ALİ ŞİR NEVÂYÎ’NİN ESERLERİNDE SÜR- FİİLİ VE SÜR- FİİLİNİN SEMANTİK BOYUTU ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 24, 20.06.2023

Galip Güner , Muzaffer Saz

https://doi.org/10.30563/turklad.1301006

Öz

Sözcüklerin tarih boyunca semantik açıdan çeşitli değişikliklere uğradıkları görülmektedir. Sözcüklerdeki bu değişikliklerin tespit edilmesi dilin tarihî dönemlerdeki gelişiminin ortaya çıkarılması açısından oldukça önemlidir. Bu çalışmada Ali Şir Nevâyî’nin eserlerinde de görülen sür- fiilinin “sürmek, kovmak, uzaklaştırmak, göndermek; asker sürmek, sevk etmek; önüne katıp sürmek, götürmek; sevk etmek (hayvanlar için); mesh etmek; hüküm sürmek, devam ettirmek; ömür sürmek, zaman geçirmek; beddua etmek, lanetlemek; yüzdürmek; kendine doğru çekmek; çift sürmek, tarla sürmek; dokundurmak, değdirmek; yönlendirmek; bir maddeyi bir yüzey üzerine ince bir tabaka olarak yaymak; konuşmak, söylemek” vb. temel anlamlarının yanı sıra “yazı yazmak” anlamı üzerine durulmuştur. Bu çerçevede öncelikli olarak Eski Türkçeden itibaren Türk dilinin tarihî dönemlerinde varlığını sürdüren sür- fiilinin, geçtiği eserler tespit edilmiş, eserlerden alınan örneklere yer verilerek fiilin geçtiği satır ve varak numaraları belirtilmiştir. Daha sonra ise metin bağlamı göz önünde bulundurularak fiilin eserlerdeki anlamlarına yer verilmiş ve bu anlamlara göre fiil sınıflandırılmaya tabi tutulmuştur. Buradan hareketle Ali Şir Nevâyî’nin eserlerinde tespit edilen sür- fiilinin “yazı yazmak” anlamının Türk dilinin tarihî dönemlerinde kullanılıp kullanılmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunların yanı sıra Ali Şir Nevâyî’nin eserlerinden hareketle sür- fiilinin Türk dilinin tarihî dönemlerinde hangi anlamlarda kullanıldığı tespit edilirken sözcüğün Eski Türkçeden itibaren Türk dilinin tarihî dönemlerindeki tarihsel yolculuğuna ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eski Türkçe, Ali Şir Nevâyî, Sür- (Sürmek) Fiili, Çağatay Türkçesi

The Verb Sür- in Ali Şir Nevayi’s Works and a Review on the Semantic Dimention of Sür-

Öz

Throughout history, it is seen that words have undergone various changes in terms of meaning. Determining these changes in words is very important in revealing language development in historical periods. In this study, besides basic meanings of the verb sür-, seen in the works of Ali Şir Nevayi’s such as “to drive, to expel, to send away, to send; to send troops; to drive; to ride; to anoint; to reign; to perpetuate; to live a life, to spend time; to curse; to float; to pull towards oneself; plowing, plowing; to touch; to direct; spreading, applying a substance as a thin layer on a surface; to talk, to speak” etc. the “writing” meaning is also emphasized. In this context, firstly, the works in which the verb sür- existed in the historical periods of the Turkic language since Old Turkic was determined, and examples from the works were included, the line and page numbers of the verb were indicated. Then, considering the context of the text, the meanings of the verb in the works were included and the verb was classified according to these meanings. From this point of view, it was tried to determine whether the verb sür- which means the verb "to write" in the works of Ali Şir Nevâyî, was used in the historical periods of the Turkic language. In addition to these, while determining the meanings of the sür- verb used in the historical periods of the Turkic language, it was tried to shed light on the historical journey of the Turkic language in the historical periods, starting from the Old Turkic.

Anahtar Kelimeler

Old Turkish, Ali Şir Nevayi, The verb Sür-, Chagatai Turkish.

