Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

ABDULLA QODIRIYNING O‘ZBEK ADABIY TILI VA MATBUOTI RIVOJIDAGI XIZMATLARI

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 8 - 15, 20.06.2020
https://doi.org/10.30563/turklad.649234

Öz

Ushbu maqolada o‘tgan
asrning boshlarida Turkistonda  ro‘y
bergan siyosiy va ma`rifiy o‘zgarishlarning qisqacha sharhi berilgan. Shu bilan
birga musulmon turkiylar jadidchiligining asoschisi Ismoil G‘aspiralining “
Tarjumon” gazetasining o‘lkada ma`rifatchilik 
g‘oyalarining  yoyilishidagi roli
bilan bo‘liq masalalari ham ko‘rsatib o‘tilgan. Shuningdek maqolada o‘sha
davrda o‘zbek adabiyotining 
rivojlanishiga salmoqli hissa qo‘shgan, o‘zbek romanchiligining
asoschisi Abdulla Qodiriyning  yangi o‘zbek
adabiy tili, xususan o‘zbek milliy matbuoti rivojidagi xizmatlari ham   yoritib berilishiga harakat qilingan.
Xususan, uning yangi  o‘zbek adabiy tili
hamda milliy matbuoti shakllanishidagi xizmatlari, aniqrog‘i uni yaratish
borasidagi  harakatlari va zahmatlari
dalillar bilan  ifodalangan. Uning
hozirgacha bir nom bilan o‘zgarishsiz nasr etib kelinayotgan “ Mushtum”
jurnalining tashkilotchilaridan biri ekanligi, adib jurnal sahifalarida   mahalliy 
matbuotda yagona  o‘zbek adabiy
tili me`yorlarining  shakllanishiga putur
etkazayotgan unsurlarni ayovsiz 
ravishda  hajv qilish jarayonlari
tahlil etilgan.

Shunigdek,  maqolada adibning
poliglot sifatida arab, fors, turk, rus tillarini mukammal biganligi bois juda
ko‘plab adiblarning asarlarini o‘zbek tiliga tarjima qilganligi hamda
sharqshunos olim K. Yudaxin bilan hamkorlikda “ Ruscha-ozbekcha lug‘at” tuzish
ishlarida qatnashganligi singari masalalar haqida ham fikr yuritilgan.

Kaynakça

  • “Муштум” журналининг 1924 -1929 йиллар сонлари
  • Чориева З.Т.Абдулла Қодирийнинг “Ўтган кунлари” романидаги мактубларнинг луғавий-маъновий ва услубий хусусиятлари.НДА.-Тошкент, 2000.
  • Қодирийни қўмсаб.- Тошкент: А.Қодирий номидаги халқ мероси нашриёти,1994.
  • Қодирий Ҳабибулла Отам ҳақида.-Тошкент: Ғ.Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти,1983.

ABDULLA KADIRI UZBEK LITERARY LANGUAGE AND PRESS DEVELOPMENT SERVICES

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 8 - 15, 20.06.2020
https://doi.org/10.30563/turklad.649234

Öz

This article provides a brief overview of the
political and educational changes that occurred in Turkistan at the beginning
of the last century. It was also mentioned the role of the newspaper
"Tarjumun" in the spread of Enlightenment ideas in the country by
Ismail Gaspirali, the founder of the Muslim Turkic density. In addition, the
article made an important contribution to the development of Uzbek literature
at that time, while the works of Abdulla Kadiri, founder of Uzbek novels, were
also highlighted in the development of the new Uzbek literary language,
especially the Uzbek national press. In particular, his services in the
formation of a new Uzbek literary language and the national press, or rather
his efforts and efforts to create it, are represented by evidence. Having been
one of the organizers of the magazine “ Mushtum”, which has remained unchanged
until now, in the pages of adib magazine in the local press, the obscene Hajj
processes of elements that undermine the formation of norms of the single Uzbek
literary language have been analyzed. satirically analysis of the processes of
making pilgrimage was carried out of the elements that undermined the formation
of norms.



    Persian Arabic Turkish and Russian as a
polyglot, and in collaboration with yudakhin, the Orientalist K. Adib, in the
article, wrote the excellent readability of Arabic, Persian, Turkish, and
Russian as a polyglot, and in collaboration with yudakhin. because he
translated the works of many authors into Uzbek, he had an opinion on such
matters as his participation in the creation of the “ Russian-Uzbek
dictionary".

Kaynakça

  • “Муштум” журналининг 1924 -1929 йиллар сонлари
  • Чориева З.Т.Абдулла Қодирийнинг “Ўтган кунлари” романидаги мактубларнинг луғавий-маъновий ва услубий хусусиятлари.НДА.-Тошкент, 2000.
  • Қодирийни қўмсаб.- Тошкент: А.Қодирий номидаги халқ мероси нашриёти,1994.
  • Қодирий Ҳабибулла Отам ҳақида.-Тошкент: Ғ.Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти,1983.
Toplam 4 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Murodqosim Abdıyev 0000-0002-4513-258X

Yayımlanma Tarihi 20 Haziran 2020
Gönderilme Tarihi 20 Kasım 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020 Cilt: 4 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Abdıyev, M. (2020). ABDULLA QODIRIYNING O‘ZBEK ADABIY TILI VA MATBUOTI RIVOJIDAGI XIZMATLARI. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), 4(1), 8-15. https://doi.org/10.30563/turklad.649234

LİSANS

TÜRKLAD'ın içeriği Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.   E-ISSN: 2587-1293

Fırat Üniversitesi İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü – Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Rektörlük Yerleşkesi ELAZIĞ-TÜRKİYE / Telefon: +90 424 237 00 00 – 3525 / 3637; Belgeç: +90 424 233 00 62; elmek: uluturklad@gmail.com

13220  13225 13228 13230 13231 13234 13239 13241132411323813235132271438414444  16761