ÇAĞATAYCA BİR YUSUF U ZÜLEYHA ÜZERİNE

Yıl 2021, , 105 - 121, 20.06.2021

Mehmet Sarıköse

https://doi.org/10.30563/turklad.880806

Öz

Çalışmaya konu edilen eser Çağatay Türkçesi ile yazılmış bir Yusuf u Züleyha mesnevisidir. İsveçli misyoner Gunnar Hermansson tarafından 1929-1930 yıllarında kopya ettirilen eser, İsveç Lund Üniversitesi Kütüphanesi Jarring Koleksiyonu Prov. 12’de “The Verses on Yusuf and Zulaikha” adıyla kayıtlıdır. Eser, bugün Çin’in Sincan (Xinjiang) bölgesinde yer alan Doğu Türkistan bölgesinde ortaya konmuştur.
Tamamı 164 varaktan oluşan ve 3 deftere yazılmış eser, 1982’de Lund Üniversitesi’ne bağışlanmıştır. Doğu Türkistan, Yarkend kaynaklı olan eser İsveçli misyoner Gunnar Hermansson tarafından Abdül Kadir Ahund’a istinsah ettirilmiştir. Gunnar Jarring, eser ile ilgili oluşturduğu künyede eserin Molla Câmî’nin Farsça Yusuf u Züleyha adlı mesnevisinin bir tercümesi olduğunu belirtmiştir. İncelenen eser dil özellikleri açısından Çağatay Türkçesi özelliklerini yansıtmaktadır. İstinsah tarihi bakımından Çağatay Türkçesinin son dönemine ait olduğu anlaşılan eserin dil özellikleriyle Çağatay Türkçesinin, Yeni Uygur Türkçesinin ve Yeni Uygur Türkçesinin güney ağızlarının ses ve şekil özellikleri ile yapılacak karşılaştırmalı bir çalışmanın, ilgili alanlarda çalışan araştırmacılara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çağatay Türkçesi, Yusuf u Züleyha, Doğu Türkistan

On a chagatai turkic yusuf u züleyha

Öz

The work that is the subject of the study is a Yusuf u Züleyha mesnevi written in Chagatai Turkic. The work was copied by the Swedish missionary Gunnar Hermansson between 1929 and 1930 and it was registered with name of “The Verses on Yusuf and Zulaikha” in Sweden Lund University Library Jarring Collection Prov. 12. The work was written in the East Turkestan region, which is located in today's Xinjiang (Xinjiang) region of China.
The work, which consists of 164 sheets and was written in 3 notebooks, was donated to Lund University in 1982. Originating from East Turkestan, Yarkend, the work was copied to Abdul Kadir Ahund by the Swedish missionary Gunnar Hermansson. Gunnar Jarring stated that the work was a translation of Molla Câmî's Persian masnavi named Yusuf u Züleyha in the tag he created for the work. The studied work reflects the characteristics of Chagatai Turkic in terms of language features. It is understood that the work belongs to the last period of Chagatai Turkic in terms of its copied date. It is thought that a comparative study to be made between the phonetic and morphological features of the southern dialects of New Uighur Turkic, New Uighur Turkic and Chagatai Turkic with the linguistic features of the work will contribute to researchers working in the related fields.

Anahtar Kelimeler

Chagatai Turkic, Yusuf u Züleyha, Eastern Turkestan

Kaynakça

• Cin, A.; Akyıldız, D. (2013). Eski Anadolu türkçesi özellikleri gösteren bir kıssa-yı yusuf. Mediterranean Journal of Humanities, III/1:71-88.
• Demirel, E. (2020). Çağatay türkçesi kur’an tefsiri. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Dolu, H. (1953). Sultan hüseyin baykara adına yazılmış çağatayca manzum bir yusuf hikâyesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fak. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 5/5:51-58.
• Eckmann, J. (2017). Çağatayca el kitabı, (Çev. Günay Karaağaç). Ankara: TDK Yayınları.
• Eckmann, J. (2017). Harezm, kıpçak ve çağatay türkçesi üzerine araştırmalar, (Haz. Osman Fikri Sertkaya). Ankara: TDK Yayınları.
• Korkmaz, Z.. (1995). Hüseyin baykara adına yazılmış çağatayca yusuf ve züleyha mesnevisinin tanınmayan bir yazması ve eserin yazarı. Türk Dili Üzerine Araştırmalar. 1:304-342.
• Kültüral, Z. (2009). Şerifî’nin yusuf u zeliha hikâyesi ve dil özellikleri. Turkish Studies. 4/7:424-437.
• Nalbant, M. V. (2014). Karışık dilli kur’an tefsiri (çağatay, oğuz ve kıpçak lehçeleriyle). İstanbul: TKAE Yayınları.
• Öztürk, R. (2010). Yeni uygur türkçesi grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Türkdoğan G. M. (2010). Klasik türk edebiyatında kur’an kıssalarını konu alan mesneviler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3/15:64-92.