Kaynakça

• Abik, A. D. (1993). Alî Şîr Nevâyî’nin Risaleleri Tarih-i Enbiya ve Hükema, Tarih-i Müluk- i Acem, Münşeat (Metin Gramatikal İndeks- Sözlük). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Abik, A. D. (2006). Alî Şîr Nevâyî, Hamsetü’l- Mütehayyirîn (Metin- Çeviri- Açıklamalar- Dizin). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Ağar, M. E. (1986). Baytaratü’l- Vâzıh. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ağar, M. E. (1989). Kitâb fi’l-Fıkh bi-Lisân-ı Türkî. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aksan, D. (1978). Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle). Ankara: Erol Ofset Matbaacılık.
• Aksan, D. (2003). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksan, D. (2006). Anlambilim, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Alpay Tekin, G. (2013). Alî Şîr Nevâyî, Ferhâd ü Şîrîn (İnceleme-Metin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Arat, R. R. (1991). Kutadgu Bilig Ⅰ (Metin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Argunşah, M., Güner, G. (2022). Codex Cumanicus. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ata, A. (2019). Ḳıṣaṣü’l- Enbiyā (Giriş-Metin-Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ata, A. (2019). Karahanlı Türkçesinde İlk Kur’an Tercümesi (Rylands Nüshası, Giriş-Metin-Notlar-Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Atalay, B. (1970). Abuşka Lûgati veya Çağatay Sözlüğü. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Atalay, B. (1945). Et- Tuhfetü’z- Zekiyye Fi’l- Lûgati’t- Türkiyye. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aydın, E. (2018). Uygur Yazıtları. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Aydın, E. (2019). Orhon Yazıtları (Köl Tegin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Barutçu Özönder, F. S. (1996). Alî Şîr Nevâyî, Muhâkemetü’l- Luġateyn (İki Dilin Muhakemesi). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Berbercan, M. T. (2013). Kutadgu Bilig’de Fiillerin Çok Anlamlı Yapısına Genel Bir Bakış. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 6, S. 24, s. 83-98.
• Bice, H. (2015). Divan-ı Hikmet. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Borovkov, A.K. (2002). Orta Asya’da Bulunmuş Kur’an Tefsirinin Söz Varlığı (ⅩⅡ.-ⅩⅢ. Yüzyıllar) (çev. Halil İbrahim Usta, Ebülfez Amanoğlu). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Caferoğlu, A. (2015). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Caferoğlu, A. (1931). Kitâbü’l- İdrâk li Lisâni’l- Etrâk. İstanbul: Evkaf Matbaası.
• Canpolat, M. (1995). Alî Şîr Nevâyî, Lisânü’ṭ- Ṭayr. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Clauson, S. G. (1960). Sanglax A Persian Guide to the Turkish Language by Muhammed Mahdî Xân. Londra: Messrs. Luzac and Company Ltd.
• Clauson, S. G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford At The Clarendon Press.
• Çelik, Ü. (2011). Alî Şîr Nevâyî, Leylî vü Mecnûn. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Çetin, E. (2020). Altun Yaruk ⅤⅢ. Kitap. (Karşılaştırmalı Metin, Çeviri, Açıklamalar, Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Çöktü, G. (1985). Ali Şir Nevai Mahbubü’l- Kulüb. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Delice, H. İ. (2003). Hulasa, Okçuluk ve Atçılık (Hüseyin b. Ahmet el- Erzurumî). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Demirci, J. (1998). Kıpçak Sözlükleri. Kebikeç Dergisi, S. 6, s. 145-152.
• Demirci, Ü. Ö. (2010). Eski Türkçe’de Fiiller. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Düzgün, U. (2018). Ali Şir Nevâyî’nin İlk Divanı ile Son Divanının Karşılaştırmalı Söz Varlığı -Fiil-. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eminoğlu, E. (2011). Abbâs İbni Hamza es-Sabrânî, Kitâbü’l- Ef’âl- Kıpçakça Satır Arası Sözlük. Ankara: Akça Yayınları.
• Eraslan, K. (1971). Ali Şir Nevâyî’nin Hâlât-ı Seyyid Hasan Big Risâlesi. Türkiyat Mecmuası, C. ⅩⅤⅠ, s. 89- 110.
• Eraslan, K. (1980). Ali Şîr Nevâyî’nin Hâlât- ı Pehlevan Muhammed Risâlesi. Türkiyat Mecmuası, C. ⅩⅨ, s. 99- 164.
