OSMANISCHE SPRICHWÖRTER (1865) ADLI ESERDEKİ TÜRK ATASÖZLERİ VE BU ATASÖZLERİNİN TELAFFUZU -V-

Yıl 2020, , 288 - 314, 20.12.2020

Tuncay Böler

https://doi.org/10.30563/turklad.818005

Cited By: 1

Öz

1928 Harf İnkılabı'ndan önce Avrupalı bilginler tarafından Latin harfleriyle yazılan transkripsiyon metinleri (transcribed texts), Türk dili araştırmaları için oldukça önemlidir. Ana dili Türkçe olmayanların elinden çıkması sebebiyle birtakım yanlışları ihtiva edebileceği hatırdan uzak tutulmaması gereken transkripsiyon metinlerinin yazılış amaçları farklı farklı olsa da bunlar -özellikle sözcüklerin telaffuzlarına yani konuşma diline de yer verdikleri için- ses bilgisi ve başka açılardan önemli birer kaynaktır. Bu türden eserler üzerinde Batı’da 1900’lü yılların başında birtakım incelemeler yapılmaya başlanmışken Türkiye’deki araştırmalar 1990’lı yıllara kadar sarkmıştır. Günümüzde Almanca, Fransızca, İtalyanca, İngilizce yazılmış birtakım transkripsiyon metinleri üzerinde yapılan çalışmalar hâlâ devam etmektedir. Burada konu edinilen atasözlerine kaynaklık eden Osmanische Sprichwörter (Osmanlı Atasözleri) 1865’te Viyana’da yayımlanmış transkripsiyon metinlerindendir. Eserde 500 atasözü bulunmaktadır. Bilindiği gibi Arap alfabesi ile yazılan sözcükler genellikle kalıplaşmış bir imlaya sahip oldukları için çoğu zaman telaffuzu örter, tam olarak göstermezler. Osmanische Sprichwörter’de hem Alman ve hem de Fransız transkripsiyon sistemine göre atasözlerinin telaffuzları yazıya yansıtılmaya çalışılmış, böylelikle bizler için imla ile telaffuz arasındaki farklılıkların görülmesi imkânı ortaya çıkmıştır. Makalede Osmanische Sprichwörter’de bulunan 100 (401-500) atasözü değerlendirilmiş, bu atasözlerinde yer alan sözcük ve eklerin telaffuzları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ses Bilgisi, Telaffuz, Transkripsiyon Metinleri, Atasözü

TURKISH PROVERBS AND THEIR PRONUNCATIATION IN OSMANISCHE SPRICHWÖRTER (1865) -V-

Öz

Transcribed texts written in Latin letters by European scholars before the Letter Revolution of 1928 are very important for Turkish studies. It should be noted that they may contain some mistake as they are the works of non-native speakers. While these texts may have been written for other purposes, they are nonetheless significant phonological resources as they include pronunciation of words, i.e colloquial language. Studies on these type of works started in early 1900s in the West whereas they started in 1990s in Turkey. Transcribed texts written in German, French, Italian and English are currently being studied. The subject of this study is the transcribed texts of Osmanische Sprichwörter, published in 1865 in Vienna. It contains 500 proverbs. Words written in Arabic alphabet mostly obscured pronunciation as they had rigid, structured orthography. In Osmanische Sprichwörter, the pronunciation of proverbs are given both in German and in French transcription systems and thereby it was made possible to ascertain the difference between orthography and pronunciation. In this study, 100 (401 to 500) proverbs were evaluated. The pronunciations of the words and affixes were discussed.

Anahtar Kelimeler

Phonetics, Pronunciation, Transcribed Texts, Proverb

Kaynakça

• DUMAN, M. (2005). “Modern Türkiye Türkçesinde Yazı ve Söyleyiş İlişkisi”. Türk Dili, S. 625, s. 3-10.
• DURMUŞ, O. (2017). “Türkiye Türkçesinin Basılı İlk Atasözleri: H. Megiser’in Paroemiologia Polyglottos Adlı Eserinde Yer Alan Atasözleri”. Vefatının 20. Yılı Münasebetiyle Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu Hatıra Kitabı içinde (s.659-678). İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı.
• HAZAİ, G. (2012). Türkiye Türkçesinin Dünü ve Bugünü. Çev. Tevfik Turan. Ankara: TDK Yay.
• K. K. Orientalische Akademie (1865). Osmanische Sprichwörter, Wien: K.K. Hof- und Staats-Druckerei.
• KARTALLIOĞLU, Y. (2010). “Havier Bianchi’nin Dictionnaire Français-Turc Adlı Sözlüğünde İmlanın Gizlediği Telaffuzlar”, Türkbilig, S. 20, s. 1-11.