Tanzimat’tan Milli Edebiyat’a hikâye ve roman türlerinde adlandırmalar

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 1, 130 - 154, 01.04.2018

Deniz Polater

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000296

Cited By: 1

Öz

19. yy.da Osmanlı Devleti’nde, kültürel ve siyasî bir hareketin yansıması olarak ortaya çıkan yenileşme düşüncesi, edebiyat alanında da büyük yankı bulur. Yöntem olarak Batılı; zihniyet ve öz açısından milli bir gaye taşıyan Tanzimat edebiyatı, yeni türleri de beraberinde getirir. Bu türler arasında hikâye ve roman, zamanla diğer türlerden biraz daha öne çıkmaya başlar. Hikâye ve roman, olay çevresinde gelişmesi ve topluma iletilmek istenen mesajları estetik bir duyarlılıkla dile getirmesi açısından etkili türler olarak benimsenir. Dönemin, gerek tercüme gerek telif roman ve hikâyelerinde görülen ana sorunlardan biri “adlandırma” sorunsalıdır. Bu dönemde hikâye ve roman kavramları, kimi zaman birbirinin yerine, kimi zaman da tek tür için birlikte kullanılır. Bu çalışmanın amacı, Tanzimat’tan Millî edebiyata kadar anlatmaya bağlı eserlerde ve kaleme alınan yazılarda görülen kavram karmaşasını ortaya koymaktır

Anahtar Kelimeler

-

NOMENCLATURES WITHIN THE TYPES OF STORY AND NOVEL FROM THE TANZIMAT UP TO NATIONAL LITERATURE

Öz

The idea of innovation that comes out as reflection of a cultural and political movement in Ottoman Empire in 19th century makes an overwhelming impression in the field of literature. The literature of Tanzimat which is western as method and has a national aim in terms of core brings about new types too. Out of these types, the story and the novel begins in time to come to the forefront a bit more. The story and the novel are adopted as influential types since they develop within the scope of event and they speak out the messages with an aesthetical sensitiveness to be conveyed to the society. One of the main research questions of the time is the problematique of nomenclature whether they are translated or compilation novels and stories. The notions of story and novel in this period are sometimes used in the name of one another and they are also used jointly for just one type. The objective of this paper is to put forward the contradiction in terms that is confronted in works related to narration and writings from Tanzimat up to National literature

Anahtar Kelimeler

The Reorganization, National Literature, Story and Novel, Nomenclatures, Problematique

Kaynakça

• CELÂL, Recaizade Mehmet (2017). Hayal-i Celâl. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• DERVİŞCEMALOĞLU, Bahar (2014). Anlatıbilime Giriş. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• DURGUN, H. Harika (2015). Ahmet Mithat Efendi ve Edebiyat. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• EFENDİ, Ahmet Mithat (2001). Letaif-i Rivayat. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• EFENDİ, Ahmet Mithat (1979). “Romancı ve Hayat”. Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi- III, (haz: Mehmet Kaplan-İnci Enginün-Birol EmilZeynep Kerman), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• EFENDİ, Ahmet Mithat (2014). Ahbar-ı Âsâra Tamim-i Enzâr. (haz: Sabahattin Çağın), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• EKREM, Recaizade Mahmut (2014a). Araba Sevdası. İstanbul: İletişim Yayınları.
• EKREM, Recaizâde Mahmut (2014b). Muhsin Bey Yahut Şairliğin Hazin Bir Neticesi. İstanbul: Papersense Yayınları.
• ERTÜRK, Ahmet Çetin (2002). Fransızca-Türkçe Türkçe-Fransızca Sözlük. Ankara: Öz-El Matbaası.
• ESEN, Nüket (2014). Hikâye Anlatan Adam: Ahmet Mithat. İstanbul: İletişim Yayınları.
• FORSTER, E. M. (2016). Roman Sanatı. (çev. Ünal Aytür), İstanbul: Milenyum Yayınları.
• FRYE, Nortrope (2015). Eleştirinin Anatomisi. (çev. Hande Koçak), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İLERİ, Selim (1975). “Türk Öykücülüğünün Genel Çizgileri”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi-Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, XXXII(286): 2-29.
• KARAKOÇ, Sezai (2014). Edebiyat Yazıları II - Dişimizin Zarı. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• KEMAL, Namık (1993). İntibah – Sergüzeşt-i Ali Bey. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• OKAY, M. Orhan (2010). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ÖNERTOY, Olcay (1981). Tanzimat Döneminde Edebiyat Anlayışı. Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• ÖNERTOY, Olcay (1997). “Yazınımızda Öykü ve Roman Terimine Bir Bakış”. Çağdaş Türk Dili-Öykü Özel Sayısı, XIII(113/114/115): 26-29.
• ÖZDENÖREN, Rasim (2013). Ruhun Malzemeleri. İstanbul: İz Yayıncılık.
• ÖZGÜL, M. Kayahan (2000). “Hikâyenin Romanı”. Hece, 46-47: 31- 39.
• PARLATIR, İsmail; ENGİNÜN, İnci; ERCİLASUN, Ahmet B.;
• KERMAN, Zeynep; UÇMAN, Abdullah; ÇETİN, Nurullah. (2014). Tanzimat Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• PARLATIR, İsmail; GÖZAYDIN, Nevzat; ZÜLFİKAR, Hamza; AKSU, Belgin Tezcan; TÜRKMEN, Seyfullah; YILMAZ, Yaşar. (1998). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• RAUF, Mehmet (h.1313). “Romanlara Dâir: Bizde Hikâye”. Servet-i Fünûn, 344: 86- 90.
• SAZYEK, Hakan ve SAZYEK, Esra (2008). Yeni Türk Edebiyatında Önsözler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• SEZAİ, Sami Paşazade, (2017). Küçük Şeyler-Bütün Eserleri 1. (haz: Zeynep Kerman), Ankara: TDK Yayınları.
• STEVİCK, Philip (2010). Roman Teorisi. (çev. Sevim Kantarcıoğlu), Ankara: Akçağ Yayınları.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (2000). Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (2012). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• UŞAKLIGİL, Halid Ziya (2012). Hikâye. (haz. Fazıl Gökçek), İstanbul: Özgür Yayınları.
• YILMAZ, Durali (2011). Roman Kavramı ve Türk Romanının Doğuşu. İstanbul: Kesit Yayınları.