• Eraslan, K. (1996). Nesâyimü’l- Mahabbe Min Şemâyimi’l- Fütüvve. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eraslan, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eraslan, K. (2015). Alî Şîr Nevâyî, Mecâlisü’n- Nefâyis Ⅰ- Ⅱ (Giriş- Metin- Çeviri-Notlar). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eraslan, K. (2015). Alî Şîr Nevâyî, Mîzânu’l- Evzân (Vezinlerin Terazisi). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eraslan, K. (1999). Mevlâna Sekkâkî Divanı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eraslan, K., Sertkaya, O. F., Yüce, N. (1979). Kutadgu Bilig Ⅲ (İndeks). İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Ercilasun, A. B., Akkoyunlu, Z. (2018). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk (Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Erdem Uçar, F. M. (2016). Çağatay Türkçesinde Bol- “Olmak” Fiilinin Çok Anlamlı Yapısı. Dil Araştırmaları Dergisi, C. 19, s. 125-151.
• Erdem Uçar, F. M. (2019). Şeyd-zāde Atâyî Dîvânı (Bağlamlı Dizin-İşlevsel Sözlük). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Ergene, O. (2017). Sadî Gülistan Tercümesi, Giriş- Dil İncelemesi-Metin-Çeviri-Dizinler-Tıpkıbaskı (çev. Sibîcâbî). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergin, M. (2013). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
• Goca, A. A. (2000). Haydar Tilbe’nin Mahzenü’l Esrâr Mesnevisi (Önsöz, Giriş, Metin ve Tercüme, Dizin). Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güner, G. (2021). Karahanlı Türkçesinde Fiil. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Güner, G. (2017). Resûlî Sözlüğü’nün Türkçe Söz Varlığı. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Hacıeminoğlu, M. N. (2000). Kutb’un Husrev ü Şirin’i ve Dil Hususiyetleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Hamilton, J. R. (2011). İyi ve Kötü Prens Öyküsü (çev. Vedat Köken). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kaçalin, M. (2012). Nevayi’nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kahraman, S. (2015). Dilde Çok Anlamlılık ve Belirsizlik. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karaağaç, G. (1997). Lutfî Divanı (Giriş-Metin-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karaağaç, G. (2022). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karahan, N. (2009). ‘Ali Şir Nevāyi’ye Ait Bir Devāvîn Nüshası İncelemesi (Metin-Dilbilgisi-Dizin-Sözlük). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karamanlıoğlu, A. F. (1989). Seyfi-i Sarâyî, Gülistan Tercümesi (Kitâb Gülistan bi’t- Türkî). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karaörs, M. (2016). Alî Şîr Nevâyî, Nevâdirü’ş- Şebâb. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karasoy, Y. (1998). Şiban Han Dîvânı (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kaya, C. (2021). Uygurca Altun Yaruk (Giriş, Metin ve Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kaya, Ö. (1996). Alî Şîr Nevâyî, Fevâyidü’l- Kiber. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2017). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2017). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kök, A. (2004). Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesi (TİEM 73 1v-235v/2), Giriş-İnceleme-Metin-Dizin. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köktekin, K. (2002). Ali Şir Nevâyi’nin Türkçeciliği. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Cilt 9, S. 19, s. 117-121.
• Köktekin, K. (2007). Yusuf Emirî Divanı (Giriş-İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük-Tıpkıbasım). Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Kuanişbayev, E. (2006). Kitāb-ı Fi’l-Fıḳh (Giriş- Metin- Tıpkıbasım). Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Kut, G. (2003). Alî Şîr Nevâyî, Ġarâ’ibü’ṣ- ṣıġar (İnceleme- Karşılaştırmalı Metin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ölmez, Z. (1993). Mahbûbu’l- Kulûb (İnceleme- Metin- Sözlük). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ölmez, Z. (2007). Çağatay Edebiyatı ve Çağatay Edebiyatı Üzerine Araştırmalar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 5, S. 9, s. 173-219.
• Özdarendeli, N. (2002). Ali Şîr Nevâyî İlk Divan İnceleme-Metin-Dizin. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özgür, C. (1988). Baytaratü’l- Vażıḥ. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsi.
• Özgür, C. (1994). Baytaratü’l- Vâzıh’ın Kıpçakça ve Türkmence Yazmalarına Göre Kıpçakçanın Oğuzcalaşması (Türkmenceleşmesi) Üzerine Bir Dil Araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkan, A. (2018). Kitâb-ı Mukaddime-i Ebu’l- Leysi’s Semerkandî (Giriş-Metin-Dizinler- Tıpkıbasım). Konya: Palet Yayınları.
• Öztopçu, K. (2002). Kitâb Fî ʻİlm An-Nuşşâb. İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
