KİTÂB-I GÜZÎDE'NİN KONYA NÜSHASI ÜZERİNE OKUMA TEKLİFLERİ

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 1, 180 - 193, 03.07.2020

Ali İhsan Yapıcı

Öz

XI.-XIII. yüzyıllar arasında Anadolu merkezli Oğuz yazı diliyle ilgili çeşitli araştırmalar yapılmış; konu, öteden beri bu yazı dilinin ne zaman ve nerede oluştuğuna dair çeşitli görüşler etrafında tartışılagelmiştir. Bu soruna bağlı olarak ilim dünyasını uzun müddet meşgul eden konulardan biri de karışık dilli (=karışık lehçeli) eserler meselesidir. Bu sorunla ilgili de çeşitli görüşler ileri sürülmesine rağmen, konu henüz kesin bir şekilde açıklığa kavuşturulamamıştır.
Çalışmamızın amacı tarihî metin okumalarının ne derece önemli olduğunu, bu hususta çok özenli ve dikkatli davranılması gerektiğini vurgulamaktır. Bu sebeple Oğuzcaya dayalı yazı dilinin nerede, ne zaman kurulduğu konusuna girilmeyecek; karışık dilli (=karışık lehçeli) eserler meselesi de ayrıntılı olarak ele alınmayacaktır.
Bu çalışmada, Kitâb-ı Güzîde adlı eserin, 2014 yılında Serhat Küçük tarafından yayımlanan Konya nüshası ele alınacak, Küçük'ün metninde hatalı olarak okunduğunu düşündüğümüz kısımlarla ilgili okuma teklifleri sunulacaktır. Söz konusu eser, Ebû Nasr bin Tâhir bin Muhammed Es-Serahsî tarafından Harezm Türkçesiyle yazılmış ve XIV. yüzyılda Muhammed bin Bâlî tarafından Eski Anadolu Türkçesine aktarılmıştır. Şimdiye kadar yapılan çalışmalarda bu eserin on altı nüshası tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eski Anadolu Türkçesi, Oğuzca, Kitab-ı Güzide

Kaynakça

• AKSOY, Ömer Asım vd. (2009a), Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları: 211, Ankara.
• AKSOY, Ömer Asım - DİLÇİN, Dehri (2009b), Tarama Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları: 212, Ankara.
• CİN, Ali - BABACAN, Vasfi (2019), "Karışık Tarihî Lehçeli Eserlerden Kitâb-ı Güzîde Üzerine Okuma Teklifleri", TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, Sayı 17, s. 9-33.
• ERDEM, Melek (1992), Kitâb-ı Güzîde (76a-134a) İnceleme-Metin-Sözlük, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• KORKMAZ, Zeynep (2013), Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi, Türk Dil Kurumu Yayınları: 1065, Ankara.
• KÜÇÜK, Serhat (2014), Kitâb-ı Güzîde Akâidü’l-İslâm, Kesit Yayınları, İstanbul.
• ÖZKAN, Emel (2019), Tezkiretü'l-Evliya Çevirisi (Budapeşte Nüshası) Gramatikal Dizini, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• ŞÜKÛN, Ziya (1996), Farsça-Türkçe Lûgat Genciei Güftar Ferhengi Ziya, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları: 3015, İstanbul.
• TEKİN, Şinasi (2000). “Timur Öncesinde Anadolu ile Orta Asya Türk Dünyası Arasındaki Kültür İlişkileri ve Güzide Kitabı’nın 'Tercüme' Hikâyesi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten (1997), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• UĞURLU, Mustafa (2011), "Oğuzca ve 'Anadolu Merkezli Oğuz Türkçesi'", Turkish Studies, Volume 6/1, s. 123-154.