtları ve dönemin
tartışma konularına cevap vermek üzere kaleme aldığı yazıları ayrı bir önem arz
etmektedir. Ayrıca düşünürün Türkmen dili ile ilgili yazıları dönemin düşünce
yapısını anlaşılmasında ehemmiyete haizdir. Ancak biz bu yazımızda düşünürün
“Türkmen dilini yaşatmak, onu ilerletmek, genişletmek, gerçek devlet dili
seviyesine çıkarmak” diye ifadelerinin yer aldığı “Tüm Okullarımızda mı veya
Sadece Orta Mekteplerimizde mi? Hangi Lisan ile Okutmak Konusu” adlıyla 1926
senesinde yayınladığı makalesi bağlamındaki görüşleri açıklanmaya
çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Türkmen Dili, Geldiyev, Okul, Tartışma

Kaynakça

• 18. Geldiyev, M. (1926). Bütin Mekteplerimizdemi, ya ki Yeke Bir Orta Mekteplerimizdemi? Haysi Dil Bilen Okutmak Meselesi” (Çekişme yolu bilen). Türkmenistan, 670/71.19. Geldiyev, M. (1927). Latın harpı esasında düzilen Türkmen elipbiysi. Aşkabat.20. Geldiyev, M. (1928). Dayhaan eliipbiisi. Aşkabat.21. Geldiyev, M. (1928). Latın harpı esasında düzilen Türkmen elipbiysi. Aşkabat.