ҮШ ҚҰРЫЛТАЙ, БІР БАЙЛАМ: ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ЛАТЫННЕГІЗДІ ӘЛІПБИІ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 233 - 240, 20.12.2019

Ergali Esbosınov

https://doi.org/10.30563/turklad.649453

Öz

1926 ж. Бакуде өткен  атақты І-ші Баку Түркітану Құрылтайына сілтеме жасай отырып, қазіргі Түркия елінің
алфавитінің нұсқасы мен арада ондаған жылдар салып барып қолға алынған Ортақ түрік алфавитіне шолу жасауға
талпыныс жасалған. Ыстамбұлда Мармара Университеті жанындағы Түркітану
институты үйымдастырған «Қазіргі түркі алфавиттері халықаралық симпозиумы - 1991» мен «Қазіргі
түркі алфавиттері халықаралық симпозиумы - 2018»
туралы, осы жиынның тарихи шешімі
туралы сөз болады. Мұндай келелі басқосу мен шешімнің түптамырында Түркия
Республикасының сегізінші Президенті Тұрғыт Өзал мен Қазақстанның тұңғыш
Президенті – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың 1990 жылғы 
кездесуі мұрындық болғандығы айтылады. Қорытынды ретінде Қазақстан
Республикасының Президенті Қ.К.Тоқаевтың «Тіл мамандары жаңа әліпбиді
жетілдіру керек» деген тапсырмасын орындау мақсатында А.Байтұрсынұлы атындағы
Тіл білімі институты ұйымдастырған Республикалық дөңгелек үстел шешімі мен
үндеуі туралы, көптен бері бейресми түрде қолданыста жүрген 32 қаріптік «жаңа
қазақ» яки «Ортақ түрік алфавиті» туралы баяндалады.

Anahtar Kelimeler

Ортақ Түрік Алфавиті, Латын Негізді Жаңа Қазақ Әліпбиі, Түркі Елдері, Тұрғыт Өзал, Н.Ә.Назарбаев

THREE CONGRESSES, ONE DECISION: KAZAKH LATIN ALPHABET

Öz

After the
First Turkology Congress held in Baku in 1926, the subject of Latin alphabet in
the Turkic World was reconsidered in the “International Symposium of Modern
Turkish Alphabets” at the Institute of Turkic Studies of Marmara
University in 1991 and 2018. As is known, in 1926 after meeting of Turkey,
Baku, Azerbaijan in 1991 after the Istanbul meeting have made the transition to
the Latin alphabet. President of Turkey Turgut Ozal, and President of Republic
of Kazakhstan Nursultan Nazarbayev's first meeting in 1990, and consequently
will also be discussed. The current President of Kazakhstan Tokayev, preparing
for the transition to the Latin alphabet, called for is we expect the language
experts to develop the new Kazakh Latin alphabet, and upon this, the leading
linguists and Turkologists of the country came together and held a roundtable.
Presidential authority to be presented on the basis of the result of this
meeting, 32 letters thrown at scientific meetings in Turkey has reached a new
Kazakh alphabet agenda. In phonetic terms, this sound is based on one letter
and the rear signs that will meet all the sounds of Kazakh.

Anahtar Kelimeler

Common Turkish Alphabet, New Kazakh Latin Alphabet, Turkish World, Turgut Özal, Nursultan Nazarbayev

Kaynakça

• Milletlerarası Çağdaş Türk Alfabeleri Sempozyumu. 18-20 Kasım, 1991. Marmara Üniversitesi Yayınları No: 509. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları: 1. İstanbul, 1992. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. Жалпы ред. басқарған Т. Жанұзақов. Алматы: Дайк пресс – 2008. https://dalanews.kz/16201 https://www.tarihakli.com/harf-devrimi/ http://www.akorda.kz/kz/events/memleket-basshysynyn-uly-dalanyn-zheti-kyry-atty-makalasy https://e-history.kz/kz/contents/view/623 https://kk.wikipedia.org/wiki/Тәуелсіз_Мемлекеттер_Достастығы http://www.akorda.kz/kz/events/memleket-basshysynyn-uly-dalanyn-zheti-kyry-atty-makalasy https://tilalemi.kz/article/1829-.html http://www.akorda.kz/kz/events/memleket-basshysynyn-uly-dalanyn-zheti-kyry-atty-makalasy https://egemen.kz/article/213005-zhanha-alipbige-qatysty-til-mamandarynynh-ortaqtudgyrymy-talqylandy