TÜRKİYE TÜRKÇESİ GRAMER ÇALIŞMALARINDAN HAREKETLE “GÖVDE” TERİMİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 47 - 55, 20.06.2024

Arife Ece Evirgen , Mustafa Kemal Kök

https://doi.org/10.30563/turklad.1438053

Öz

Bu çalışmada gövde terimiyle ilişkili sorunlar ele alınmıştır. Öncelikle literatürde kök ve gövde terimlerinin nasıl tanımlandığından hareketle genel bir çerçeve çizilmiştir. Daha sonra 1940 yılından günümüze uzanan süreçte Türkiye Türkçesiyle ilgili gramer kitaplarında konunun ele alınışı ve örnekleri incelenmiştir. Gövde kavramının kapsamı ve tanımları değerlendirilmiş, bu terimin yer almadığı çalışmalardaki örneklendirmelerde köken, taban, türemiş kök, kapalı gövde, kapalı biçim birim gibi terimlerin kullanıldığı belirlenmiştir. Gövde ile ilgili sorunların yalnızca terim tercihinden kaynaklanmadığı, eş zamanlı yaklaşımla bulunamayan köklerden türeyen kelimelerin nasıl ele alınması gerektiğiyle ilgili bir boyutunun da bulunduğu tespit edilmiştir. Geleneksel yaklaşımın bu sorunlarına karşı bazı araştırmacıların taban terimini önerdikleri, modern dil bilimi araştırmacılarının ise biçim birim, sözcük birim gibi terimleri kullandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kök, Gövde, İsim, Fiil, Biçim Bilgisi

Reflections on the Term 'Stem' Based on Turkish Grammar Resources in Turkey

Öz

This study analyzed issues surrounding the concept of "stem" in Turkish linguistics. It began by establishing a general framework based on existing definitions of "root" and "stem" in the literature. Subsequently, it analyzed the treatment and examples of "stem" presented in Turkish grammar books published from 1940 to the present. The analysis revealed inconsistencies in the scope and definition of "stem," with terms like "root," "base," "derived root," "closed stem" and "closed form unit" often used interchangeably in examples. These inconsistencies stem not only from varying terminological preferences but also from the challenge of handling words derived from roots that do not exist independently. While some researchers propose adopting the term "base" to address these limitations, modern linguists increasingly favor terms like "form unit" and "word unit."

Anahtar Kelimeler

Root, Stem, Noun, Verb, Morphology

Kaynakça

• Balyemez, T. (2018). "Türkiye Türkçesinde Kapalı Gövde Örnekleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi-TAED-63, ss. 243-266.
• Barutcu Özönder, F. S. (2011). Türk Dilinde Fiil ve Fiil Çekimi. Zeynep Korkmaz (Ed.). Türk Gramerinin Sorunları I-II Bildiriler. Türkçede Fiil ve Fiil Çekimi (26 Haziran 1994) (s.168-182) içinde. Türkiye, Ankara: TDK.
• Banguoğlu, T. (1974). Türkçenin Grameri. İstanbul: Baha Matbaası.
• Bilgegil, K. (1964). Türkçe Dilbilgisi-Edebiyat Bilgi ve Teorilerine Giriş. Ankara: Güzel İstanbul Matbaası.
• Boz, E. (2013). Türkiye Türkçesi Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi (Tasnif Denemesi). 2. Baskı. Ankara: Gazi.
• Bokzurt, F. (2017). Türkiye Türkçesi (Dilbilgisi-Anlatım). Konya: Eğitim.
• Demir, N. ve Yılmaz, E. (2010). Türk Dili El Kitabı. Genişletilmiş 5. Baskı. Ankara: Grafiker.
• Ediskun, H. (1988). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eker, S. (2013). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker.
• Erdem, M. D., Karataş, M., Hirik, E. (2015). Yeni Türk Dili. Ankara: Maarif Mektepleri.
• Ergin, M. (1986). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Boğaziçi.
• Gencan, T.N. (1971). Dilbilgisi Gözden Geçirilmiş 2. Baskı. Ankara: TDK.
• Gencan, T. N. (1979). Dilbilgisi Gözden Geçirilmiş 4. Baskı. Ankara: TDK.
• Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcükleri Köken Bilgisi Sözlüğü A-N. Ankara: TDK.
• Hatiboğlu, V. (1974). Türkçenin Ekleri. Ankara: TDK.
• Hengirmen, M. (1995). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Engin.
• İmer, K. (1976). Türkiye Türkçesinde Kökler. Ankara: TDK.
• Kara, F. (2017). ‘Bana Seni Gerek Seni’ Yapısı Üzerine. Tavukçu, O.K. (Ed.), Yûnus Emre Kitabı içinde (s.109-137). Aksaray: Aksaray Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Kültür Yayınları
• Karahan, L. (2011). Fiil Terimi Üzerine. Zeynep Korkmaz (Ed.). Türk Gramerinin Sorunları I-II Bildiriler. Türkçede Fiil ve Fiil Çekimi (26 Haziran 1994) (s.155-182) içinde. Türkiye, Ankara: TDK.
• Karademir, F. (2016). “Türkçede Kapalı Biçim Birimlerin Öğretimi Üzerine”. Turkish Studies. Cilt 11/14, s. 371-410.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK.
• Korkmaz, Z. (2010). Gramer Terimleri Sözlüğü. Dördüncü Baskı. Ankara: TDK.
• Uzun, N. E. (2006). Biçimbilim Temel Kavramlar. İstanbul: Papatya. https://www.academia.edu/22424227/B%C4%B0%C3%87%C4%B0MB%C4%B0L%C4%B0M_Temel_Kavramlar
• Üstünova, K. (2008). Türkiye Türkçesi Ad İşletimi (Biçim Bilgisi). İstanbul: Kesit.
• Üstünova, K. (2024). Eylem İşletimi. 2. Basım. Bursa: Sentez.
• Vardar, B, Güz, N., Huber, E. vd., (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
• Vural, H., Böler, T., (2015). Ses ve Şekil Bilgisi. İstanbul: Kesit.
• Yüceol Özezen, M. (2019). “Türkçede Seni / Sizi Seslenme Sözleri ve Türkçede Seslenme (Vokatif) Durumuna Tarihsel Bir Bakış”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(2), 726-742.