• Paçacıoğlu, B. (2016). Ⅷ.- ⅩⅥ. Yüzyıllar Arasında Sözcük Dağarcığı. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Polat, R. (2019). Ali Şir Nevayi’nin Eserlerinde Yardımcı Fiiller. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sabir, M. (1961). Hayretü’l- Ebrâr (İnceleme- Metin- İndeks). Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Sağol, G. (1993). Harezm Türkçesi Satır Arası Kur’an Tercümesi Giriş-Metin-Sözlük. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Şimşek, Y. (2019). Harezm Türkçesi Kur‘ân Tercümesi (Meşhed Nüshası [293 No.], Giriş-Metin-Dizin) C. Ⅰ-Ⅱ. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tezcan, S., Zülfikar, H., Ata, A. (2014). Nehcü’l-Ferādîs. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toparlı, R., Argunşah, M. (2014). Mu’înü’l-Mürîd (İnceleme-Metin-Çeviri-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toparlı, R. (2003). Ed- Dürretü’l- Mudiyye fi’l- Lügati’t- Türkiyye. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toparlı, R. (2017). İrşâdü’l-Mülûk ve’s-Selâtîn. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toparlı, R, Çögenli, M. S., Yanık, N. H. (1999). El- Kavânînü’l- Külliyye li- Zabti’l- Lügati’t- Türkiyye. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toparlı, R., Çögenli, M. S., Yanık, N. H. (2000). Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toparlı, R., Vural, H., Karaatlı, R. (2014). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toprak, F. (2005). Harezm Türkçesinde Fiil. Ankara.
• Tören, H. (2001). Alî Şîr Nevâyî, Sedd-i İskenderî. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tulum, M. M. (2019). Dîvān-ı Hikmet, Hikmetler Mecmuası, Mısır Nüshası-1650. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Tural, G. (2015). Seb’a-yi Seyyâr: Yedi Gezegen. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Turgut, A. (2010). Çağatay Türkçesinde Fiil -Metin-. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk, T., Doğan, Ş. (2015). Alî Şîr Nevâyî Hayretü’l- Ebrār. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Türk, V. (2001). Ali Şir Nevâyî’nin Münacatı. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (Üzbek Bayçura Özel Sayısı), C. Ⅹ, s. 367- 392
• Türk, V. (2006). Ali Şir Nevâyî, Nazmü’l- Cevâhir (Hz. Ali’nin Hikmetleri). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Türk, V. (2015). Ali Şir Nevâyî, Vakfiye (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Türk, V. (2017). Ali Şir Nevâyî, Münacât, Çihil Hadis (Kırk Hadis), Nazmü’l Cevâhir, Kitâb-ı Sırâcü’l-Müslimîn. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Türk, V. (2018). Ali Şir Nevâyî, Tārih-i Enbiyā ve Hükemā (Metin-Aktarma-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Türk, V. (2019). Ali Şir Nevâyî, Kitāb-ı Tevāriḥ-i Mülûk-ı ‘Acem. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Türk, V. (2020). Ali Şir Nevâyî, Kitâb-ı Münşeat. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Türk, V. (2021). Türkiye’de Ali Şir Nevâyî Çalışmaları. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 52, s. 403-441.
• Türkay, K. (2002). Alî Şîr Nevâyî, Bedâyiu’l- Vasat: Üçünçi Dîvân. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uğurlu, M. (1987). Münyetül’l- Guzât. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ullmann, S. (1978). Anlambilimi (Çev. Naşit Fırat). Türk Dili Dergisi, s. 355-363.
• Usta, H. İ. (2011). Orta Asya Kur’ân Tefsiri (Metin-Tıpkıbasım). Ankara: Poyraz Ofset.
• Ünlü, S. (2012). Harezm Altınordu Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Ünlü, S. (2012). Karahanlı Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Ünlü, S. (2013). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Ünlü, S. (2004). Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesi (TİEM 235v/3-450r/7) Giriş-Metin-İnceleme-Analitik Dizin. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Wilkens, J. (2021). Handwörterbuch des Altuigurischen, Altuigurisch-Deutsch-Türkisch (Eski Uygurcanın El Sözlüğü, Eski Uygurca-Almanca-Türkçe). Berlin: Universitätsverlag Göttingen.
• Yıldırım, T. (2021). Hüseyin Baykara Dîvân (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yıldız, A. (2021). Ġarâibü’ṣ-ṣıġar Dîvânı’nın Söz Varlığı. Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Yüce, N. (2014). Mukaddimetü’l-Edeb (Ḫvārizm Türkçesi ile Tercümeli Şuşter Nüshası). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.