A study on Kazakh proverbs about thought

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 447 - 457, 20.12.2022

Kevser Akman

https://doi.org/10.30563/turklad.1184089

Öz

Proverbs have been an important part of our language and culture from the first written texts until today. Proverbs are important in terms of showing the value judgments, moral understanding, moral law and social relations of societies. It gives strength to the narrative, sounds good and stays easily in the mind. Kazakhs is one of the important tribes in the Kipchak group. In the study, Kazakh language proverbs on thought were discussed. Thought is the only element that distinguishes man from all other living things on earth. In fact, thought not only separates humans from all other living things, but also elevates them or inferior them from other humans. Because people's thoughts reflect their point of view on life and in this way, thoughts become more meaningful. Proverbs about thought, the power of thought and its role in society, the relationship between language and thought, the connection of thought and word, the importance and function of mind in the perspective of thought, language and word in communication were discussed. Proverbs in Kazakh Turkic were given in parentheses with their Turkish equivalents.

Anahtar Kelimeler

Proverb, Kazakh language, Turkish language, thought

DÜŞÜNCE KONULU KAZAK ATASÖZLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Atasözleri, ilk yazılı metinlerden günümüze kadar dilimizin ve kültürümüzün önemli bir parçası olmuştur. Toplumların değer yargılarını, ahlak anlayışını, töresel hukukunu, sosyal ilişkilerini göstermesi bakımından atasözleri önemlidir. Anlatıma güç verir, kulağa hoş gelir ve zihinde kolayca kalır. Kıpçak grubu içerisinde önemli boylardan birisi olan Kazak Türklerindeki düşünce ile ilgili atasözleri ele alınmıştır. Düşünce, insanı insan yapan yeryüzündeki diğer tüm canlılardan ayıran tek unsurdur. Hatta düşünce insanı sadece diğer tüm canlılardan ayırmakla kalmaz, insanı da insandan ayırarak ya yüceltir ya da değerini düşürür. Çünkü insanların düşünceleri hayata bakış açısını yansıtır ve bu şekilde düşünceler daha anlamlı hâle gelir. Düşünce konulu atasözlerinde düşüncenin gücü ve toplum içerisindeki rolü, dil ve düşünce ilişkisi, düşünce ve söz bağlantısı, düşünce perspektifinde akıl, dil ve sözün iletişim kurmadaki önemi ve işlevi gibi konular ele alınmıştır. Kazak Türkçesindeki atasözleri, Türkiye Türkçesindeki karşılıklarıyla beraber parantez içerisine yazılarak verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atasözü, Türkiye Türkçesi, Kazak Türkçesi, Düşünce

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (2018). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1 Atasözleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Kitapevi.
• Albayrak, N. (2009). Türkiye Türkçesinde Atasözleri. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Alkaya, E., Akman, K. (2021). Kazak Türkçesinde Akıl ile İlgili Atasözleri Üzerine Bir Değerlendirme. Dr. Himmet Biray Armağanı Ahde Vefa 25. Yıl (Ed. Biray. N. ve Eynel, S.) İstanbul: Kesit Yayınları. s. 683-711.
• Alkaya, E. (2001). Tatar Türkçesinde Dil ve Söz ile İlgili Atasözleri Üzerine Bir Değerlendirme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 11, S. 2, s. 55-76.
• Alkaya, E. (2006). Dil ve Söz Bağlamında Kırım Karay Türklerinin Atasözleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 1, S. 20, s. 88-99.
• Coşkun, S. (2014). Dil-Düşünce ve Dünya İlişkisi Bakımından Öznellik, Bireysellik ve Kimlik. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, S. 23, s. 87-102.
• Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Gökbayır, T. (2022). Dil ve Söz Bağlamında Kırgız Türklerinin Atasözleri. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), 6. Cilt, 1. Sayı, s. 255-278.
• Gül, F. ve Soysal, B. (2009). Dil ve Düşünce İlişkisi Üzerine. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (SBArD), S. 13, s. 65-76.
• Keykın, J. (2002). Qazaqtıŋ 7777 Maqal men Mäteli. Almatı: Ölke Yayınevi.
• Kaplan, M. (2011). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karaağaç, G. (2009). Dil Tarih ve İnsan. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Kurt, İ. (1991). Atasözlerine Psikolojik Bir Yaklaşım. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Smaylova, A. T. (2008). Qazaqtıŋ Maqal-Mätelderi. Almatı: Köşpendiler Baspası.
• Vardar, B. (2001), Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. İstanbul: Multilingual Yayıncılık.
• Vygotsky, L. S. (2018). Düşünce ve Dil. (Çev. Erdoğdu, B.) İstanbul: Roza Yayınları.
• https://sozluk.gov.tr/