SÜRƏYYA AĞAOĞLUNUN “BİR ÖMÜR BELƏ KEÇDİ: SƏSSİZ GƏMİNİ GÖZLƏRKƏN” ƏSƏRİNDƏ FAKT VƏ SƏNƏDİN İKİ MÜSTƏQİL HADİSƏ KİMİ TƏZAHÜRÜ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 21 - 34, 20.06.2024

Salide Şerifova

https://doi.org/10.30563/turklad.1474321

Öz

“Bir ömür belə keçdi: səssiz gəmini gözlərkən” adlı əsər Sürəyya Ağaoğlunun ikinci memuar əsəridir. İlk qadın hüquq müdafiəçisi Sürəyya Ağaoğlunun həyatına aid faktlar əsasında yaradıcı surətdə qələmə almış olduğu “Bir ömür belə keçdi: səssiz gəmini gözlərkən” adlı əsərində fakt və sənədin iki müstəqil hadisə kimi təzahür etməsi maraq kəsb edir. Yazıçının yalnız öz həyatının müəyyən qismini deyil, həm də digər tarixi şəxslərin həyatlarını işıqlandırmağa nail olmuşdur. Tarixi şəxsiyyətlər içərisində diqqəti cəlb edən şəxslərdən biri məhz müəllifin atası - Əhməd bəy Ağaoğlu haqqında olan hadisələrin real faktlar əsasında nəql edilməsidir.
Sürəyya Ağaoğlunun əsərində reallıqdan gələn fakt ədəbi yaradıcılıq üçün katalizator qismində çıxış edir. Yazıçı avtorefleksiyası əsərin janrının konkretləşməsinə təkan verir. Çünki subyektin, yəni yazıçının reallıqlar haqqındakı şəxsi düşüncələrinin, fəaliyyətinin dərkini ricətli nəsr qəlibinə sala bilməsi əsərin janrına diqqəti yönəldir. Sürəyya Ağaoğlunun “Bir ömür belə keçdi: səssiz gəmini gözlərkən” əsəri memuar janrında qələmə alınmış əsər kimi dəyərlidir.
Sürəyya Ağaoğlu həyat tarixçəsi əsasında qurulan süjet xəttindən əlavə, uşaqlıq və gənclik dövrlərindən götürülmüş hadisələri əlavə etmişdir. Müəllifin kamil obrazı ilə yanaşı, xalqın qan yaddaşında əvəzsiz xidmətləri olmuş tarixi şəxsiyyətlərin (Atatürk, Əhməd bəy Ağaoğlu, Səməd Ağaoğlu və s.) obrazları maraq əhatəsindədir. Müəllif əsərdə Türk dünyasının qan yaddaşında həm bədii fəhm sahibi olan siyasi xadim ola bilməsini, həm də xalqının ən çətin məqamlarında qadınların, uşaqların hamisi olan bir vəkil olmasını təsdiq edir. Müəllif qələmə aldığı əsərdə müəllif “Mən”in itirilməməsinə nail olmuş, yaddaqalan obrazını yarada bilmişdir.

Anahtar Kelimeler

Sürəyya Ağaoğlu, Müəllif, Memuar Janrı, Obraz, Tarixi Şəxsiyyətlər

Manifestation of fact and document as two independent events in sureyya agaoglu's work “one life has passed just like this”

Öz

Sureyya Agaoğlu, one of the most important figures in the history of Turkey, wrote a work entitled “One Life Has Passed Just Like This” is the author's second memoir. It is interesting that the first female human rights defender Sureyya Agaoğlu's work “One Life Has Passed Just Like This” written creatively based on the facts of her life, shows the fact and the document as two independent events. She managed to illuminate not only a certain part of the writer's own life, but also the lives of other historical figures. Among the historical personalities, one of the people who attract attention is the narration of the events about the author's father - Ahmet bey Agaoglu, based on real facts.
In Sureyya Agaoglu's work, the fact from reality acts as a catalyst for literary creativity. The author's self-reflection encourages the concretization of the genre of the work. Because the ability of the subject, i.e. the writer, to put the understanding of her personal thoughts about the realities, as well as his activity, into the form of a rich prose, draws attention to the genre of the work. The work written by Sureyya Agaoğlu called “One Life Has Passed Just Like This” is valuable as a work written in the genre of memoirs.
In addition to the plot line based on Sureyya Agaoğlu's life history, she added many incidents taken from his childhood and youth. In addition to the perfect image of the author, the images of historical figures (Ataturk, Ahmet Bey Agaoglu, Samad Agaoglu, etc.) whose services have been invaluable in the blood memory of the people are of interest. Sureyya Agaoğlu, with his work “One Life Has Passed Just Like This”, who was able to become a political figure with a unique artistic understanding in the blood memory of the Turkish world, who was able to become the protector of women and children in the most difficult moments of his people was able to confirm that she had a lawyer. Sureyya Agaoğlu managed not to lose author “I” in this work presented to the readers and created a memorable image as an author.

Anahtar Kelimeler

Sureyya Agaoglu, writer, the genre of memoirs, image, the historical personalities

Kaynakça

• Ağaoğlu, S. (2017). Bir Ömür Belə Keçdi: Səssiz Gəmini Gözlərkən. Bakı: Nəşriyyat, Heroqlif.
• Lejyon, F. (2000). V zaşitu avtobioqrafii // İnostrannaya literatura №4 (Лежён, Ф. В защиту автобиографии. Эссе разных лет. Перевод и вступление Бориса Дубина (Опубликовано в журнале Иностранная литература, №4, 2000)). 29 Mayıs 2024 tarihinde https://magazines.gorky.media/inostran/2000/4/v-zashhitu-avtobiografii.html adresinden erişildi.
• Məmmədli, C. (2017). Ön Söz // Sürəyya Ağaoğlu. Bir Ömür Belə Keçdi: Səssiz Gəmini Gözlərkən. Bakı: Nəşriyyat, Heroqlif.
• Uslu, D. (2022). Türkiye’nin ilk kadın avukatı Süreyya Ağaoğlu’nun kadın ve çocuklarla ilgili faaliyetleri. Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 7, 2, 1064 - 1089. (29 Mayıs 2024) https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1162273