ÇAĞDAŞ KAZAN TATAR EDEBİYATINDA II. DÜNYA SAVAŞI OLAYLARINA YENİ BİR BAKIŞ ÜZERİNE

Yıl 2018, , 6 - 14, 20.12.2018

Ramilya Yarullina Yıldırım

https://doi.org/10.30563/turklad.464771

Cited By: 2

Öz

XX.
yüzyılın ikinci yarısından, özellikle altmışıncı yıllardan itibaren, toplumda
meydana gelen sosyal ve manevi değişimler sonucunda, Tatar edebiyatının tematik
alanı genişlemiştir. Geçmişe daha çok eleştirel ve felsefi bakış güçlenmeye,
yaşanan olay ve manzaralar çeşitli yönden ve yöntemlerle ele alınmaya
başlamıştır. Yıllar ilerledikçe tarihi geçmişteki kanlı izi unutulmayan, daha
geriye gittikçe yeniden değerlendirilen olaylardan biri, yirmi milyon insanın
ömrünü alan II. Dünya Savaşıdır (1941-1945). Tüm Sovyet edebiyatında olduğu
gibi, bu zaman diliminde Tatar edebiyatında da toplumu savaşa davet eden,
düşmana karşı nefret oluşturan, Sovyet askerinin kahramanlığını ve cephe
dışında çalışanların fedakârlığını yücelten çeşitli türde şiirler, hikâyeler ve
dram eserleri sunulmuştur. II. Dünya Savaşı sonrası diye adlandırılan
1945-1960’lı yıllar edebiyatında da bu tema önemli konulardan sayılarak, daha
çok roman türünde Sovyet insanının kahramanlığını övgüyle dile getiren
eserlerin yazılması bir zaruret olmuştur.

Fakat millî
kimliği üzerinde düşünmeye ve insanlık değerlerine önem vermeye başlayan son
dönem yazarları,  savaşın sebep-sonuç
ilişkilerini başka boyuttan değerlendirmektedirler. Sunumun Giriş kısmında,
Çağdaş Tatar edebiyatı eserleri örneğinde, savaş olgusuna olan yeni yaklaşım
gözlem yöntemiyle özetlenecektir. XX. yüzyılın ikinci yarısında Sovyetler
Birliğinde yaşanan Çeçen ve Afgan Savaşlarını konu alan eserlere değinilecek ve
yazarların savaş olaylarına, iktidar, millet ve birey konularına bakışı
üzerinde kısaca durulacaktır.   Ana
kısımda, Mirgaziyan Yunus’un Şemdellerde Gěne
Utlar Yana (Sadece Şamdanlarda Ateşler Yanar, 1979) uzun hikâyesi yorumlanarak, eserde ideoloji ve toplum, yaşam,
savaş, ölüm üçgenine felsefi bakış, 
şahıs ve millet dramatizemi, millî değerler, estetik kategoriler gibi
konular ele alınacaktır. Yazarın; savaşı felsefi açıdan değerlendirirken,
Sovyetler Birliğinde yaşam sürdüren Tatar, Kırım ve Yakut Türklerinin kaderinin
dünü ve bugününü cesur bir şekilde dile getirmesi, eserin diğer önemli
tarafıdır. Sonuçta; M. Yunus hikâyesinin savaş konusunu işleyen diğer çağdaş
yazarlara etkisi hakkında bahsedilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tatar edebiyatı, II. Dünya Savaşı, Mirgaziyan Yunus

Kaynakça

• GAYNULLİNA, G. (2005). Kěrěş Süz. M. Yunus, Eserler. Kazan: Megarif, 5- 17.YUNUS, M. (2005). “Şemdellerde Gěne Utlar Yana…” (Biyeklekte Kalu)/ Eserler. - Kazan: Megarif, 109 - 253. ZAHİDULLİNA, D. (2015). 1960-1980 Yıllar Tatar Edebiyatı: Yanarış Meydannarı ve Avangard Ězlenüler: Monografiya. Kazan: Tatar. Kitap Neşr., 383 b.ÇETİN, Ç. (2018). 1990’lı Yıllardan Bugüne Tatar Nesri, Türk Dünyası Çağdaş Edebiyatları El Kitabı, İstanbul: Kesit Yayınları, s. 748 -761.